Bảo Yên (Lào Cai): Phát triển mô hình trồng quế để giảm nghèo

Phát triển cây quế xứng tầm với tiềm năng

Huyện Bảo Yên hiện có 24.282 ha trồng quế, trong đó diện tích trồng mới lũy kế năm 2024 đạt 376,9 ha. Cây quế được trồng phân bố ở tất cả 17/17 xã, thị trấn. Mỗi năm, địa phương xuất ra thị trường khoảng 156.000 tấn cành - lá, gần 78.000 tấn vỏ tươi và gần 70.000m3 gỗ, doanh thu hơn 1.200 tỷ đồng.

Cạnh đó, huyện Bảo Yên có 21 cơ sở ươm, sản xuất giống quy mô hàng chục héc-ta tại các xã Xuân Hòa, Vĩnh Yên, Lương Sơn đã được tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận, năng lực sản xuất trung bình khoảng 3 tấn hạt giống/năm, cơ bản đáp ứng nhu cầu về giống của người trồng quế trên địa bàn.

Quế ở Bảo Yên chủ yếu là giống quế gốc vùng Văn Yên (Yên Bái) và Bắc Hà (Lào Cai); với đặc thù địa hình của địa phương, quế được trồng mật độ trung bình 5000 cây/ha, trong 3-4 năm đầu trồng xen với cây sắn, hoặc dưới tán rừng nên hàng năm được làm cỏ chăm sóc; từ năm thứ 4 bắt đầu tỉa cành lá tận thu.

Với điều kiện tự nhiên của huyện Bảo Yên có hệ thống sông suối phong phú, nguồn nước sạch, các vùng đệm không có các nhà máy có nguy cơ ô nhiễm cao; người dân chủ yếu canh tác theo phương thức truyền thống nên đây là lợi thế để phát triển quế hữu cơ trong tương lai gần.

Theo báo cáo hiện Bảo Yên có 523,8 ha Quế hữu cơ đã hoàn thành chứng nhận hữu cơ tiêu chuẩn EU tại xã Xuân Hoà; Sản xuất quế hữu cơ sẽ nâng giá trị cây quế lên khoảng 30% so với thông thường và thị trường tiêu thụ ổn định (xuất khẩu sang thị trường EU, Mỹ). Hiện chính quyền xã đang tích cực vận động, tuyên truyền để bà con địa phương thay đổi tập quán canh tác, đẩy mạnh áp dụng khoa học kỹ thuật, áp dụng phương thức canh tác mới đáp ứng tiêu chuẩn sản xuất quế hữu cơ cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm.

Huyện Bảo Yên hiện có 7 doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất, chế biến các sản phẩm từ quế, trong đó có 6 đơn vị sản xuất chế biến tinh dầu với quy mô từ nhỏ đến trung bình (chủ yếu ở dạng thô), chỉ có 1 đơn vị vừa hoàn thiện lắp đặt dây chuyền chế biến tinh dầu tinh là Công ty TNHH Triều Dương và 1 đơn vị chế biến vỏ quế. Trữ lượng hàng năm khoảng 30.000 tấn vỏ và 48.000 tấn cành lá (24 tấn dầu); các nhà máy trên địa bàn đang hấp thụ 48.000 tấn cành lá; tư thương trong và ngoài tỉnh 8.500 tấn vỏ khô (tương đương 26.000 tấn tươi).

Đưa cây quế là cây chủ lực trong giảm nghèo

Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên cho biết: Quế là loại cây trồng lâm nghiệp đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân địa phương, nhưng để phát triển bền vững, địa phương đang đẩy mạnh các giải pháp nhằm từng bước xây dựng thương hiệu quế hữu cơ Bảo Yên. Với gần 25.000 ha quế hiện có, huyện đã mời các doanh nghiệp vào nghiên cứu, thực hiện quy trình quế hữu cơ, định hướng từ nay đến 2025 xây dựng 5.000 ha quế đạt tiêu chuẩn hữu cơ. Bảo Yên đang quy hoạch phát triển cho cây quế, tránh việc người dân phát triển ồ ạt không đúng quy hoạch, xâm lấn vào diện tích rừng khác. Cũng từ các chính sách hỗ trợ của huyện, một số doanh nghiệp đã tìm đến đầu tư lâu dài với mục tiêu chế biến sâu các sản phẩm từ quế.

Nói về định hướng trong thời gian tới, Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên chia sẻ: Đến 2030 toàn huyện phấn đấu đạt 30.000 ha (tăng 5000 ha so hiện tại); bình quân hàng năm trồng mới khoảng 2000 ha. Trong đó, có 1.000 ha trồng diện tích mới; 1000 ha trồng luân canh. Triển khai thực hiện mô hình trồng rừng gỗ lớn hỗn loài xen cây quế trồng mới nhằm phát triển bền vững rừng trồng, tăng sự đa dạng sinh học rừng trồng, hạn chế xói mòn, rửa trôi đất.

Đồng thời, địa phương sẽ tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) để có chứng nhận quế hữu cơ tiêu chuẩn EU cho 5000 ha đến năm 2025 và 15.000 ha năm 2030; toàn bộ 100% tích quế được quản lý, giám sát, tư vấn kỹ thuật bằng nhật ký điện tử QGS cho tất cả các khâu từ giống đến khi đưa vào chế biến.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Bảo Yên, toàn bộ người dân trồng quế được vận động trở thành thành viên của tổ hội nghề nghiệp và HTX; sử dụng các dịch vụ HTX và là mắt xích liên kết quan trọng trong ngành hàng quế. Thu hút, hỗ trợ nhà đầu tư vào chế biến sâu các sản phẩm từ quế; đặc biệt là chế biến tinh dầu tinh, vỏ quế và gỗ quế.Bảo Yên cũng sẽ hình thành các điểm du lịch trải nghiệm tại rừng quế; thu hút khoảng 1 triệu lượt khách/năm.

Phát huy lợi thế, thổ nhưỡng để phát triển cây quế, biến cây quế thành cây chủ lực tạo sinh kế trong giảm nghèo. Nhờ đó mà công tác giảm nghèo của Bảo Yên đã đạt được kết quả khả quan.

Cụ thể, năm 2022, số hộ nghèo của huyện Bảo Yên là 2.663 hộ, tỷ lệ 12,52%; số hộ cận nghèo 2.440 hộ, tỷ lệ 11,48%. Đến năm 2023 số hộ nghèo của huyện là 1.708 hộ, tỷ lệ 8,01%. Số hộ nghèo giảm 955 hộ, tương đương tỷ lệ giảm 4,51% so với năm 2022.

Ước thực hiện hết 8 tháng đầu năm 2024, số hộ nghèo giảm 570 hộ, tương đương tỷ lệ giảm 2,67%, đạt 89% kế hoạch năm. Số hộ nghèo còn lại 1.138 hộ, tỷ lệ 5,34%.

Năm 2024, Bảo Yên phấn đấu tỷ lệ giảm nghèo đa chiều bình quân toàn huyện đạt từ 3,0% trở lên, tương đương giảm từ 641 hộ nghèo trở lên; giảm tỷ lệ hộ cận nghèo đạt từ 1,70% trở lên, tương đương giảm 363 hộ cận nghèo trở lên; Tỷ lệ giảm nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số đạt 3,5% trở lên; Tỷ lệ tái nghèo dưới 01%; Phấn đấu 14/16 xã có tỷ lệ hộ nghèo đa chiều đạt chuẩn tiêu chí xây dựng nông thôn mới năm 2024.