Khuyến khích doanh nghiệp và hộ gia đình tham gia xử lý chất thải rắn sinh hoạt

Hội thảo nhằm tham vấn các ý kiến chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý nhằm đề xuất được các giải pháp về cơ chế chính sách phù hợp thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp và hộ gia đình trong thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) của nước ta. Đây là nội dung thuộc nhiệm vụ “Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn đề xuất cơ chế, chính sách thúc đẩy doanh nghiệp và hộ gia đình thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH” do Bộ Tài nguyên và Môi trường giao cho Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam thực hiện.

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cho biết: Trong những năm qua, sự gia tăng dân số cùng với phát triển kinh tế - xã hội đã làm gia tăng nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, nguyên vật liệu, năng lượng dẫn đến phát sinh lớn lượng (CTRSH) ở Việt Nam. Trước thực trạng đó, các biện pháp giải quyết vấn đề xử lý CTRSH luôn là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu được Nhà nước quan tâm chỉ đạo nhằm tránh tác động xấu đến môi trường.

Trong bối cảnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng với các Bộ ngành và địa phương đã có nhiều nỗ lực nhằm tăng cường năng lực thu gom vận chuyển và giảm thiểu tác động của CTRSH như các giải pháp về công nghệ, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, ưu đãi về thuế/phí,... Tuy nhiên, bên cạnh các tác động tích cực vẫn còn khá nhiều hạn chế. Trong đó, việc phân loại rác tại nguồn mới mang tính thử nghiệm, chưa được nhân rộng. Sự tham gia của các thành phần doanh nghiệp và cộng đồng cư dân với hạt nhân là hộ gia đình chưa đủ mạnh và phát huy hết năng lực, tiềm năng vốn có.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe các bài tham luận liên quan đến pháp luật, chính sách hiện hành thúc đẩy doanh nghiệp và hộ gia đình tham gia quản lý CTRSH ở Việt Nam; sự tham gia của các đoàn thể, nhân dân và một số mô hình tiên tiến doanh nghiệp, hộ gia đình thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH. Đồng thời, các đại biểu đã đề xuất, kiến nghị một số giải pháp về cơ chế chính sách phù hợp thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp và hộ gia đình trong thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam.

Để thúc đẩy doanh nghiệp và hộ gia đình tham gia vào công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam Trần Hiếu Nhuệ cho rằng, cần tăng cường vai trò của các cấp chính quyền địa phương qua việc kiện toàn cơ cấu tổ chức và nâng cao năng lực thực hiện các quy định của pháp luật về quản lý chất thải rắn sinh hoạt theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 và các văn bản liên quan; rà soát, bổ sung, hoàn thiện chi tiết các quy định pháp luật liên quan đến quy hoạch điểm thu gom, tập kết CTRSH và khu vực xử lý phù hợp và chuẩn bị tốt cơ sở hạ tầng để thực thi các quy định đó.

Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa các quy định pháp luật nhằm khuyến khích, thúc đẩy đa dạng hóa thành phần kinh tế tham gia thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH, khuyến khích hộ gia đình đồng thuận hỗ trợ, phối hợp với tổ chức, doanh nghiệp thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH theo đúng pháp luật. Tăng cường đầu tư, phát triển hạ tầng kỹ thuật và công nghệ đáp ứng tốt cho thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy định của pháp luật. Tổ chức đào tạo, tập huấn, nâng cao nhận thức, phổ biến pháp luật về khuyến khích, ưu đãi, hỗ trợ cho các doanh nghiệp tham gia quản lý CTRSH.

Ngoài ra, GS. TS Trần Hiếu Nhuệ cũng đề xuất tăng cường năng lực cho các doanh nghiệp tư nhân về khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo, chuyển đổi số trong quản lý chất thải rắn sinh hoạt; thúc đẩy liên kết giữa các doanh nghiệp tư nhân trong quản lý chất thải rắn sinh hoạt, ví dụ giữa các doanh nghiệp xử lý với các doanh nghiệp thu gom, vận chuyển; giữa các doanh nghiệp Nhà nước với các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp FDI; phát triển các dự án PPP và cần thay đổi nhận thức, tư duy về chất thải rắn.

Theo PGS.TS Trịnh Thị Thanh, Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, cơ quan chức năng nên sớm tiến hành thu phí vệ sinh theo khối lượng chất thải rắn sinh hoạt, việc này sẽ đẩy nhanh tiến độ phân loại chất thải rắn sinh hoạt thải sinh hoạt tại nguồn và khuyến khích người dân giảm thiểu chất thải rắn sinh hoạt, thúc đẩy tái chế chất thải rắn sinh hoạt.

Đồng thời, cơ quan chức năng cần công khai, minh bạch trong công tác đấu thầu, lựa chọn doanh nghiệp cung ứng dịch vụ chất thải rắn sinh hoạt, theo đó, dần hạn chế hình thức đặt hàng, giao kế hoạch cung ứng dịch vụ chất thải rắn sinh hoạt cho các doanh nghiệp Nhà nước, tiến tới để giá đấu thầu quyết định đơn vị trúng thầu. Đối với các chủ nguồn thải phát sinh chất thải rắn sinh hoạt cần phổ biến, tuyên truyền, giáo dục cùng nâng cao ý thức, hành vi bảo vệ môi trường trên nguyên tắc mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và người gây ô nhiễm cùng người hưởng lợi đều phải trả tiền.

Kết thúc Hội thảo, GS.TS. Trần Hiếu Nhuệ ghi nhận những ý kiến đóng góp của các đại biểu tham dự. Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam sẽ tổng hợp các kết quả nghiên cứu và các ý kiến đề xuất với Bộ TN&MT.