Tác động của biến đổi khí hậu đến tài nguyên nước và ngập lụt ở đồng bằng sông Cửu Long

Ảnh minh họa

Theo các chuyên gia về tài nguyên nước, vùng ĐBSCL nằm ở hạ lưu sông Mê Công, chiếm khoảng 5% diện tích toàn lưu vực sông Mê Công. Do vậy, vùng đồng bằng này được hưởng nhiều thuận lợi từ vị trí địa lý, nguồn nước phong phú từ thượng lưu và quá trình điều tiết dòng chảy từ Biển Hồ.

ĐBSCL có hệ thống sông suối, kênh rạch chằng chịt, có bờ biển và vùng biển rộng lớn nhiều tài nguyên, đất đai bằng phẳng, màu mỡ và được phù sa bồi đắp hàng năm, nguồn thủy sản với nhiều giống loài… Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi thì ĐBSCL phải đối mặt với không ít khó khăn và hạn chế trong điều kiện dòng chảy và các tài nguyên sinh vật, phù sa vào đồng bằng phụ thuộc hoàn toàn vào khai thác nguồn nước thượng lưu. Bởi thế, ĐBSCL cũng phải chịu những tác động, thách thức không nhỏ và khôn lường từ các hoạt động ở thượng lưu, biến đổi khí hậu và mực nước biển dâng.

Những thách thức đó sẽ là rào cản lớn cho tiến trình phát triển kinh tế xã hội ở ĐBSCL, đặc biệt đối với sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của người dân và cộng đồng dân cư.

Theo tính toán của các chuyên gia, hạn chế của điều kiện tự nhiên là ảnh hưởng của lũ trên diện tích từ 1,4 – 1,9 triệu ha ở vùng đầu nguồn. Nguồn nước suy giảm dẫn đến mặn xâm nhập trên diện tích khoảng 1,2 – 1,6 triệu ha ở vùng ven biển. Đó là chưa kể, thiếu nước ngọt cho sản xuất và sinh hoạt trên diện tích khoảng 2,1 triệu ha ở những vùng xa sông, gần biển. Thêm vào đó, trong những năm gần đây, biến đổi khí hậu ngày càng thể hiện rõ nét và diễn biến phức tạp đó là dòng chảy từ thượng lưu và nước biển dâng.

Trước thực tế trên, đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến biến đổi tài nguyên nước ở ĐBSCL” đã được các nhà khoa học Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Môi trường (Bộ TN&MT) triển khai thực hiện.

Qua nghiên cứu, đã xác định, dòng chảy vào Việt Nam xét tại trạm thủy văn Tân Châu và Châu Đốc có xu hướng giảm. Cụ thể: dòng chảy trung bình mùa lũ trung bình mỗi năm tại Tân Châu giảm 28m³/s, dòng chảy trung bình mùa cạn trung bình mỗi năm tại Châu Đốc giảm 15m³/s, dòng chảy một tháng lớn nhất trung bình mỗi năm tại Tân Châu giảm khoảng 43m³/s. Đối với dòng chảy ba tháng lớn nhất trung bình mỗi năm tại Tân Châu giảm khoảng 50m³/s, tại Châu Đốc giảm khoảng 8m³/s và dòng chảy trung bình ngày lớn nhất trung bình mỗi năm tại Tân Châu giảm khoảng 209 m³/s, tại Châu Đốc giảm khoảng 44m³/s.

Theo các nhà khoa học Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Môi trường, sự suy giảm dòng chảy trong mùa cạn sẽ dẫn đến các thách thức và thiếu hụt dòng chảy vào ĐBSCL. Dòng chảy trung bình một tháng nhỏ nhất tổng cộng vào ĐBSCL có thể giảm tới 3,5 tỷ m3 nước. Dòng chảy trung bình ba tháng nhỏ nhất tổng cộng vào ĐBSCL có thể giảm tới 13 tỷ m3 nước. Dòng chảy trung bình mùa cạn tổng cộng vào ĐBSCL có thể giảm tới 30 tỷ m3 nước.

Các nhà khoa học cũng đã xác định được các thách thức ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến vùng ĐBSCL là cơ sở để đưa ra được đề xuất các giải pháp khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên nước, bảo đảm nguồn nước phục vụ phát triển bền vững ở ĐBSCL.

Minh Trang