Khốn đốn vì thi hành án không đúng luật

Không có tên trên Bản án vẫn bị thi hành án

Theo nội dung Bản án số 42/KTST ngày 06/9/2001 của Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao và Bản án số 976/DSPT ngày 18/6/2003 của TAND TP. HCM thì đối tượng phải thi hành án là Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Trung Nam I (không phải Công ty cổ phần Trung Nam hay Công ty TNHH Đông Nam Việt Nam). Thế nhưng tại Quyết định kê biên số 457/QĐ-THA ngày 08/01/2008 hoặc mới nhất là Thông báo số 6541/TB-CTHADS của Cục THADS TP. HCM về việc cưỡng chế thi hành án thì đều nhắm đến mảnh đất tại số 7/6 ấp Xuân Thới Đông 1, xã Xuân Thới Đông, huyện Hóc Môn, TP. HCM thuộc quyền sử dụng của Công ty cổ phần Trung Nam. Và công ty này đã cho Công ty TNHH Đông Nam Việt Nam thuê để xây dựng nhà xưởng sản xuất. Nhưng chỉ vì những quyết định này mà Công ty TNHH Đông Nam Việt Nam vốn chẳng mảy may dính dáng đến bất kỳ Bản án hay quyết định hành chính nào mà phải hứng chịu hậu quả nặng nề, có thể mất nhà xưởng, đình trệ sản xuất và công nhân thất nghiệp.

Trụ sở công ty Đông Nam

Mặt khác, trong các quyết định thi hành án của Cục THADS TP. HCM cũng rất kỳ lạ. Tại Quyết định kê biên số 457/QĐ-THA ngày 08/01/2008, Chấp hành viên căn cứ Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1993 để kê biên (dù Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 2004 đang có hiệu lực). Nhưng đến ngày 26/3/2010, để hợp thức hóa sai lầm này, Chấp hành viên lại tiếp tục ban hành Quyết định kê biên số 09/QĐ-THA có căn cứ Thông tư 12/2001/TTLT-BTP-VKSNDTC nhưng lại đề nhầm thành “hướng dẫn Luật Thi hành án dân sự năm 2008”. Thật mâu thuẫn, khi cùng một nội dung lại có tới hai quyết định kê biên tài sản, mỗi quyết định lại không có sự thống nhất trong việc áp dụng pháp luật. Những việc làm của cơ quan thi hành án dân sự chủ yếu là hợp thức hóa cho những sai phạm của mình, vi phạm quy định tại Điều 83 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2008.

Bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao trong các văn bản kết luận của mình đều khẳng định: việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất của Công ty Thương mại và Dịch vụ Trung Nam I với Công ty cổ phần Trung Nam là hợp pháp; Cơ quan Cảnh sát điều tra có văn bản kết luận, khẳng định không có dấu hiệu tẩu tán tài sản, như vậy, quyền sử dụng đất theo pháp luật thuộc về Công ty cổ phần Trung Nam. Hợp đồng thuê đất giữa Công ty cổ phần Trung Nam và Công ty TNHH Đông Nam Việt Nam được công chứng hợp pháp. Do vậy phải được nhà nước bảo vệ theo đúng quy định tại Điều 5 Luật Doanh nghiệp và Điều 169 Bộ luật dân sự.

Mặt khác, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 164/2004/NĐ-CP ngày 14/9/2004 của Chính phủ hướng dẫn việc kê biên tài sản. Tại điểm b, khoản 2, Điều 2 Nghị định 164/2004/NĐ-CP quy định: "Quyền sử dụng đất của người phải thi hành án được kê biên, đấu giá khi có các điều kiện sau đây: b) Người phải thi hành án có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất".

Tuy nhiên, Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Trung Nam I đã thanh lý hợp đồng thuê đất với UBND TP. HCM. Năm 2006, diện tích nhà xưởng và quyền sử dụng 4.721m2 đất đã là tài sản hợp pháp của Công ty cổ phần Trung Nam được thể hiện bởi Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất do UBND TP HCM cấp. Như vậy, tại thời điểm kê biên, Công ty Trung Nam I không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 4.721m2 đất và nhà xưởng, theo quy định trên thì Chấp hành viên không được phép kê biên diện tích đất này.

So sánh về mặt khoa học, thẩm quyền ban hành và thể thức văn bản, được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì rõ ràng Nghị định có giá trị pháp lý cao hơn Thông tư, khi sử dụng làm căn cứ pháp lý, đúng ra, Chấp hành viên phải áp dụng Nghị định 164/2004/NĐ-CP của Chính phủ.

Phớt lờ kết luận của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao

Ngày 03/10/2016, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao ban hành kết luận số 3975/VKSTC-V11 chỉ ra rất nhiều sai phạm của cơ quan thi hành án dân sự: Trong vụ việc này, cơ quan thi hành án dân sự vừa quyết định kê biên tài sản là quyền sử dụng đất (trong khi người bị kê biên là Công ty Trung Nam I không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là trái với quy định của nghị định 164/2004); vừa quyết định cho rằng giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa Công ty Trung Nam I với Công ty cổ phần Trung Nam là không có hiệu lực (quyết định thay cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền); vừa quyết định việc thuê đất giữa Công ty Đông Nam Việt Nam với Công ty cổ phần Trung Nam là không hợp pháp – đây là những hành vi vượt quá thẩm quyền của cơ quan thi hành án dân sự. Việc nhận thức của Chấp hành viên đối với quy định của pháp luật còn hạn chế, dẫn đến áp dụng pháp luật không chính xác, không đúng nguyên tắc pháp chế. Với những vi phạm nêu trên, về nguyên tắc thì việc kê biên, bán đấu giá quyền sử dụng đất trong vụ việc này phải bị hủy bỏ theo quy định của pháp luật.

Trong một diễn biến khác, Thành ủy TP. HCM đã chỉ đạo: Giao Ban cán sự đảng UBND thành phố chỉ đạo UBND thành phố chỉ đạo các cơ quan chức năng điều tra làm rõ và có hướng xử lý triệt để vấn đề nhằm tránh ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của thành phố cũng như đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng của các tổ chức, cá nhân có liên quan (Văn bản số 2864-CV/VPTU ngày 02/11/2016; Văn bản số 436-GBT/VPTU ngày 20/9/2016; Công văn số 4740-GBT/VPTU ngày 16/5/2017).

Sau khi tiếp nhận đơn và xem xét nội dung khiếu nại của Công ty cổ phần Trung Nam, ngày 03/4/2017, Ủy ban Kiểm tra Trung ương có Văn bản số 1368-CV/UBKTTW đề nghị Ủy ban Tư pháp Quốc hội báo cáo kết quả giám sát theo luật định. Trước đó, Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị giám sát việc thi hành án trước khi chỉ đạo thực hiện tại Văn bản số 3168/TTCP.CIII ngày 29/11/2016. 

Căn cứ quy định tại khoản 8 Điều 21 Luật Thi hành án dân sự và điểm đ khoản 2 Điều 4 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân thì Chấp hành viên không được “Cố ý thi hành trái nội dung bản án, quyết định” và “Mọi vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp phải được phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh” đúng pháp luật. Tuy nhiên, đến ngày 16/5/2017, Cục THADS TP. HCM vẫn tiếp tục có Thông báo số 6541/TB-CTHADS về việc cưỡng chế thi hành án tại mảnh đất nói trên. Phớt lờ kết luận của Viện KSNDTC và một số cơ quan Trung ương, Chấp hành viên Cục THADS TP. HCM đang đẩy một doanh nghiệp đang hoạt động bình thường vào chỗ chết và đẩy 500 công nhân ra đường.

Báo Tài nguyên &Môi trường tiếp tục đưa tin phản ánh về các diễn biến mới nhất xung quanh vụ việc này./.

Nhóm PV điều tra