Quyền lợi tiếp cận thuốc của người dân khi tham gia BHYT

Theo ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tỷ lệ người dân tham gia BHYT ở Việt Nam có sự tăng trưởng vượt bậc qua các năm.

Nếu như vào năm 2009, 2015 độ bao phủ BHYT lần lượt đạt 57% và 74,7% dân số thì đến hết tháng 6/2022, độ bao phủ đạt gần 90% dân số với trên 86,8 triệu người tham gia.  

Cùng với đó, quyền lợi hưởng BHYT của người tham gia ngày càng được mở rộng ở cả phạm vi và mức hưởng BHYT. Trung bình hằng năm, có hơn 100 triệu lượt người khám chữa bệnh BHYT được đảm bảo quyền lợi.

“Năm 2020 - 2021, Quỹ BHYT đã cùng ngân sách Nhà nước góp phần không nhỏ trong công tác khắc phục hậu quả và phòng, chống dịch Covid-19, tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của chính sách BHYT trong hệ thống an sinh xã hội quốc gia”, ông Đào Việt Ánh nói.

Danh mục thuốc BHYT cơ bản đáp ứng yêu cầu điều trị

Thông tin cụ thể hơn, ông Lê Văn Phúc, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) cho hay, danh mục thuốc hóa dược, sinh phẩm thuốc phóng xạ và chất đánh dấu đủ điều kiện thanh toán thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia BHYT gồm 1.030 thuốc hóa dược, sinh phẩm và 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu.

Đây chủ yếu là các hoạt chất thuộc nhóm thuốc có giá thành cao, chi phí lớn hoặc thuốc thế hệ mới cần được sử dụng theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị để đảm bảo tính chi phí hiệu quả.

Danh mục thuốc đông y, thuốc từ dược liệu và vị thuốc y học cổ truyền thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT có đến 349 vị thuốc y học cổ truyền; 229 thuốc cổ truyền, thuốc từ dược liệu với khoảng trên 1.200 chế phẩm.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), các nước có điều kiện tương đồng như Thái Lan, Indonesia, Philipines danh mục thuốc thuộc phạm vi chi trả của người tham gia BHYT bình quân khoảng 600 thuốc (Thái Lan: 660, Indonesia: 601). 

“Danh mục thuốc thuộc phạm vi thanh toán của Quỹ BHYT tại Việt Nam đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu điều trị, tạo điều kiện cho người tham gia BHYT được tiếp cận các thuốc mới phù hợp với các hướng dẫn chẩn đoán và điều trị”, ông Phúc nhấn mạnh.

Tương tự, danh mục dịch vụ kỹ thuật thuộc phạm vi chi trả của Quỹ BHYT cũng đầy đủ các dịch vụ kỹ thuật theo 28 chuyên khoa/chuyên ngành, gồm: Các kỹ thuật y học hiện đại và y học cổ truyền từ tuyến xã đến tuyến Trung ương.

Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT cho hay, theo các văn bản quy định về phân loại dịch vụ phẫu thuật, thủ thuật thì có khoảng trên 19.000 dịch vụ kỹ thuật được Bộ Y tế quy định cho phép thực hiện tại Việt Nam. 

Tuy nhiên, hiện có 9.190 dịch vụ đủ điều kiện được thanh toán BHYT (trong đó, chỉ có 124 dịch vụ/nhóm dịch vụ được quy định điều kiện, tỷ lệ thanh toán). 

Giải thích lý do, ông Phúc nói, trong 19.000 dịch vụ nêu trên có nhiều dịch vụ cùng tên hoặc khác tên nhưng cùng bản chất, cùng quy trình được sắp xếp tại nhiều chuyên khoa khác nhau dẫn đến trùng lặp; danh mục cũng bao gồm nhiều dịch vụ không thuộc phạm vi thanh toán của quỹ như dịch vụ thẩm mỹ, làm răng giả…, có một số dịch vụ chưa được quy định mức giá thanh toán.

Phối hợp chặt chẽ, không để chậm đấu thầu dẫn đến thiếu thuốc

Vấn đề đặt ra là gần đây xuất hiện tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh trên cả nước. Vì vậy, Thường trực Chính phủ đã họp bàn và chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành vào cuộc để bảo đảm cung ứng thuốc, vật tư y tế đầy đủ cho các cơ sở y tế.

Ở góc độ của BHXH Việt Nam, theo thống kê của cơ quan này, có một số địa phương thiếu thuốc như Bắc Giang, Bình Dương, Hà Nam, Cần Thơ, Đắk Lắk, Bạc Liêu, Quảng Ngãi, Quảng Nam... Tình trạng này khiến người bệnh phải tự mua thuốc bên ngoài, dù thuộc danh mục được chi trả của Quỹ BHYT.

Ông Phúc thông tin, Bộ Y tế thông báo đã mở được gói thầu tập trung, hi vọng trong tháng 7 này có được kết quả để công bố.

“Gói thầu của Bộ Y tế rất lớn, trị giá gần 9.000 tỷ đồng, trong đó riêng phần mua sắm thuốc là 4.000 tỷ đồng, chiếm đến 1/4 chi phí thanh toán khám chữa bệnh. Các thuốc này đều có nhu cầu sử dụng cao, giá trị lớn thuộc nhóm 1, nhóm 2. Đây chính là nút thắt lớn cần tháo gỡ để giải quyết việc thiếu thuốc điều trị cho người bệnh hiện nay”, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT nhận định.

Với trách nhiệm của BHXH Việt Nam, lãnh đạo cơ quan này đã có văn bản yêu cầu BHXH các tỉnh phối hợp chặt chẽ với sở y tế, các cơ sở khám chữa bệnh theo dõi tiến độ đấu thầu để kịp thời có ý kiến, tránh tình trạng chậm đấu thầu dẫn đến thiếu thuốc phục vụ điều trị bệnh nhân BHYT.

Quan điểm của cơ quan bảo hiểm là giám định nhanh nhất có thể với đề xuất để các bệnh viện để có thể nhanh chóng mua sắm thuốc.

Về việc đấu thầu mua sắm thiết bị, vật tư y tế, ông Lê Văn Phúc giải thích, quy trình quy định liên quan khó hơn mua sắm thuốc vì không có nhiều tỉnh, thành thực hiện đấu thầu tập trung nội dung này mà nhu cầu chủ yếu nằm ở các bệnh viện. Cạnh đó, quy định về đấu thầu vật tư y tế cũng đang còn những vướng mắc, khó khăn mà Bộ Tài chính đang tìm hướng tháo gỡ.

Còn việc người bệnh BHYT có được hoàn tiền mua thuốc, vật tư y tế thời gian vừa qua hay không, ông Lê Văn Phúc cho hay, trong quy định không có việc thanh toán cho người bệnh mua thuốc, vật tư y tế bên ngoài. Tuy nhiên, Luật BHYT quy định, một số trường hợp đặc biệt có thể thanh toán trực tiếp. 

Theo ông Phúc, có 2 hình thức là cơ sở khám chữa bệnh thanh toán cho người bệnh, sau đó BHXH sẽ quyết toán cho cơ sở khám chữa bệnh. Hoặc có thể thanh toán trực tiếp, song việc này sẽ khó khăn. Bởi theo quy định cơ sở khám chữa bệnh phải có trách nhiệm đảm bảo mức giá, chất lượng, quyền lợi cho người tham gia BHYT.

“Chúng tôi chờ ý kiến, hướng dẫn của Bộ Y tế để triển khai thực hiện”, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHYT nói.