Để đồng bào dân tộc sống được bằng nghề rừng

Nhưng quá trình thực hiện còn nhiều bất cập, đồng bào DTTS chưa sống được bằng nghề rừng.

Theo tiến sĩ Đặng Kim Sơn, một trong các chuyên gia tham gia Tiểu dự án Hỗ trợ giảm nghèo PRPP-UBDT do Chương trình phát triển LHQ (UNDP) hỗ trợ thực hiện, cho biết: Chính quyền và các tổ chức khi GĐGR lại chưa căn cứ vào nhu cầu, khả năng quản lý, tập quán sinh kế, văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS mà thường giao cho hộ gia đình; hộ ở đâu giao đó; hộ có điều kiện chi trả chi phí GĐGR thì được giao nhiều...

Vì vậy, có hộ không dám nhận đất, đến khi muốn nhận thì không còn, hoặc đất đã được giao cho các hộ ngoài địa phương khác, như trường hợp tại xã Xuân Sơn (Phú Thọ) có gần 100 ha rừng sản xuất được Ban quản lý rừng phòng hộ giao cho người ở xã khác quản lý. Diện tích đất giao cho đồng bào thường nhỏ lẻ, nhất là tại các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung, mỗi hộ thường chỉ được giao từ 2 - 3 ha, không đáp ứng được đặc thù của nghề rừng. Đã thế nhiều phần diện tích đất được giao có địa chất xấu, nằm trên vùng sườn núi dốc, hay đất thuộc rừng nghèo, tiếng là rừng nhưng chỉ còn lau lách, tre nứa, hệ sinh thái và khu hệ động thực vật đã bị tác động. Tệ hơn, có nơi giao đất rừng cho các hộ dân không hợp lý, cách nơi ở tới 10km, như ở xã Phan Dũng, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận.

Mặt khác, qua khảo sát tại các địa phương cho thấy có một nghịch lý là trong kết cấu thu nhập, địa phương nào có tỷ lệ thu nhập từ lâm nghiệp cao 40 đến 50% thì tổng thu nhập bình quân hộ gia đình lại thấp.

Điển hình như các hộ DTTS ở xã Xuân Thọ (Thanh Hóa), hay Xuân Đài (Phú Thọ) có thu nhập từ lâm nghiệp chiếm 60 đến 70% cơ cấu sản xuất, thì tổng thu nhập chỉ có khoảng 17 triệu đồng/hộ/năm. Trong khi ở xã Gung Ré (Lâm Đồng) thì ngược lại, tỷ lệ thu nhập từ lâm nghiệp chỉ trên dưới 10%, nhưng tổng mức thu nhập lại đạt khoảng 83 triệu đồng/hộ/năm.

Điều này cho thấy chính sách GĐGR giúp đồng bào DTTS được hưởng lợi và hỗ trợ từ rừng chỉ là giải pháp tình thế, ngắn hạn và chưa hiệu quả.

Được biết, để khắc phục hạn chế này, cũng là thực hiện Nghị quyết số 64/NQ-CP ngày 4/9/2014 tại phiên họp thường kỳ tháng 8 của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang khẩn trương cùng với các bộ, ngành tổ chức soạn thảo trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Nghị định về cơ chế, chính sách bảo vệ và phát triển rừng gắn với chính sách xóa đói giảm nghèo và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2020, với tổng kinh phí dự kiến là 6.708 tỷ đồng. Hy vọng, với những giải pháp cụ thể, dài hơi hơn, người DTTS sẽ sống được bằng nghề rừng.