Chuyện cha con lão nông giữ rừng

(TN&MT) - Mặc cho người đời “bòn rút” của rừng để thủ phận đủ đầy, lão nông Vũ Văn Quý (85 tuổi), ngụ ấp 2, xã Phú An, huyện Tân Phú (tỉnh Đồng Nai) vẫn chấp nhận một cuộc sống gian khó, thiếu thốn để bảo vệ 17ha rừng, do Ban Quản lý rừng phòng hộ 600 (thuộc Sở NN-PTNT tỉnh Đồng Nai) giao khoán năm 1995, tái sinh ngày một mạnh mẽ. Câu chuyện “hiếm” này khiến chúng ta ý thức hơn về công tác quản lý và bảo vệ rừng trong thời điểm hiện nay.

Cha con ông Quý đang đi tuần trong rừng

Tình yêu rừng

Mùa khô hanh năm nay, chúng tôi có dịp “vi hành” cùng lực lượng quản lý - bảo vệ rừng của Ban Quản lý rừng phòng hộ (BQLRPH) 600, kiểm tra công tác phòng chống cháy rừng tại khu vực giáp ranh giữa huyện Tân Phú (Đồng Nai) và vùng Nam Cát Tiên (Lâm Đồng). Anh Đặng Xuân Thục, Trưởng phòng Tổng hợp BQLRPH 600, nhận lời dẫn những người “ngoại đạo” như chúng tôi vào thăm những cánh rừng thuộc Chương trình 327, được gia đình ông Vũ Văn Quý cất công bảo vệ. Chỉ 30 phút rời trụ sở BQLRPH 600, chúng tôi nhanh chóng quẹo tay lái theo anh Thục để đến với một khu vườn rộn rã tiếng ve sầu. “Do ông Quý bảo vệ tốt nên khu rừng của ông dần quay về với nguyên trạng là một khu rừng tái sinh khá đẹp, quanh năm không ngớt tiếng ve sầu” - anh Thục bộc bạch.

Nghe tiếng xe máy nơi cửa rừng, cha con ông Quý vội vã cùng mấy chú chó ra xem. Nhận ra người quen, cha con lão nông mời chúng tôi và anh Thục ra phiến đá lớn trước chòi để trò chuyện. Ông Quý bày tỏ, khi chưa được BQLRPH 600 giao rừng theo dự án 327, thì ông cũng như mọi người dân khác từ mọi miền đất nước vào xã Phú An (huyện Tân Phú) tìm đất sản xuất. Thời kỳ ấy, rừng trở thành một “đại công trường”, mặc cho người đời xâu xé để kiếm kế mưu sinh. Khi những cánh rừng chỉ còn là những chòm cây lưa thưa, không giá trị và đầy đất trống thì Nhà nước mới bắt đầu quay lại bảo vệ, khoanh nuôi và trồng rừng. Tuy muộn, nhưng năm 1995, ông Quý  được BQLRPH 600 giao khoán 17ha đất rừng. Nhận đất, ông cùng vợ con bắt đầu ra sức dặm vá lại rừng, cấy xuống đất những cây trồng như cà phê, điều, lúa, bắp, mít… để lấy ngắn nuôi dài.

Khi đã xắn tay vào việc một thời gian, ông Quý mới nhận ra rằng: khu rừng của gia đình ông nhận bảo vệ là khu đất đá bàn. Mùa mưa thì nguồn nước mặc sức bào mòn đất. Đến mùa nắng thì khô hạn, rừng trồng còi cọc và chết đứng. Trước cảnh ấy, ông Quý đi khắp các khe suối trong rừng và trong vùng núi rừng Tân Phú bứng về những cây bằng lăng con về trồng. Riêng khu rừng của mình thì ông chăm chút cho những chồi cây bản địa tái sinh bên gốc cây mẹ bị đốn hạ. Thời gian cứ vậy trôi qua, cây bản địa không khu rừng khoanh nuôi của gia đình ông Quý ngày một lên xanh. Các cây trồng trong vườn như vú sữa, mít, cà phê…, gia đình ông cứ để cho chúng lớn lên tự nhiên và nay đã thành cây rừng. “Dù là một chồi non tái sinh hoặc một cây con vài năm tuổi chỉ to bằng ngón tay út, gia đình tôi cũng chăm sóc. Khi rừng hồi sinh phủ tán, thu nhập từ cây trồng èo ọt, cha con tôi đi làm thuê mướn và câu cá để sinh tồn chứ không bức tử rừng để cầu sự sống” - ông Quý thật lòng chia sẻ.

Bao năm nay, cha con ông Quý vẫn luôn có mặt trong rừng để giữ cây, giữ tổ chim và những loài thú nhỏ.

Theo nghiệp cha

Sau khi sai con trai Vũ Ngọc Bích (48 tuổi) dọn những lớp lá khô rơi dày trên phiến đá để chúng tôi ngồi, ông Quý chậm rãi kể về hoàn cảnh gia đình mình. Ông có 8 người con (4 trai, 4 gái), vợ ông là bà Phạm Thị Thơm nay cũng bước sang tuổi 83 rồi. Do vợ chồng bám chặt với rừng nên các con ông đều thất học và khó khăn về đời sống, khi lập gia đình riêng. “Tiền thì gia đình tôi thua kém mọi người rất nhiều. Riêng về tình yêu với rừng thì gia đình tôi không thua kém ai. Thấy cha con tôi nghèo khó, dân buôn cây không ngại tiếp cận khuyên dụ. Dụ mua cây không được thì chúng lén vào chặt trộm hay đe dọa” - ông Quý tiết lộ. Tuy đã vào tuổi 85, ông Quý vẫn có thói quen mặc quần tà lỏn, vát rựa tuần tra trong rừng. Lời ông Quý giải thích làm chúng tôi chưng hửng: “Làm gì có nắng mà mặt quần dài. Tôi cứ độc cái quần đùi cho thoải mái. Mùa nắng cây rụng lá nhiều nên còn thấy ánh nắng. Riêng mùa mưa thì lúc nào cũng tối thui như 6 giờ chiều”- nói xong ông bảo anh Bích đưa chúng tôi đi thăm rừng.

Len lỏi theo chân anh Bích cả giờ đồng hồ. Chúng tôi chỉ đủ sức thăm và ngắm được chỉ vài hécta rừng trong tổng số gần 20ha mà gia đình anh được BQLRPH 600 giao bảo vệ xấp xỉ 20 năm qua. Ôm choàng thân cây cổ thụ để đo sức lớn của chúng, anh Bích khẽ nói: “Nhờ cha mình kiên quyết giữ nên kẻ xấu không dám đụng vào chúng. Họ chỉ lén lút trộm được vài cây nhỏ về làm cột nhà hoặc chặt ít tre nứa ven suối mà thôi. Riêng cây lớn thì họ đừng hòng chặt trộm, vì một cây nhỏ bằng ngón tay cũng được cha mình gìn giữ”.

Khi được chúng tôi hỏi sao anh không lập gia đình, anh Bích mắc cỡ nhe hàm răng sún bày tỏ, anh không cưới vợ vì nghèo, vì không ai lấy một người yêu rừng, có phần “gàn” như cha con anh. Tuy vậy, ở đây anh có chim chóc, ve sầu và cây rừng, bãi đá làm bầu bạn. “Mỗi ngày ra đây ngắm nhìn chúng và thấy chúng vẫn còn sừng sững nơi vị trí cũ, không bị lâm tặc hoặc nắng hạn, sâu bọ làm chết là hạnh phúc lắm rồi. Có vợ thì phải ôm vợ, mãi lo cho con thì rừng ai chăm” - anh Bích giãi bày tâm sự.

Rồi anh chỉ cho chúng tôi biết các vị trí mà kẻ xấu có khả năng xâm nhập vào khu rừng của gia đình trộm cây, khi chúng tiếp giáp với rẫy vườn của các hộ dân khác. Anh cho hay, tiếng ve sầu kêu inh ỏi khắp rừng, nhất là vào mùa khô, tuy vậy, chỉ cần một cử động nhỏ như: tiếng chặt cây, cây ngã, tiếng xe máy chạy vào rừng thì từ các điểm canh, 5 phút sau là cha con anh cùng đàn chó theo đường tắt có mặt để xua đuổi. “Càng sống với rừng, mình như thấu hiểu hết từng tiếng động phát ra từ rừng. Tiếng lào xào của cây rừng trước gió, khác hẳn với tiếng chân người dẫm đạp trên lá khô và tiếng cây khô ngã khác với tiếng cây tươi bị quật đổ, dù kẻ trộm cây rất tinh vi” - anh Bích khẳng khái nói.

Cây rừng ngày một lên xanh nhờ công chăm sóc, bảo vệ của ông Quý.

Dù nghèo vẫn quyết giữ rừng

Những năm trước, cha con ông Quý vẫn tìm được cuộc sống ổn định từ công việc bảo vệ 17ha đất rừng nhờ trồng xen cây ăn trái, hồ tiêu, nuôi gà… Nay cây rừng và cây trồng đã phủ kín, kinh phí hỗ trợ trồng rừng không được nhiều nên đời sống có phần khó khăn hơn xưa. Nhìn những chú gà được ông nuôi nhốt trong những chiếc lồng để thú rừng không bắt trộm, chòi ở xập xệ, gạo trong hủ luôn cạn đáy mới thấu hiểu được tình yêu rừng của cha con ông Quý. Lão nông thỏ thẻ, ngoài bầu không khí trong lành cho con ông hít thở thỏa thích, tiền hỗ trợ từ đơn vị bảo vệ rừng, du khách đến thăm quan rừng biếu tặng và những trái mít còi cọc trong rừng, cha con ông không còn nguồn thu nào khác nên thỉnh thoảng phải đi làm thuê và câu cá ở các dòng suối để kiếm thêm.

Cái khó, cái nghèo không lấn áp được tình yêu rừng của cha con ông Quý, cho nên những lời đề nghị “xẻ thịt” rừng, khai thác đá quý đem bán của người ngoài không thể làm lung lay trái tim cha con ông. Bao năm nay, cha con ông Quý vẫn luôn có mặt trong rừng để giữ cây, giữ tổ chim và những loài thú nhỏ. Chính khu rừng nhỏ của cha con ông mà chim, thú kiếm tìm được chỗ tựa khi xung quanh toàn là vườn rẫy và tâm lý “khát” thịt thú rừng của nhiều đối tượng dưới miền xuôi. Với lời trần tình rất thật, ông Quý cho hay vì quen cuộc sống kham khổ nên cha con ông chỉ cần ngày 2 bữa đạm bạc với cơm trắng, rau rừng, cá suối là vui lắm rồi. Miễn sao khu rừng cha con ông bảo tồn mãi xanh tươi, thú, chim ngày càng tìm đến cư ngụ.

Câu chuyện “hiếm” về cha con lão nông giữ rừng này khiến chúng ta ý thức hơn về công tác quản lý và bảo vệ rừng trong thời điểm hiện nay.

Bao năm theo gót chân cha giữ rừng, anh Bích như đã quen với cuộc sống ở nơi “thâm sơn cùng cốc”. Thỉnh thoảng anh mới được diện quần áo đẹp để ra bên ngoài đi chợ, thăm họ hàng. Anh Bích thổ lộ: cây rừng, chim, thú mãi là bạn bè tốt của anh. Không vợ, anh vẫn thấy dễ chịu với cuộc sống hàng ngày cùng cha đi tuần tra dưới tán rừng, hướng dẫn du khách thăm quan, thưởng ngoạn môi trường sinh thái trong lành. “Mỗi sáng, cha con tôi được chim, gà rừng báo thức giấc, nửa đêm nghe tiếng chó sủa báo có kẻ lạ lai vãng nơi bìa rừng. Thói quen đó, đã ăn sâu vào trong tâm trí và giấc ngủ của tôi. Chỉ cần xa rừng vài ngày để đi kiếm tiền, tôi lại nhớ cái cảm giác ở rừng và muốn quay về ngay”- anh Vũ Ngọc Bích nói.

Rời khu rừng phòng hộ của cha con ông Quý khoanh nuôi trong tiếng ve sầu ra rả, chúng tôi và anh em trong BQLRPH 600 không ngớt lời tán dương cha con ông suốt chặn đường. Bởi, trước những người ít hiểu biết về ngành lâm nghiệp như chúng tôi và người từng trải rừng như anh Đặng Xuân Thục, khi đối diện trước một trái tim yêu rừng chân chất, thật thà đến si dại như cha con ông Quý, mỗi người một cảm xúc khác nhau. “Nhờ cha con ông Quý mà chúng tôi tạo thêm được những cánh rừng phòng hộ từ những vùng đất thưa dần bóng cây rừng. Nhờ sự hy sinh của họ mà rừng thêm xanh, lá phổi của nhân loại được giữ gìn” - anh Thục cập xe máy sát xe chúng tôi để không làm cho bụi đường cuốn vào nhau, khẽ khàng nói vậy.

Bài & ảnh: Thục Vy