Vụ  “Xuyên đêm “trẩy hội”... hút cát”: Lập chòi canh, đánh kẻng vẫn không đẩy đuổi được “cát tặc”?

Lập chốt, treo kẻng...bảo vệ sông

Bên bờ sông Lam đoạn qua xóm 9, xã Xuân Lam, huyện Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An) sáng nào cũng vậy, hàng chục chiếc tàu “không số” đậu dọc bờ sông. Ban ngày, nhìn khúc sông êm đềm, yên ả khác hẳn với sự “náo nhiệt” khi màn đêm buông xuống.

Gọi là tàu “không số” bởi vì những chiếc tàu này do người dân tự đóng và không hề có đăng ký, đăng kiểm theo quy định. Vì thế, những con tàu này ra sông chạy đã là “trái phép” chứ chưa nói đến việc đi hút cát lậu vào ban đêm.

“Đêm nào cũng thế, cứ khoảng 10h đêm trở đi là các tàu này lại bắt đầu nhổ neo để đi hút cát trái phép trên sông Lam. Họ hút chủ yếu cũng chỉ quanh quẩn khu vực xã Xuân Lam, Trung Phúc Cường, Long Xá...Tôi ước tính mỗi đêm mà cả chục chiếc tàu này đi khai thác thì cả ngàn mét khối cát trên sông cứ thế bị rút ruột” – Ông P, người dân xóm 9, xã Xuân Lam, nói với PV.

Bờ sông bị sạt lở, dòng chảy bị thay đổi, tài nguyên bị mất...chính quyền cũng hết sức nóng ruột và đã lập hẳn một căn chòi bằng tôn rộng khoảng 6m2, trong đó có treo thêm 1 chiếc kẻng để canh chừng sông Lam, đẩy đuổi những kẻ khai thác cát trái phép trên khúc sông này.

“Có đêm hàng loạt chiếc tàu dàn hàng ngang hút cát trái phép. Tôi và lực lượng chức năng ở trên bờ đánh kẻng, rọi đèn, hô hoán mãi thì họ mới chịu rời đi. Hầu như những chiếc tàu hút cát trái phép ở đây tôi đều biết, đều quen cả. Có những người bị bắt, đi tù vài tháng xong về lại tiếp tục đi khai thác trái phép như chưa có chuyện gì xảy ra. Tôi nghĩ cơ quan chức năng nên có biện pháp khác, có thể là chuyển đổi nghề nghiệp cho họ thì may ra mới xử lý dứt điểm được. Vì không có nghề nghiệp, không có việc làm...khi sẵn tàu đó thì họ cứ đi khai thác cát trái phép thôi” – Ông P, cho hay.

Đúng là lời ông P nói, hầu như đêm nào cũng vậy, hàng loạt tàu cứ thế tiến ra sông hút cát trộm vào buổi đêm. Nhộn nhịp nhất là khoảng 1-2h sáng, hàng loạt tàu neo đậu ở dọc bờ sông thuộc xóm 9, 2 tàu nữa của một người tên H nằm ở lạch nhỏ sát đê Tả Lam thuộc xóm 6, xã Xuân Lam và các tàu khác ở xã Trung Phúc Cường (huyện Nam Đàn) cũng như các tàu ở bên huyện Đức Thọ (tỉnh Hà Tĩnh) cứ thế thi nhau “rút ruột” sông Lam trong sự bất lực của người dân cũng như lực lượng chức năng.

Chính quyền nói gì?

Ngày 27/7/2023 vừa qua, Báo Tài nguyên và Môi trường đã có bài viết “Xuyên đêm trẩy hội...hút cát”. Bài báo phản ánh tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra tấp nập trên khúc sông Lam, đoạn qua xã Xuân Lam, huyện Hưng Nguyên nhưng không hề thấy bóng dáng của lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý khiến người dân vô cùng bức xúc?.

Theo như phản ánh của người dân, sau khi bài báo đăng thì đêm hôm sau không còn có tàu nào dám ra sông hút cát trái phép. Thế nhưng, ngay hôm sau thì tình trạng lại diễn ra công khai như chưa có chuyện gì xảy ra và kéo dài cho đến ngày hôm nay (ngày 03/8/2023 – PV).

Ngày 02/8/2023, trao đổi với PV, ông Nguyễn Văn Phận, Chủ tịch UBND xã Xuân Lam, cho hay: Tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam đoạn qua địa bàn xã rất phức tạp. Đây là địa bàn có giáp ranh với các xã Trung Phúc Cường (huyện Nam Đàn) và xã Tùng Châu (huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh), mặt khác có khu vực mỏ cát được cấp phép khai thác của HTX vận tải Hưng Lam nữa nên nhiều khi các đối tượng lợi dụng để khai thác trái phép vào ban đêm.

“Thời gian vừa rồi thì phía công an đã bắt rất nhiều vụ khai thác cát trái phép, xử phạt hành chính cũng như xử lý hình sự nhiều đối tượng. Ở xã chúng tôi cũng có đến khoảng 5 hoặc 6 người gì đó bị xử lý hình sự vì khai thác cát trái phép nhưng sau khi ra tù thì hầu như vẫn quay lại nghề cũ”, Ông Phận, cho biết.

Cũng theo ông Phận, xã cũng như phía công an có lập chốt (chòi canh – PV) ở sát bờ sông Lam, trong đó có treo kẻng và nhờ ông Phong ở xóm 9 để canh giữ cũng như để báo với lực lượng chức năng khi có hoạt động khai thác cát trái phép trên sông Lam. Tuy nhiên, dường như phương án này vẫn chưa mang lại hiệu quả triệt để. Thời gia vừa qua tình trạng khai thác cát trái phép vẫn cứ diễn ra. Ngoài ra, phía lực lượng công an cũng có một chiếc xuồng máy để đi tuần tra nhưng thời gian qua đã bị hư hỏng và sửa chưa được nên không có phương tiện ra sông.

Còn ông Hoàng Anh Tiến, Phó chủ tịch UBND huyện Hưng Nguyên, cho biết, tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam thì huyện cũng nhận được phản ánh khá nhiều và đã chỉ đạo các lực lượng chức năng, đặc biệt là phía công an huyện vào cuộc xử lý. “Tôi sẽ chuyển thông tin cho phía công an huyện để họ có phương án, lập chuyên án để đấu tranh, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam như đã phản ánh” - Ông Tiến, nói.

Ông Trần Văn Toản, Trưởng phòng Khoáng sản – Sở TN&MT tỉnh Nghệ An, cho hay, mới đây Sở TN&MT đã có văn bản 5153/STNMT-KS, ngày 31/7/2023 gửi cho các địa phương về tăng cường công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác.

Văn bản số 5153 nêu rõ: “...Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và tăng cường các biện pháp để ngăn chặn các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép cũng như quản lý chặt chẽ tài nguyên khoáng sản trên địa bàn. Nghiêm cấm mọi hoạt hoạt động khai thác của các nhân, tổ chức khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép khai thác theo quy định. Xử lý nghiêm các tổ chức, cán bộ có liên quan trên địa bàn để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép...”.

Cũng theo ông Toản thì trách nhiệm quản lý, nắm bắt thông tin về hoạt động khai thác khoáng sản trái phép là trách nhiệm của UBND xã, huyện và phía lực lượng công an.

Tuy nhiên, thời gian qua trên địa bàn xã Xuâm Lam, huyện Hưng Nguyên để xảy ra hoạt động khai thác cát trái phép thường xuyên thì dư luận cho rằng trách nhiệm của lãnh đạo địa phương này cần phải được cấp trên kiểm tra, xem xét đến!