Nghệ An: Đầu tư dàn trải, hàng chục nhà máy nước dở dang

Theo tìm hiểu của phóng viên, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 có 60% dân số vùng nông thôn được sử dụng nước sinh hoạt đảm bảo tiêu chí sạch tối thiểu theo quy chuẩn của Bộ Y tế. Thời gian qua, các cấp, ngành ở tỉnh Nghệ An đã thực hiện lồng ghép, huy động nguồn vốn các chương trình, dự án, các nguồn lực xã hội hóa để đầu tư, nâng cấp hàng loạt công trình cấp nước sinh hoạt nông thôn. Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế thì chủ trương này đang gặp rất nhiều khó khăn, trong đó vấn đề quan trọng nhất là thiếu vốn trầm trọng, khiến các công trình dỡ dang, chưa biết khi nào hoàn thành, khó đạt được mục tiêu ban đầu đề ra.

Nhà máy nước tại xã Liên Thành trở thành nơi chăn nuôi cá, nuôi gà

Tại xã Liên Thành, huyện Yên Thành dự án Nhà máy nước sạch có tổng mức đầu tư được phê duyệt ban đầy là 26 tỷ đồng (60% vốn từ Trung ương, 40% vốn địa phương), do UBND xã Liên Thành làm chủ đầu tư. Năm 2013, công trình này được khởi công xây dựng trong sự vui mừng, hân hoan của chính quyền và người dân địa phương, hứa hẹn sau 1 năm dự án sẽ hoàn thành cấp nước sinh hoạt cho 7 xóm trên địa bàn. Tuy nhiên, khi dự án đang dỡ dang nhiều hạng mục xây dựng thì nguồn vốn phân bổ không còn, công trình tạm ngừng thi công từ tháng 4/2015 đến nay. Nếu có dịp “thực mục sở thị” công trình này sẽ khiến không ít người cảm thấy xót xa bởi công trình tiền tỷ không phát huy được công năng như mong muốn.

Theo quan sát của chúng tôi, tại đây, ngoài hồ chứa nước thô đã hoàn thành thì hầu hết các hạng mục khác đang dỡ dang, cụ thể 2 dãy nhà được xây dựng và lợp mái xong nhưng nền nhà hỗn độn đất đá; sân bãi nhếch nhác cỏ dại, vật liệu ngỗn ngang; bể chứa nước giữa sân dù mới được làm nhưng với hình thù méo mó… Để tận dụng khuôn viên này, một hộ gia đình được thuê trông coi công trình đã đầu tư nuôi cá ở hồ chứa nước thô và chăn nuôi gà trong hai dãy mới dây.

Nhà máy nước tại xã Liên Thành trở thành nơi chăn nuôi cá, nuôi gà

Về vấn đề trân, ông Đặng Ngọc Công – Chủ tịch UBND xã Liên Thành, cho biết: Dự án này hoàn thành sẽ cấp nước cho 7 xóm trong xã, tuy nhiên hơn một năm rưỡi đến nay công trình không còn tiền để làm nữa phải tạm ngừng lại. Hiện chúng tôi cũng đang đau đầu với công trình nước sạch này, đến nay dự án mới chỉ cấp được 7,5 tỷ đồng/26 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư đã phê duyệt. Nếu không được tiếp tục cấp vốn thì địa phương không biết lấy đâu ra tiền để hoàn thành đưa vào sử dụng! Được biết, vào cuối năm nay xã Liên Thành sẽ cán đích Nông thôn mới nhưng tiêu chí người dân sử dụng nước sạch sẽ khó đạt được nếu không có các giải pháp kịp thời.          

Cũng tương tự như xã Liên Thành, công trình Nhà máy nước sạch ở xã Diễn Tháp, huyện Diễn Châu cũng đã ngừng thi công hơn một năm nay. Bà Chu Thị Khuyên – Chủ tịch UBND xã Diễn Tháp, cho biết: Dự án nhà máy nước sạch có tổng mức đầu tư 24 tỷ đồng (Trung ương hỗ trợ 14 tỷ, số còn lại là của tỉnh, huyện và xã đóng góp – PV), được khởi công xây dựng từ năm 2012, do UBND xã Diễn Tháp làm chủ đầu tư. Theo thiết kế, khi hoàn thành nhà máy nước sẽ cấp nước sạch cho khoảng 1.500 hộ dân trên địa bàn… Tuy nhiên, hiện công trình mới chỉ hoàn thành khoảng 40% khối lượng công việc, bao gồm hồ chứa nước thô, nhà vận hành máy, đường ống dẫn nước về khu dân cư…Theo quan sát của phóng viên, hồ chứa nước thô được xây dựng khá lâu, nay đã xuất hiện hiện tượng nứt, vỡ bờ ta luy; nhà điều hành mới chỉ hoàn thành xây thô, cỏ mọc um tùm xung quanh…

Công trình nhà máy nước tại xã Diễn Tháp cỏ mọc um tùm

Chủ tịch UBND xã Diễn Tháp mong muốn, thời gian tới đề nghị các cấp hỗ trợ số vốn đang còn thiếu cho nhà máy nước, địa phương phương sẽ nỗ lực huy động nguồn đóng góp của dân để sớm hoàn thành công trình này.

Tương tự như hai nhà máy nước ở xã Liên Thành, xã Diễn Tháp thì những công trình nhà máy nước còn lại cũng đang rơi vào cảnh “tiến thoái lưỡng nan”, hiện đang “dài cổ” chờ vốn... Cụ thể, nhà máy nước xã Diễn Quảng (huyện Diễn Châu); nhà máy nước tại xã Minh Thành, Tây Thành, Phúc Thành, Phú Thành (huyện Yên Thành); nhà máy nước Hưng Tân, Hưng Phúc, Hưng Thắng (huyện Hưng Nguyên)…

Công trình nhà máy nước tại xã Diễn Tháp cỏ mọc um tùm

Ông Phan Bùi Mỹ - Giám đốc Trung tâm nước sạch và vệ sinh môi trường Nghệ An, Sở NN&PTNT, cho biết: Thực tế 14 công trình nước sạch của dự án mục tiêu quốc gia về nước sạch giai đoạn 2011 – 2015 chưa có cái nào hoàn thành. Theo ông Mỹ, nguyên nhân chính là do Trung ương đột ngột cắt vốn của các dự án này, mặt khác một số địa phương đang chủ quan trong việc huy động nguồn lực nhân dân đóng góp, trong khi đó ngân sách của tỉnh thì rất khó khăn… Chúng tôi đặt vấn đề, việc dở dang các công trình này có xuất phát từ nguyên nhân đầu tư dàn trải (14 nhà máy nước cùng lúc – PV) hay không? Ông Mỹ khẳng định, chúng tôi không đầu tư dàn trải, 5 năm cho 14 dự án là ít, bởi mục tiêu của dự án là mỗi năm tăng 5% tỷ lệ người dân được sử dụng nước sạch! Kiến nghị giải pháp cho các công trình này, ông Mỹ cho rằng: Một là Nhà nước tiếp tục đầu tư vốn để các công trình sớm hoàn thành; Hai là xã hội hóa các nhà máy nước, chuyển giao cho doanh nghiệp tư nhân tiếp tục đầu tư xây dựng nhưng nhà nước phải “thả nổi” giá nước cho họ.          

Thực tế cho thấy, hầu hết các công trình nằm trong dự án mục tiêu về nước sạch đã được Nhà nước đầu tư vốn để xây dựng. Thế nhưng, khi nguồn kinh phí từ Trung ương đột ngột dừng thì các dự án đành “đắp chiếu”, nhiều hạng mục công trình dở dang hoặc đã được làm xong lâu ngày không sử dụng đang bị hư hỏng, xuống cấp… Đó là một sự lãng phí vô cùng lớn!

                                                        Bài & ảnh: P. Tuân – T. Vinh