Sơn La: Khó xử lý triệt để nạn khai thác cát trái phép trên lòng hồ sông Đà

Theo ghi nhận, trên khu vực lòng hồ sông Đà thuộc địa phận các xã Tà Hộc, Chiềng Chăn, huyện Mai Sơn; xã Pắc Ngà, huyện Bắc Yên có 2 tàu hút cát và 3 tàu cuốc đang neo đậu. Tại thời điểm kiểm tra, mực nước trên sông Đà xuống thấp, các tàu này không có hoạt động khai thác trái phép, chủ tàu không có mặt, chỉ có người trông coi phương tiện. Đoàn liên ngành đã tiến hành lập biên bản kiểm tra, yêu cầu các tàu di dời neo đậu vào ven bờ; không được tiến hành các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép.

Ông Mùa A Thái, Trưởng Công an xã Tà Hộc cho biết: Trước đây, tình trạng khai thác cát trên địa bàn diễn ra thường xuyên, gây ảnh hưởng tới đời sống người dân. Thời gian qua, dưới sự vào cuộc kiểm tra, xử lý của huyện và xã, nạn khai thác trái phép đã giảm. Song vẫn còn tình trạng vận chuyển cát khai thác nơi khác về tập kết tại cảng Tà Hộc và cạnh đường tỉnh lộ 110.

Qua quan sát của PV, tại khu vực cảng Tà Hộc và cạnh đường tỉnh lộ 110 (từ xã Tà Hộc ra thị trấn Hát Lót, huyện Mai Sơn) có 3 bãi tập kết cát, nhưng chủ cát cũng không có mặt tại địa phương.
 

Ông Nguyễn Thanh An, Trưởng phòng TN&MT huyện Mai Sơn cho biết: Hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn lòng sông Đà, thuộc địa phận xã Tà Hộc, là có, thường tập trung từ tháng 9 năm trước đến tháng 3 năm sau. Để xử lý nạn khai thác cát trái phép, hàng năm, huyện Mai Sơn đều ban hành kế hoạch thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành, tiến hành kiểm tra định kỳ và đột xuất tại các khu vực có hoạt động khai thác trái phép.
 

Kết quả, từ năm 2016 tới nay, đã kiểm tra, xử lý phạt vi phạm hành chính 4 trường hợp khai thác cát trái phép. Phòng phối hợp với Đội quản lý thị trường, đội cảnh sát môi trường huyện xử lý vi phạm 13 trường hợp vận chuyển, tập kết hàng hóa không rõ nguồn gốc, tịch thu 583m3 cát đen xây dựng. Bắt quả tang và bàn giao 2  đối tượng đang vận hành tàu cuốc khai thác khoáng sản trái phép cho huyện Bắc Yên xử lý theo quy định.

Ông Lò Duy Thành, Trưởng phòng TN&MT huyện Bắc Yên thông tin thêm: Qua thống kê sơ bộ, trên địa bàn huyện Bắc Yên, có 1 thuyền hút cát, và 5 tàu đãi vàng neo đậu tại xã Pắc Ngà. Các tàu này đều do cá nhân tự đóng, đa số chưa có đăng ký, đăng kiểm, chưa qua đào tạo, không có giấy phép khai thác. Các đối tượng chủ yếu hoạt động về ban đêm, khi không có đoàn kiểm tra, gây ảnh hưởng tới người dân, và giao thông đường thủy trên sông Đà. Đoàn kiểm tra huyện Bắc Yên đã tiến hành xử phạt vi phạm hành chính với 2 tổ chức, cá nhân; yêu cầu các chủ tàu có vi phạm ngừng hoạt động.
 

Tuy nhiên, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên khu vực lòng sông Đà vẫn khó xử lý được dứt điểm. Nguyên nhân là do phạm vi khai thác trải dài trên địa bàn nhiều xã khu vực giáp ranh 3 huyện Mai Sơn, Mường La, Bắc Yên. Khi lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra, các đối tượng chủ động di dời phương tiện sang địa bàn huyện khác. Bên cạnh đó, từ trung tâm các huyện đến địa bàn các xã có hoạt động khai thác đều khá xa, cộng thêm di chuyển bằng thuyền ra giữa lòng sông (địa điểm khai thác) thì các đối tượng đã nhanh chóng dừng hoạt động, gây khó khăn cho quá trình xử lý vi phạm. Trong quá trình kiểm tra, không có bãi tạm giữ phương tiện, không có kinh phí tổ chức tạm giữ, khó thực hiện các biện pháp bảo đảm việc xử phạt vi phạm hành chính với các chủ phương tiện vi phạm, do các đối tượng đa số đều không phải người dân địa phương.

Sự vào cuộc của cấp xã trong quản lý khoáng sản còn nhiều hạn chế. Một số nơi chưa xem trọng công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản, chưa phát huy hết trách nhiệm trong việc ngăn chặn, xử lý nghiêm vi phạm, còn trông chờ hoàn toàn vào sự hỗ trợ của huyện.
 

Năm 2017, huyện Mai Sơn đã chủ trì tổ chức hội nghị bàn giải pháp giải quyết tình trạng khai thác khoáng sản trái phép trên sông Đà giữa 3 huyện Mai Sơn, Bắc Yên, Mường La; từ đó, ban hành quy chế phối hợp trong quản lý, bảo vệ khoáng sản vùng giáp ranh 3 huyện.
 

Đồng thời, tại khu vực bản Tà Chan, xã Chiềng Chăn, và khu 2 bản Hộc, xã Tà Hộc, huyện Mai Sơn cũng đã được UBND tỉnh Sơn La cấp giấy phép thăm dò cát cho Công ty TNHH Quang Phóng Tây Bắc. Hiện đơn vị đã hoàn thành báo cáo thăm dò, trình Sở TN&MT Sơn La thẩm định. Sau khi đơn vị này được cấp phép khai thác, sẽ góp phần quan trọng siết chặt quản lý tài nguyên khoáng sản trên lòng hồ sông Đà.
 

Bà Đoàn Thị Xuân, Phó Chủ tịch UBND huyện Mai Sơn cho biết: Để chấn chỉnh công tác quản lý khoáng sản, huyện Mai Sơn cũng đã chỉ đạo Phòng TN&MT chấn chỉnh công tác tham mưu về quản lý khoáng sản trên địa bàn; chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan trong quản lý, bảo vệ, ngăn chặn khai thác cát trái phép. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra trách nhiệm của các xã trong việc quản lý tài nguyên khoáng sản, tham mưu làm rõ trách nhiệm người đứng đầu nếu để địa phương xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép thành điểm nóng.

Chỉ đạo công an huyện chủ trì, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm về khai thác khoáng sản trái phép, vận chuyển khoáng sản không rõ nguồn gốc làm hư hại hạ tầng giao thông, ô nhiễm môi trường. Chỉ đạo UBND xã Tà Hộc kiểm điểm, chấn chỉnh trong công tác quản lý khoáng sản, quản lý chặt chẽ địa bàn, chấn chỉnh, thực hiện nghiêm túc chế độ thông tin, báo cáo định kỳ, đột xuất để kịp thời xử lý các vụ việc phát sinh. Giao Đội quản lý thị trường huyện quản lý chặt chẽ các bãi tập kết, kinh doanh cát, xử lý các trường hợp tập kết cát không rõ nguồn gốc.