Đổi mới công nghệ trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Quy hoạch chưa sát, lãng phí đất đai

Theo Bộ TN&MT, thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thời gian qua, cả nước nhìn chung đã phân bổ và sử dụng khá hiệu quả tài nguyên đất, đưa đất đai trở thành nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, công tác quy hoạch sử dụng đất cũng còn bộc lộ nhiều bất cập.

Thể hiện rõ nhất là hiện tượng đầu cơ, lãng phí đất đai. Nhiều tỉnh, thành quỹ đất để đưa vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng chưa được tính toán khoa học, chưa sát với chiến lược phát triển kinh tế, xã hội và nhu cầu của thị trường bất động sản, dẫn đến tình trạng vừa thiếu, vừa thừa quỹ đất. Việc lập quy hoạch sử dụng đất theo đơn vị hành chính không đảm bảo tính kết nối liên vùng, không phát huy được thế mạnh của từng vùng, có tình trạng mỗi địa phương vì lợi ích cục bộ đã đề xuất quy hoạch thiếu đồng bộ.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Đơn cử như, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến đến hết năm 2014, cả nước có 295 KCN được thành lập, nhưng chỉ 212 KCN đi vào hoạt động, 83 KCN vẫn đang trong giai đoạn đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) và xây dựng cơ bản. Tổng diện tích đất có thể cho thuê lên đến 56 nghìn ha, nhưng các KCN chỉ cho thuê vỏn vẹn 26 nghìn ha; còn tỷ lệ lấp đầy tại các KCN đã đi vào hoạt động mới đạt khoảng 65%.

Thực tế, để thực hiện theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trong thời gian qua, đất đai Nhà nước thu hồi khá lớn cho mục đích công cộng, lợi ích của cộng đồng, an ninh quốc phòng hoặc cho mục tiêu phát triển kinh tế. Do đó, vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân đã được quan tâm hơn theo quy định của Luật Đất đai. Tuy nhiên, cũng phải nhìn lại công tác tái định cư và khả năng sinh kế của người dân sau khi bị thu hồi đất tại khu vực quy hoạch phát triển khu công nghiệp còn gặp nhiều khó khăn, dễ gây bức xúc, khiếu nại…

Đáng nói hơn là tình trạng các đơn vị sự nghiệp công lập được giao đất để thực hiện dự án, quản lý khai thác kinh doanh nhưng không hiệu quả, gây lãng phí nguồn tài nguyên đất đai. Nhiều chuyên gia cho rằng, đó là sự lãng phí rất nghiêm trọng. Chưa kể nhiều đơn vị sử dụng diện tích nhà, đất đó để cho tổ chức hoặc cá nhân khác thuê lại, hoặc dùng vào mục đích sản xuất kinh doanh, liên doanh, liên kết để tăng doanh thu cho đơn vị mà không thực hiện nghĩa vụ tài chính cho ngân sách. Thực trạng này đã gây thất thoát lớn cho ngân sách Nhà nước, làm giảm hiệu quả khai thác nguồn lực tài chính từ nhà, đất.

Đổi mới công nghệ trong công tác quy hoạch

Đề xuất giải pháp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hiệu quả đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, Bộ TN&MT đề nghị các cấp, các ngành liên quan tiếp tục bổ sung hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai; tăng cường chế tài xử lý vi phạm pháp luật đủ mạnh để răn đe, phòng ngừa vi phạm và xử lý các trường hợp vi phạm.

Đồng thời, Bộ TN&MT phê duyệt đề tài Nghiên cứu cơ sở khoa học, đề xuất đổi mới phương pháp luận và ứng dụng công nghệ trong công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nhằm góp phần quản lý, sử dụng tài nguyên đất hiệu quả, bền vững. Trong đó, cung cấp cơ sở khoa học trong việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.

Cùng với đó, đề xuất đổi mới phương pháp luận trong công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; đặc biệt ứng dụng công nghệ trong lập quy hoạch, xây dựng và lựa chọn phương án quy hoạch tối ưu thông qua các tiêu chí đánh giá hiệu quả về kinh tế, xã hội, môi trường có tính đến các tác động của BĐKH.

Gần đây nhất, Bộ trưởng Bộ TN&MT đã ký ban hành Quyết định số 1819/QĐ- BTNMT về việc phê duyệt dự án Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và lập kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2016 - 2020 cấp quốc gia. Theo đó, việc lập quy hoạch, kế hoạch phải đạt mục tiêu tổng quát sau: điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cho phù hợp với các nội dung quỵ định của Luật Đất đai năm 2013; đáp ứng nhu cầu đất đai cho mục tiêu phát triển kinh tế, quốc phòng, an ninh của cả nước và mục tiêu phát triển của các ngành, các lĩnh vực trong kỳ kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2016 - 2020 đảm bảo sử dụng tiết kiệm, hợp lý, có hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên đất đai, bảo vệ môi trường sinh thái; làm cơ sở định hướng cho việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, lập kế hoạch sử dụng đất 5 năm 2016 - 2020 của các địa phương trong cả nước.

Lan Anh - Khải Minh