Theo tìm hiểu của PV, dự án thủy điện A Lưới được xây dựng trên sông A Sáp, huyện A Lưới từ tháng 6/2007. Dự án đã ảnh hưởng gần 2.000 héc ta đất rừng của hơn 1.300 hộ dân trên địa bàn huyện. Trong đó, có 205 hộ dân nằm trong lòng hồ phải di dời, hơn 100 hộ đồng bào dân tộc Tà Ôi, Pa Kô… thuộc 3 xã Sơn Thủy, Hồng Thái và Hồng Thượng phải di dời đến khu tái định cư thôn A Đên và A Sáp (xã Hồng Thượng), ngoài ra còn gần 100 hộ dân khác tự tìm nơi ở mới.
Người dân cho hay trước đây, vùng đất họ sinh sống thuộc khu vực lòng hồ thủy điện A Lưới khá phì nhiêu, màu mỡ. Ngoài việc canh tác hoa màu, lúa nước, người dân còn đào ao thả cá, hàng năm đều có của ăn của để… Tuy nhiên, khi chuyển đến khu tái định cư mới thì cuộc sống khốn khổ trăm bề.
Cụ thể, ngoài đất ở và đất rừng, các hộ dân được bố trí 25ha đất ruộng. Tuy nhiên, do khu vực bố trí đất ruộng nằm trong vùng sỏi đá nên người dân gặp nhiều khó khăn trong canh tác, trồng trọt. Đến nay, hơn một nửa diện tích đất canh tác cấp cho người dân vẫn chưa sử dụng được. Không chỉ thế, đất sản xuất nông nghiệp nơi đây thường xuyên thiếu nước do hệ thống thủy lợi kênh mương bị hư hỏng.
Mặt khác, cuộc sống hiện tại của người dân vùng tái định cư rất khó khăn do nhà cửa, hạ tầng giao thông xuống cấp. Đặc biệt, nhà ở của nhiều hộ dân bị nứt nẻ nặng.
Bà Hồ Thị Nguyệt cho biết, gia đình bà dọn đến khu tái định cư ở thôn A Sáp từ 7 năm trước, thời điểm ấy được bố trí 1.800 m2 đất vườn, 3 sào ruộng, theo phương thức đất đổi đất. Nhưng do phần lớn đất sản xuất ở nơi ở mới bạc màu, sỏi đá khiến cuộc sống của gia đình bà khổ theo…
“Lên trên này, cuộc sống khó khăn do đất sản xuất xấu. Nhà nước cấp 3 sào ruộng nhưng không có vụ mô làm được. Nguyên nhân ruộng toàn đá sỏi và không có nước để sản xuất”- bà Nguyệt nói.
“Bữa đầu khi mình lên ở thì thấy nhà nứt rồi. Còn tưởng lên định cư đây sẽ không lụt nữa nhưng té ra lại lụt thêm. Trong 2 năm qua ở đây bị lụt; gà heo chết hết, mình thấy rất cực”, một người dân khác chia sẻ.
Các hộ dân cũng cho rằng phần lớn không muốn sinh sống ở nơi này nữa. Nhiều người muốn bán nhà để đi nơi khác sống nhưng không có ai mua. Cũng theo họ, những hộ được bồi thường và di dời chỉ là những hộ dân ảnh hưởng trực tiếp từ dự án thủy điện, còn khá nhiều hộ dân khác cũng nằm gần khu vực thủy điện A Lưới hằng năm vẫn phải gánh chịu những thiên tai từ dự án nhưng lại không được hỗ trợ …
Liên quan đến chất lượng nhà tái định cư tại hai thôn A Đên và A Sáp, UBND huyện A Lưới cho hay đã giao cho Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện đề xuất Sở Xây dựng tiến hành kiểm định chất lượng. Sau khi có kết quả thẩm định của Sở Xây dựng, huyện sẽ có văn bản đề nghị Công ty cổ phần Thủy điện miền Trung hỗ trợ thêm kinh phí để người dân khu tái định tiếp tục khắc phục sửa chữa lại nhà; đầu tư hạ tầng giao thông, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân trong việc đi lại, vận chuyển nông sản.
Riêng về hỗ trợ sản xuất, UBND huyện A Lưới cũng đã giao Phòng NN&PTNT phối hợp với Trạm Khuyến Nông lâm ngư huyện kiểm tra phần diện đất, xác định tầng canh tác có phù hợp với sản xuất lúa nước hay không, xây dựng bờ vùng bờ thửa nhằm có phương án xử lý phù hợp. Đồng thời sẽ cấp thêm 5ha đất ở khu vực suối Kiền Kiền để người dân sản xuất các loại hoa màu.
Ông Nguyễn Đức Phú - Trạm trưởng Trạm Khuyến Nông lâm ngư huyện A Lưới thông tin, đơn vị đang kiểm tra, khảo sát, xây dựng phương án hỗ trợ giống và phân bón cho bà con sản xuất.
“Vừa rồi huyện phê duyệt phương án trước mắt hỗ trợ chăn nuôi cho bà con với trị giá 1. 234 triệu, chủ yếu hỗ trợ chăn nuôi đại gia súc và công cụ sản xuất lao động cho dân. Về chuyển đổi sản xuất lúa sang chăn nuôi thì thủy điện đã thống nhất chủ trương, còn kinh phí thì đã chuyển tiền trong tháng 9 để thực hiện hợp phần này”- ông Phú nói.
Ông Hồ Văn Ngưm- Phó Chủ tịch UBND huyện A Lưới cho biết thêm để tháo gỡ khó khăn trước mắt cho người dân ở khu tái định cư thủy điện A Lưới, nhiều năm qua UBND huyện A Lưới đã hỗ trợ giúp dân trồng mây dưới tán rừng để tạo thêm nguồn sinh kế. Ngoài ra, UBND huyện đã kiến nghị UBND tỉnh Thừa Thiên Huế và Công ty Cổ phần Thủy điện Miền Trung đầu tư kinh phí cải tạo đất cũng như xây dựng trạm bơm phục vụ cho việc sản xuất lúa nước, giúp ngưới dân ổn định sinh kế lâu dài…
