Phân loại rác tại nguồn hướng đến ngành công nghiệp tái chế

Theo Sở TN&MT TP.HCM, mỗi ngày TP.HCM thải ra khoảng 9.500 tấn chất thải rắn sinh hoạt, trong đó chất thải nhựa, chất thải khác có thể tái chế được chiếm tỷ trọng cao (chỉ sau rác hữu cơ), khoảng 1.800 tấn. Tuy nhiên, hiện nay thành phố chưa tổ chức được mạng lưới thu gom chất thải tái chế, vì vậy có hơn 80% khối lượng chất thải tái chế đang chôn lấp cùng với chất thải rắn sinh hoạt gây lãng phí  tài nguyên, ngân sách và ảnh hưởng đến môi trường. Một phần lượng rác tái chế này được lực lượng ve chai thu gom, mua bán, trao đổi mang tính nhỏ lẻ, không đảm bảo vệ sinh môi trường và không đáp ứng được các mô hình tái chế lớn.

Một điểm tập kết rác chưa được phân loại tại quận Bình Thạnh, TP.HCM

Hiện nay, hoạt động tái chế trên địa bàn TP.HCM chỉ tập trung tái chế chất thải nhựa có giá trị kinh tế và được thực hiện bởi 2 nhóm: các cơ sở tái chế chất thải nhựa vừa và nhỏ và các doanh nghiệp lớn. Đối với các cơ sở tái chế chất thải nhựa vừa và nhỏ, có chi phí đầu tư thấp, sản phẩm tái chế đa dạng nhưng giá trị không cao, công nghệ sử dụng chưa hiện đại nên ảnh hưởng đến môi trường. Còn các doanh nghiệp tái chế chất thải nhựa lớn mới chỉ dừng lại ở việc tái chế các phế phẩm nhựa trong sản xuất, chưa mạnh dạn thu gom, tái chế phế liệu nhựa từ chất thải rắn sinh hoạt do còn e ngại về tính ổn định của nguyên liệu đầu vào.

Theo các chuyên gia, tại TP.HCM cũng như các đô thị khác, việc phân loại chất thải rắn tại nguồn là một giải pháp cấp thiết, cần được thực hiện đồng bộ, hiệu quả. Nếu thực hiện thành công sẽ giúp các nhà quản lý, các đơn vị xử lý sẽ có nhiều giải pháp trong xử lý, tái chế chất thải, điều này không những mang lại giá trị lớn cho môi trường mà còn mang lại giá trị kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, chương trình phân loại rác tại nguồn đến nay vẫn còn gặp khó khăn, vướng mắc và chưa đạt được yêu cầu đề ra.

Để khắc phục hạn chế chương trình phân loại rác tại nguồn, ngày 4/5/2021, UBND TP.HCM đã ban hành Quyết định 09 về sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số điều của Quy định quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn TP.HCM. Theo đó, thành phố sẽ thay đổi cách phân loại rác, người dân thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt thành 2 loại thay vì 3 loại như trước kia. Cụ thể, các cá nhân, hộ gia đình, chủ nguồn thải sẽ phân loại thành 2 nhóm, gồm: nhóm chất thải có khả năng tái sử dụng, tái chế và nhóm chất thải còn lại (không bao gồm chất thải nguy hại phát sinh từ hộ gia đình, chủ nguồn thải).

Theo đại diện Sở TN&MT TP.HCM, việc thay đổi cách phân loại rác theo quy định mới rất thuận tiện cho cả người dân và các đơn vị thu gom, vận chuyển, xử lý rác. Vì vậy, việc triển khai phân loại rác thành 2 loại đã nhận được sự đồng tình cao của người dân bởi dễ thực hiện và đem lại nhiều tiện ích. Đặc biệt, TP.HCM đang hướng đến công nghệ xử lý rác bằng công nghệ đốt rác phát điện và tái chế thay vì chôn lấp nên việc thực hiện phân loại rác thành 2 loại là cần thiết.

Ông Phạm Phú Ngọc Trai, Chủ tịch Liên minh tái chế bao bì Việt Nam cho biết: Mục tiêu đến năm 2030, tất cả các bao bì của các doanh nghiệp trong Liên minh sản xuất, kinh doanh đều được thu hồi và tái chế. Việc TP.HCM tổ chức phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn thành 2 loại rác tái chế và rác còn lại sẽ tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc thu hồi bao bì đã qua sử dụng, đảm bảo rác thải không bị đưa ra môi trường. Không những vậy, phần rác có thể tái chế đã qua phân loại, người dân có thể bán hoặc cho lực lượng thu gom, từ đó tạo nền tảng cơ sở hình thành thị trường thu hồi - tái chế, góp phần xây dựng nền kinh tế tuần hoàn gắn với mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Huỳnh Minh Nhựt, Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM (CITENCO) cho biết, hiện Công ty đang triển khai Đề án “Xây dựng mạng lưới thu gom và xử lý chất thải tái chế từ chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn”. Mục tiêu của Đề án nhằm thiết lập mạng lưới thu gom chất thải tái chế trong dân cư; tạo nền tảng xây dựng mô hình “Trung tâm xử lý và tái chế chất thải” nhằm thúc đẩy các hoạt động thu gom, thu hồi, tái chế và tái sử dụng nguồn nguyên liệu từ chất thải.