Tạo sinh kế cho người dân mới có thể giảm nghèo bền vững

Điều này được Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh khuyến nghị tại chương trình làm việc chiều 10/9 Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số 76/2014/QH13 đẩy mạnh thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững đến năm 2020.

Giải quyết đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp

Trình bày báo cáo của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, tỷ lệ hộ nghèo còn 3,75% năm 2019 và ước năm 2020 còn khoảng 2,75%, trung bình giai đoạn 2016-2020 mỗi năm tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,43%.

Tỷ lệ hộ nghèo ở 64 huyện nghèo còn 27,85% năm 2019, ước đến cuối năm 2020 còn khoảng 24%, trung bình giai đoạn 2016-2020 mỗi năm giảm 5,28%. Các mục tiêu, chỉ tiêu về giảm nghèo đều đạt và vượt so với Nghị quyết số 76/2014/QH13 đã đề ra.

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng điều hành phiên làm việc chiều 10/9. Ảnh: Quốc Khánh

Tổng các nguồn vốn thực hiện Chương trình giai đoạn 2016-2020 là hơn 93.607 tỷ đồng. Chính phủ đã chỉ đạo từng bước giảm dần và bãi bỏ những chính sách hỗ trợ cho không, tăng chính sách hỗ trợ có hoàn trả, có điều kiện gắn với đối tượng, địa bàn và thời gian thụ hưởng.

Từ việc thực hiện Nghị quyết 76, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, điều kiện cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội của địa bàn nghèo, nhất là khu vực nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc đã có sự thay đổi rõ rệt. Thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của người nghèo được cải thiện, từng bước tiệm cận chuẩn mức sống tối thiểu. Kết quả giảm nghèo và cách tiếp cận giải quyết vấn đề nghèo đói ở nước ta thời gian qua tiếp tục được các đối tác phát triển, cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.

Về giải quyết đất ở và đất sản xuất đối với đồng bào dân tộc thiểu số, Chính phủ đã ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2017-2020 và hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các dân tộc thiểu số rất ít người giai đoạn 2016 - 2025.

Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung trình bày báo cáo tại phiên làm việc

Tuy nhiên, dự báo trong giai đoạn cuối năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, một số hộ gia đình rơi vào tình trạng nghèo đói, tái nghèo, thậm chí thiếu đói, thiếu lương thực do mất nguồn thu nhập và mất việc làm, sinh kế. Công tác giảm nghèo gặp rất nhiều khó khăn, thách thức trong việc hỗ trợ sinh kế, tạo việc làm, hỗ trợ sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt, bảo đảm người nghèo có thu nhập, ổn định cuộc sống; đặc biệt là việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo 1-1,5%/năm.

Về tồn tại, hạn chế của việc thực hiện xóa đói giảm nghèo bền vững, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung chỉ rõ, việc giải quyết đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp, tiến độ giao rừng, cho thuê rừng gắn liền với giao đất lâm nghiệp và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp còn chậm.

Cần giải pháp tập trung

Cho ý kiến tại Phiên làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề Xã hội Nguyễn Thúy Anh đánh giá, việc giải quyết cơ bản tình trạng hộ đồng bào dân tộc thiểu số không có đất ở hoặc đất sản xuất hoặc chuyển đổi nghề cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo còn hạn chế.

Nguyên nhân của tình trạng đó là do quá trình chuyển đổi còn phức tạp và quá nhiều văn bản chính sách được ban hành trong một thời gian dài nên khó xác định. Chuẩn nghèo chưa sát thực tế. Mặt bằng dân trí, trình độ sản xuất hạn chế đặc biệt là điều kiện cơ sở hạ tầng giao thông miền núi, vùng sâu vùng xa, hải đảo còn khó khăn đòi hỏi nguồn lực rất lớn, bên cạnh đó tác hại lũ lụt, dịch bệnh diễn ra thường xuyên trên diện rộng. Nguồn lực thực hiện chính sách giảm nghèo còn phụ thuộc phần lớn vào nguồn vốn Trung ương và bị phân tán, dàn trải bởi nhiều chính sách giảm nghèo, mức đầu tư cơ sở hạ tầng còn giàn trải, việc lồng ghép nguồn lực còn hạn chế…

Hiện nay, vùng đồng bào dân tộc 58.123 hộ thiếu đất ở, 96.256 hộ có nhu cầu vay vốn, 313.219 hộ thiếu nước sinh hoạt. Mục tiêu đề ra năm 2020 là cơ bản giải quyết đất ở, đất sản xuất, sinh hoạt, nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết được nên cần có giải pháp tập trung.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng, đất sản xuất, đất ở là “điều kiện tiên quyết để tạo sinh kế cho người dân mới có thể giảm nghèo bền vững”. Phải hết sức quan tâm thực hiện chủ trương đến 2025 cần có đất ở, sản xuất và nước sinh hoạt cho người dân.

Liên quan vấn đề này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng yêu cầu, cần quan tâm và đánh giá thêm hiệu quả việc giao đất sản xuất, đất ở và rừng cho các vùng miền núi và dân tộc thiểu số; đề nghị Chính phủ chủ trì Hội nghị tổng kết toàn quốc và hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội vào Kỳ họp thứ Mười tới.