Hòa Bình: Bảo vệ môi trường trong lĩnh vực nông nghiệp

Tỉnh Hòa Bình có tổng diện tích đất gieo trồng hằng năm ước đạt khoảng 117,5 ngàn ha với nhiều loại cây trồng. Trong đó, cây lúa khoảng 37,9 ngàn ha; cây ngô 30,35 ngàn ha; cây ăn quả có múi 10,9 ngàn ha; cây rau màu các loại khoảng 14,50 ngàn ha,...

Để đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng và phát triển ổn định, việc sử dụng thuốc BVTV là cần thiết. Tuy nhiên, theo các nhà chuyên môn, vỏ chai, bao bì thuốc BVTV đã qua sử dụng còn sót lại khoảng 2% lượng thuốc BVTV, nếu xử lý không đúng cách sẽ ảnh hưởng xấu đến môi trường và các loài sinh vật có ích. Thậm chí, một số nông dân còn sử dụng những loại hóa chất bị cấm không chỉ dẫn đến ô nhiễm nước mà còn vô cùng độc hại cho người sử dụng, nhất là khi không được trang bị dụng cụ bảo hộ lao động.

Trước thực tế đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã tăng cường triển khai các giải pháp thu gom thuốc bảo vệ thực vật, hướng tới bảo vệ môi trường tự nhiên an toàn, bền vững. Từ đầu năm 2024 đến nay Sở đã tổ chức 50 lớp quản lý dịch hại tổng hợp cho 1.500 lượt người; 20 lớp quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp trên các loại cây trồng chính cho 600 lượt người; diện tích ứng dụng SRI (hệ thống thâm canh lúa cải tiến) trên cây lúa đạt trên 80% diện tích gieo trồng..., góp phần giảm thiểu nguồn rác thải trong trồng trọt.

Bên cạnh đó, nhiều chế phẩm thuốc BVTV sinh học qua quá trình nghiên cứu được ứng dụng rộng rãi như NPV, V-Bt, Tricodecma... để trừ sâu bệnh hại trong sản xuất trồng trọt, diện tích áp dụng trên địa bàn tỉnh đạt trên 1.000 ha/năm. Ứng dụng máy bay không người lái, định vị GPS để phun thuốc BVTV phòng trừ dịch hại cây trồng, bước đầu áp dụng cho 1.000ha lúa và 50ha sắn tại các huyện: Kim Bôi, Tân Lạc, Lạc Sơn. Tăng cường sử dụng phụ phẩm nông nghiệp trong che phủ đất, hạn chế sử dụng màng phủ nilon.

Giai đoạn 2022 - 2024, UBND các huyện, thành phố đã tổ chức 121 lớp tập huấn cho khoảng 6.000 lượt nông dân về phòng trừ đối tượng sinh vật gây hại và sử dụng an toàn thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng, bảo vệ môi trường sinh thái. Sở NN&PTNT đã tổ chức, phối hợp tập huấn, tuyên truyền trên 50 lớp với hơn 1.500 lượt người tham gia về sử dụng an toàn thuốc BVTV, thu gom bao gói thuốc BVTV sau sử dụng cho các xã thuộc vùng sản xuất trồng trọt trọng điểm của tỉnh…

Đặc biệt, nhiều địa phương đưa quy định về sử dụng, quản lý bao gói thuốc BVTV vào hương ước, quy ước của thôn, xóm, tạo sự đồng thuận và gây dựng phong trào. Điển hình tại 3 xã vùng cao của huyện Tân Lạc (Vân Sơn, Ngổ Luông, Quyết Chiến) với hương ước không sử dụng thuốc trừ cỏ được thực hiện có hiệu quả, có sức lan tỏa đến các vùng xung quanh.

Để triển khai việc quản lý thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng, chất thải nhựa trong sản xuất trồng trọt vào các chiến lược, quy hoạch phát triển ngành, chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội từ tỉnh đến huyện, xã. Các Sở Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng đã tham mưu phương án phát triển các khu xử lý chất thải tỉnh Hòa Bình thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đưa vào quy hoạch tỉnh Hòa Bình, hướng dẫn và thực hiện quy hoạch các dự án xử lý chất thải nguy hại theo phân cấp đảm bảo quy định.

Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hòa Bình, toàn tỉnh hiện duy trì 1.680 bể chứa bao gói thuốc BVTV, các bể chứa hầu hết ở khu vực sản xuất trồng trọt tập trung, gần trục giao thông nội đồng, thuận tiện cho người dân thu gom sau khi sử dụng. Số lượng bao gói thuốc BVTV được thu gom khoảng 9.350kg, đạt khoảng 26% tổng lượng bao gói thuốc BVTV sử dụng. Số còn lại hầu hết được người sản xuất gom lại ngay tại đồng ruộng (đặc biệt trên diện tích trồng cây ăn quả, cây rau) và thu gom cùng rác thải sinh hoạt.

Ngoài ra, lượng chất thải nhựa trong sản xuất trồng trọt được thu gom, phân loại tại nguồn khoảng 945 tấn (chủ yếu là bao bì phân bón, lưới cước, màng phủ, túi bầu...), chiếm gần 50% lượng chất thải nhựa. Lượng chất thải nhựa được thu gom tái chế, tái sử dụng chiếm khoảng 55%; còn lại chủ yếu được vận chuyển, xử lý cùng với rác thải sinh hoạt.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh có 4 dự án thuộc lĩnh vực xử lý,thu gom rác thải được UBND tỉnh cấp quyết định chủ trương đầu tư, gồm: Khu xử lý chất thải rắn Thịnh Minh, TP Hòa Bình (50ha); khu xử lý chất thải rắn Cao Sơn, huyện Lương Sơn (30ha); khu xử lý chất thải rắn, chất thải nguy hại Đồng Tâm, huyện Lạc Thủy (50ha); khu xử lý chất thải rắn Đa Phúc, huyện Yên Thủy (50ha).

Giai đoạn 2022 - 2024, UBND các huyện, thành phố đã chủ động bố trí kinh phí từ các nguồn khoảng 1.150 triệu đồng cho việc thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Đối với thu gom, xử lý chất thải nhựa trong sản xuất trồng trọt, nguồn kinh phí chủ yếu do các hộ gia đình đóng phí môi trường để hợp tác xã nông nghiệp và vệ sinh môi trường tại một số xã, thị trấn xử lý cùng với rác thải sinh hoạt.

Để các hộ dân ý thức cao hơn và chung tay cùng chính quyền ra sức giữ gìn, bảo vệ và xây dựng môi trường trong sản xuất. SXNN gắn với BVMT không chỉ góp phần tạo ra nông sản sạch, nâng tầm sản phẩm, bảo vệ sức khỏe con người mà còn giúp địa phương hoàn thành tiêu chí về môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Do đó, việc thu gom, xử lý bao bì thuốc BVTV cần sự chung tay của các cấp, các ngành và toàn xã hội, bởi đây không là trách nhiệm của riêng ai.

Thời gian tới, Sở NN&PTNT tiếp tục đôn đốc triển khai quyết liệt đề án trên địa bàn tỉnh. Tăng cường công tác tập huấn thông tin, tuyên truyền cho các tổ chức, cá nhân trong việc sử dụng thuốc BVTV và thu gom bao gói thuốc BVTV, chất thải nhựa sau sử dụng. Đồng thời, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc kinh doanh buôn bán, sử dụng thuốc BVTV và thu gom bao gói thuốc BVTV đúng quy định. Xã hội hóa, nâng cao vai trò, trách nhiệm của các doanh nghiệp, tổ chức đăng ký, phân phối thuốc BVTV trên địa bàn tỉnh trong việc thu gom, xử lý bao gói thuốc BVTV sau sử dụng và chất thải nhựa trong sản xuất trồng trọt.