Hàng ngày có hàng chục chiếc xe ben lớn, nhỏ, xe Chiến Thắng, xe công nông, xe cộ chạy ra vào khu vực khai thác 5 mỏ cát tại ba thôn Phước Lộc 2, Phú Lễ, Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành của 5 doanh nghiệp đang khai thác: Ban Quản lý Khu Kinh tế tỉnh Phú Yên phục vụ dự án Hạ tầng khu tái định cư Hòa Tâm thuộc Khu Kinh tế Nam Phú Yên; đơn vị thi công: Tổng Công ty CP Thành Trung khai thác 20ha, Công ty CP VLXD Phú Yên khai thác 10,80ha, Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Huy Phú khai thác 03ha, Công ty CP Xây dựng và Thương mại Trung Tây Nguyên khai thác 07ha, Công ty CP vật liệu và xây dựng An Thành Phát trữ lượng khai thác cho phép 31.137m3.
Ngoài xe 5 doanh nghiệp này ra vào khu vực mỏ khai thác chở cát còn có xe của “cát tặc” ngang nhiên lấy, chở cát ra ngoài khu vực cày nát con đường vào mỏ cát. Đặc điểm đoạn sông này mùa nắng khô nước cạn cát nhô lên thành cồn bãi người dân tận dụng diện tích này làm khu nuôi vịt. Trong vùng xung quanh mỏ cát còn có diện tích đất trồng cây hoa màu, trồng dưa hàng năm của người dân. Các doanh nghiệp khai thác trữ lượng lớn cát làm ảnh hưởng, xâm phạm đến diện tích trồng hoa màu của người dân.
Trước đây, ngoài 5 doanh nghiệp đang được cấp phép khai thác có thêm Công ty CP Đầu tư xây dựng Hải Thạch được quyền khai thác cát tại xã Hòa Thành phục vụ dự án Hầm Đèo Cả. Khi dự án này hoàn thành thì Công ty chấm dứt quyền khai thác và phải thực hiện hoàn thổ phục hổi lại môi trường sau khi khai thác xong. Nhưng đến nay, Công ty CP Đầu tư xây dựng Hải Thạch vẫn chưa hoàn thành phần hoàn thổ phục hổi lại môi trường.
Mới đây, Công ty CP đầu tư Nắng Ban Mai trình UBND tỉnh Phú Yên xin được khai thác cát tại thôn Phước Lộc 2, xã Hòa Thành phục vụ công trình hầm đèo Cù Mông Quốc lộ 1 tỉnh Bình Định và tỉnh Phú Yên được Bộ GT-VT quyết định đầu tư bổ sung vào dự án đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả - Quốc lộ 1 tỉnh Phú Yên và tỉnh Khánh Hòa. Công ty CP đầu tư Nắng Ban Mai ký hợp đồng với Công ty CP Đầu tư xây dựng Hải Thạch cung cấp cát vật liệu xây dựng.
Việc Công ty CP đầu tư Nắng Ban Mai xin cấp phép khai thác cát tại thôn Phước Lộc 2, xã Hòa Thành, Sở TN&MT đang xem xét những mặt thuận lợi và khó khăn tham mưa cho UBND tỉnh Phú Yên. Nếu được thông qua sẽ có thêm một doanh nghiệp nữa khai thác cát tại đoạn sông Đà Rằng trên địa phận xã Hòa Thành.
Chia sẻ với PV Báo TN&MT, ông Nguyễn Văn Trường - Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Thành cho biết: “Nhiều doanh nghiệp cùng khai thác gây khó khăn cho công tác quản lý khai thác cát địa phương. Chúng tôi lo lắng diện tích khai thác cát của các doanh nghiệp làm ảnh hưởng diện tích đất trồng hoa màu của người dân gây sự khiếu kiện trong nhân dân. Về việc người dân lấy cát chở xe công nông thì họ chỉ phục vụ cho các công trình xây dựng nhỏ trong gia đình như đổ nền nhà, chuồng trại chăn nuôi”.
Tuy nhiên, PV tìm hiểu từ người dân, họ không đơn giản lấy cát trái phép đổ nền nhà, chuồng trại mà có sự mua bán qua lại giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp và người dân. Mỗi ngày, hàng chục chuyến xe công nông chở cát ra ngoài khu mỏ cát thì tài nguyên cát sẽ bị trục lợi, thuế tài nguyên sẽ bị thất thoát trong thời gian dài và người hưởng lợi là người dân hay doanh nghiệp đứng đằng sau?!.