Chồng di chúc hết diện tích đất cho cháu, vợ có quyền thừa kế nữa không?

“

Năm 2016 hai vợ chồng tôi 1 thửa đất đã được cấp “sổ đỏ” đứng tên hai vợ chồng.
Năm 2022, chồng tôi viết di chúc để lại cho cháu bên nhà chồng toàn bộ diện tích đất mà vợ chồng tôi đã mua từ năm 2016. Năm 2023, chồng tôi mất, đứa cháu bên chồng yêu cầu tôi bàn giao toàn bộ nhà đất cho cháu sử dụng. Vậy, tôi phải làm sao? Mong Quý báo tư vấn giúp.

(Nguyễn Trà Giang, Huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên)

Vấn đề bạn hỏi, Văn phòng Luật sư tư vấn như sau:

Theo các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì thửa đất vợ chồng bạn mua và được cấp “sổ đỏ” từ năm 2016 được xác định là tài sản chung của vợ chồng bạn. Cụ thể, tại khoản 1 điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định như sau: “Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng”.

Do được xác định là tài sản chung của vợ chồng bạn nên vợ chồng bạn có quyền ngang nhau trong việc định đoạt, sử dụng và về nguyên tắc thì mỗi người vợ, chồng bạn sẽ được xác định là có ½ quyền sử dụng đối với thửa đất. Như vậy, việc chồng bạn lập di chúc định đoạt cho cháu bên nhà chồng được toàn quyền sử dụng thửa đất sau khi chồng bạn qua đời là vượt quá thẩm quyền định đoạt phần quyền sử dụng của bạn đối với thửa đất. Vì vậy, đối chiếu các quy định của pháp luật tại phần thừa kế thì di chúc của chồng bạn sẽ bị vô hiệu một phần.

Ngoài ra, mặc dù chồng bạn lập di chúc cho cháu bên chồng được hưởng toàn bộ di sản của chồng sau khi chết để lại thì theo quy định tại điều 644 Bộ luật dân sự 2015 thì bạn vẫn có quyền được hưởng phần quyền thừa kế của chồng bạn chết để lại. Điều luật quy định như sau:

Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Như vậy, mặc dù chồng bạn lập di chúc không để lại cho bạn phần quyền hưởng thừa kế sau khi chồng qua đời nhưng căn cứ theo các quy định của pháp luật nêu trên thì bạn vẫn được hưởng thừa kế tài sản từ sự kiện chồng bạn qua đời. Hàng thừa kế thứ nhất của chồng bạn bao gồm: bạn và các con của chồng bạn, cha, mẹ đẻ của chồng…Vì vậy, cháu bên nhà chồng không có quyền đòi bạn bàn giao toàn bộ diện tích đất cho cháu được sử dụng theo nội dung di chúc của chồng bạn để lại.

Trường hợp các bên không thoả thuận được với nhau về việc phân chia di sản của chồng bạn để lại thì một trong các bên có quyền khởi kiện ra Toà án nơi có thẩm quyền để được giải quyết vụ việc, trên cơ sở đảm bảo quyền và lợi ích của các bên có liên quan trong vụ việc.