Yên Tĩnh - không yên vì “vàng tặc”

   

   

  Từ Cửa Rào – nơi được mệnh danh là nóng nhất về vàng Đông Dương, chúng tôi vượt hơn 40 cây số đường dốc quanh co để vào xã Yên Tĩnh (huyện Tương Dương). Mới đến đoạn giáp ranh giữa xã Yên Na và Yên Tĩnh đã hiện ra những dấu hiệu đầu tiên của tình trạng khai thác vàng trái phép tại khu vực này. Đó là cảnh tượng hai bên khe suối tan hoang, những hầm hố loang lổ ven khe suối, dưới khe nguồn nước đỏ quạch, là những chứng tích mà “vàng tặc” để lại sau những tháng ngày “đại náo” xã vùng núi cao này.

   

   

  Ông Lô Văn Tỏn, người ở bản Vắng Cuốm cho biết: “Ở khu vực bả Vắng Cuốm vài năm trước có hàng chục tốp khai thác vàng trái phép. Hiện, do vàng đã hết nên chỉ còn lại ít nhóm khai thác thủ công. Nguồn nước đục ngầu ở khe suối là do người ta khai thác bằng máy múc, máy hút ở khu vực đầu nguồn”.

   

  Theo sự chỉ dẫn của ông Tỏn, chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình vào các bản phía thượng nguồn, thuộc khu vực cuối của xã Yên Tĩnh. Tại bản Na Cáng, một tổ khai thác vàng trái phép bằng máy múc đang tiến hành khai thác rầm rộ. Nhiều lán trại được dựng lên san sát, cùng với đó là hàng chục “vàng tặc” đang thi nhau đào bới sát bờ khe. Theo quan sát, cả một khu vực rộng lớn đã bị khai thác tan hoang, nhiều hầm hố khai thác vàng sâu hoắm như chuẩn bị đổ sập xuống bất cứ lúc nào.

   

  Tại bản Huổi Pái, là khu vực khai thác trái phép đã diễn ra từ nhiều năm nay, cả một khu vực đất đai rộng lớn gồm đất hoa màu và đất rừng cùng nhiều bãi bồi ven khe suối đã bị bọn “vàng tặc” san phẳng. Theo tìm hiểu của PV, khu vực khai thác vàng trái phép tại bản Huổi Pái do một người đàn ông tên Đức đứng ra đầu tư máy móc, thiết bị và thuê công nhân làm vàng.

   

  “Khu vực này trước đây có nhiều người đến khai thác. Tuy nhiên, thời gian gần đây họ đã rút. Từ cuối năm 2013 đến nay, một người tên Đức đã đưa 2 máy múc cùng với nhiều máy hút khác vào khu vực này tập kết và tiến hành khai thác vàng trái phép, người dân bản có phản ánh lên chính quyền nhiều nhưng không thấy phản hồi, cũng chẳng có ai xử lý cả” – Một người dân ở bản Huổi Pái bức xúc phản ánh.

   

  Theo quan sát của PV, khu vực khai thác trái phép của ông Đức nằm ngay phía bên trái của tuyến đường đang thi công từ xã Yên Tĩnh vào xã Hữu Khuông, đứng trên đường có thể quan sát rõ hai lán trại to lớn được dựng lên để làm nơi trú ngụ của “vàng tặc”. Hai chiếc máy hút, một giàn sàng cùng với hai máy múc đang tiến hành làm việc ngay sát bờ suối Huổi Pái. Cảnh tượng khai thác vàng trái phép hết sức công khai đang diễn ra như chốn không người.

   

  Rời bản Huổi Pái, đến bản Chà Lúm. Tại đây, ngay sát chân cầu là một máy múc của một người tên Long đứng ra làm chủ đang tiến hành khai thác vàng trái phép. Điều đáng nói là khu vực khai thác thác này chỉ cách chân cầu vài mét, sẽ ảnh hưởng đến vấn đề an toàn của cây cầu nhưng đơn vị thi công cây cầu này là Công ty thương mại 36 vẫn cố tình làm ngơ để “vàng tặc” đào bới ngay dưới công trình xây dựng của mình?

   

   

   

  Ngoài những khu vực khai thác trái phép nói trên, ở xã Yên Tĩnh còn có 3 điểm khai thác trái phép quy mô lớn khác. Đó là một máy múc khai thác ở bản Pà Khốm, một máy múc ở Khe Hốc và một máy múc ở bản Na Cáng. Hiện cả xã Yên Tĩnh có đến hàng chục máy múc hàng chục “vàng tặc” đang hoạt động khai thác vàng trái phép. Thế nhưng, điều đáng nói là cơ quan chức năng không hề hay biết hoặc cố tình làm ngơ để mặc sức cho “vàng tặc” thản nhiên hoạt động. Và, dĩ nhiên tình trạng trên sẽ vẫn còn tồn tại dài dài.

   

  Việc khai thác vàng trái phép diễn ra từ nhiều năm nay với quy mô lớn nhưng không bị xử lý đã dẫn đến nhiều hệ lụy. Trong đó, phải kể đến những “vết thương” khó lành ở vùng đất nghèo khó, xa xôi này.

   

  Theo phản ánh của người dân, từ khi xuất hiện tình trạng khai thác vàng trái phép đến nay đã có hàng chục héc ta đất sản xuất hoa màu, lúa nước cũng như đất rừng của người dân bị đào bới nham nhở, mất khả năng canh tác trở lại.

   

  “Nhà tôi có mấy sào đất canh tác hoa màu ven suối nhưng sau vài trận mưa là đất đá thải ra từ quá trình khai thác vàng trái phép đã chôn lấp hết, không còn khả năng phục hồi” – Một người dân sống gần khe Chà Hạ bức xúc. Cũng theo phản ánh của người dân, dù đất đai canh tác có không bị mất do ảnh hưởng trực tiếp của khai thác vàng trái phép thì cũng không thể canh tác được. Sở dĩ như vậy là vì nguồn nước bị ô nhiễm trầm trọng, nước suối quanh năm đỏ quạch nên có dùng để tưới thì cũng không có loại cây gì có thể sống được.

   

  Trên con đường đang thi công từ xã Yên Tĩnh đi xã Hữu Khuông, qua các bản Pa Tý; Cành Toong; Cạp Chạng; Bản Hạt; Pà Khốm; Huổi Pái; Chà Lúm; Na Cáng... đâu đâu cũng xuất hiện những hầm hố “vàng tặc”. Dọc hai bên khe suối không một mét đất nào còn lành lặn.

   

   

   

  Trước những gì đã ghi nhận được về tình trạng khai thác vàng trái phép diễn ra ở xã Yên Tĩnh, chúng tôi đã liên hệ làm việc với các bên liên quan. Và, câu trả lời của những người đứng đầu đã thể hiện rõ sự “bất lực” của chính quyền sở tại.

   

   

  Ông Lương Thanh Hiền – Bí thư Đảng ủy xã Yên Tĩnh, cho biết: “Trước đây trên địa bàn xã có một vài đơn vị được UBND tỉnh cấp phép khai thác vàng nhưng sau một thời gian hoạt động một số đơn vị đã hết phép, số còn lại đã làm thủ tục trả lại mỏ. Đến thời điểm này, trên địa bàn xã Yên Tĩnh không còn đơn vị nào được phép khai thác vàng nữa. Theo số liệu chúng tôi mới kiểm tra thì hiện nay trên địa bàn xã còn có từ 5 - 6 máy múc của 4 tốp khai thác trái phép khiến người dân cũng như chính quyền bức xúc. Thế nhưng khi chúng tôi kiểm tra thì các đơn vị này lại dừng hoạt động nên không thể xử lý”(?).

   

   

  Khi PV đặt câu hỏi: “Vì sao chính quyền không trục xuất những đối tượng không có tạm trú, tạm vắng cũng như yêu cầu đưa máy móc rời khỏi địa bàn?”. Ông Hiền trả lời: “Việc này rất khó làm! Khi yêu cầu đưa máy móc rời khỏi địa phương thì các đối tượng này lại cho rằng máy móc đó là do đơn vị thi công tuyến đường Yên Tĩnh – Hữu Khuông thuê để làm đường, một số đối tượng thì cho rằng do làm ăn thua lỗ nên không còn đủ tiền mua dầu để đưa máy móc về xuôi”(!?).

   

  Còn ông Kha Văn Ót – Trưởng phòng TN&MT huyện Tương Dương lại cho rằng: “Tình trạng khai thác vàng trái phép trên địa bàn xã Yên Tĩnh huyện cũng đã nhận được rất nhiều phản ánh. Thế nhưng, do lực lượng mỏng, nên chúng tôi rất khó xử lý. Vừa rồi, chúng tôi cũng đã kiểm tra và lập biên bản, bàn giao hiện trạng cho chính quyền xã quản lý nhưng xã không làm được, làm thiếu quyết liệt!”(?).

   

  Bài và ảnh: Đình Tiệp