Mối liên quan giữa biến đổi khí hậu và cháy rừng

Người lính cứu hỏa đang dập tắt đám cháy rừng tại Taree, New South Wales, Úc vào ngày 10/11. Ảnh: Darren PHRan / EPA

Mối liên hệ giữa sự gia tăng khí thải nhà kính và nguy cơ cháy rừng tăng cao rất phức tạp. Tuy nhiên, theo các cơ quan khoa học lớn, biến đổi khí hậu (BĐKH) không tạo ra các vụ cháy rừng nhưng nó có thể và làm cho cháy rừng tồi tệ hơn.

Một số yếu tố gây ra cháy rừng bao gồm: nhiệt độ, lượng nhiên liệu nạp (lượng nhiên liệu bị đốt cháy trong ngọn lửa - PV), tình hình khô hạn, tốc độ gió và độ ẩm.

Bằng chứng về nhiệt độ tăng

Cơ quan Khí tượng Úc (BoM) và Tổ chức Nghiên cứu Công nghiệp và Khoa học Khối thịnh vượng chung (CSIRO) cho biết nhiệt độ nước Úc đã tăng lên 1 độ C kể từ năm 1910 và con số này sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Theo Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC), sự gia tăng nồng độ khí nhà kính từ giữa thế kỷ 20 là nguyên nhân chính gây ra sự nóng lên toàn cầu.

Trung Tâm nghiên cứu Hợp tác thảm họa tự nhiên (Bushfire and Natural Hazards CRC) cho biết sự biến đổi của các hiện tượng tự nhiên là do các nguyên nhân trên gây ra. Thời tiết nóng lên làm tăng số ngày trong năm có nguy cơ xảy ra cháy rừng cao hoặc cực đoan.

Khí thải cácbon có ảnh hưởng gì khác?

Nhiên liệu khô – số lượng rừng và bụi cây khô dễ cháy có liên quan đến sự gia tăng của phát thải khí. Trong điều kiện thích hợp, cácbon điôxít (CO2) hoạt động như một loại phân bón làm tăng sự phát triển của cây.

Liệu BĐKH có làm mọi thứ khô hạn hơn?

Thời tiết khô hạn khiến tình hình phức tạp hơn. Các mô hình máy tính phức tạp đã không tìm thấy dấu hiệu về mối liên quan giữa BĐKH và sự gia tăng khí CO2 trong sự suy giảm mưa tạo ra hạn hán ở miền Đông nước Úc hiện nay.

Tuy nhiên, nhiệt độ cao làm tốc độ bay hơi nhanh hơn. Chúng cũng kéo dài mùa sinh trưởng của thảm thực vật ở nhiều vùng, dẫn đến sự thoát hơi nước nhanh hơn (quá trình cây hút nước từ đất và bốc hơi thông qua lá và hoa). Kết quả là đất, thảm thực vật và không khí có thể khô hơn so với trước đây với cùng một lượng mưa trong quá khứ.

Thời tiết hiện nay thể hiện điều gì?

Sắp đến mùa hè năm 2020, thời tiết ấm và khô bất thường xảy ra ở các vùng rộng lớn của Úc. Hiện nay, nhiệt độ trên mức trung bình xảy ra ở hầu hết các năm và năm 2019 đã xảy ra 5 đợt khô kỷ lục, trở thành năm khô hạn nhất kể từ năm 1970.

Trong đó, Úc ghi nhận tháng nóng nhất xảy ra vào tháng 1/2019, tháng 7 là tháng nóng thứ 3 trong năm và ngày nóng nhất trong năm xảy ra vào tháng 10 theo ghi chép hồ sơ nhiệt độ khác.