Nỗ lực đi trước thiên tai

Xuất hiện 18/22 loại hình thiên tai

Trong nửa đầu năm 2024, thời tiết và khí hậu nước ta chịu ảnh hưởng của hiện tượng ENSO ở trạng thái El Nino. Biểu hiện là xâm nhập mặn xuất hiện sớm, nắng nóng gay gắt, nhiệt độ phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kì, tình trạng hạn hán, thiếu nước gay gắt tại một số địa phương... Sang nửa cuối năm, khí hậu chuyển dần sang trạng thái trung tính (nghiêng về pha lạnh), biểu hiện là mùa mưa bão năm nay có nhiều diễn biến bất thường, cực đoan.

Theo ông Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm dự báo KTTV quốc gia, tính đến ngày 15/12/2024, trên biển Đông đã có 9 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới, ít hơn khoả̉ng 2 cún so vúái TBNN. Trong àoá coá 4 cún anh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta (các cơn bão số 2, 3, 4 và 6). Thời điểm hiện tại (25/12), vùng biển phía Nam đang chịu tác động của cơn bão số 10 gây gió to, sóng lớn; cùng với một đợt mưa lớn khá muộn cho Trung Bộ và Tây Nguyên.

Đặc biệt, bão số 3 (YAGI) dược đánh giá mạnh nhất trong vòng 30 năm trở lại đây.

Bão đổ bộ vào khu vực Quảng Ninh - Hải Phòng với gió mạnh cấp 10 - 12, giật cấp 13 - 15 (riêng trạm Bãi Cháy quan trắc được gió mạnh cấp 14, giật cấp 17). Vùng gió mạnh bao trùm nhiều tỉnh phía Đông Bắc Bộ gây thiệt hại nặng nề.

Về mưa lớn trên diện rộng, tính đến ngà̀y 15/12, trïn ca nước đã xảy ra 21 đợt. Đáng chú ý, do ảnh hưởng của các cơn bão, hoàn lưu bão, đợt mưa lớn kéo dài và mưa lớn cục bộ, đã gây ra một chuỗi thiên tai đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến lũ quét và sạt lở đất. Cụ thể, đến nay đã xảy ra 39 đợt lũ quét và sạt lở đất nghiêm trọng trên phạm vi 32 tỉnh thuộc khu vực trung du và miền núi các tỉnh Bắc Bộ, Trung Bộ và Tây Nguyên. Phần lớn đều gây thiệt hại về người và tài sản, đặc biệt là ở khu vực vùng núi các tỉnh Bắc Bộ. Thiệt hại nặng nề nhất là ở các tỉnh Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái và Cao Bằng.

Bên cạnh đó, thống kê cho thấy, tổng cộng đã có 18 đợt không khí lạnh, 19 đợt nắng nóng trên phạm vi cả nước. Nhiều đợt mưa dông trên diện rộng kèm các hiện tượng dông, lốc, sét gây thiệt hại về người và tài sản. Mưa lớn cục bộ gây ngập lụt tại các vùng trũng, thấp và các đô thị nhiều vùng trên cả nước...

Trước tình hình đó, các cán bộ KTTV không quản ngại ngày đêm, đã làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất để theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, thủy văn, thực hiện tốt công tác dự báo, cảnh báo KTTV, nguồn nước theo quy định của Tổng cục KTTV.

Hơn 8.400 bản tin trong chưa đầy 365 ngày

Tính đến ngày 31/11, Trung tâm đã thực hiện ban hành trên 8.400 bản tin, trong đó có trên 2.700 Bản tin dự báo, cảnh báo KTTV nguy hiểm, trên 5.700 bản tin dự báo KTTV trong điều kiện bình thường. Đặc biệt trong các đợt bão, lũ nguy hiểm vừa qua, Trung tâm thường xuyên tăng cường các bản tin chuyên đề như bão, lũ chi tiết và cập nhật từng giờ; bản tin dự báo nguồn nước phục vụ vận hành liên hồ chứa thời gian thực gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chính phủ và các bộ, ngành để thực hiện công tác chỉ đạo, điều hành và ứng phó.

Các sản phẩm dự báo được chia sẻ liên tục và cập nhật tới các Đài KTTV khu vực, Đài KTTV tỉnh. Trung tâm cũng đã phố́i húåp chùạ̊t cheä̃ vúá́i caá́c àún vị̣ trong vaâ ngoaâi Böạ̊ Taâi nguyïn vaâ Möi trûúâng trong quaá trình đánh giá phân tích, dự báo, cảnh báo các loại hình thiên tai nguy hiểm như: Xâm nhậ̣p mùạ̊n, baä̃o, luä̃, luä queát, saåt lú đất và̀ baá́o caá́o kị̣p thúầi gû̉i Laä̃nh àaạ̊o Böạ̊ TN&MT cuâng Ban chó̉ àaạ̊o quöëc gia vï phòng, chống thiên tai. Qua đó, góp phần vào công tác chỉ đạo điều hành kịp thời, hạn chế tối đa thiệt hại có thể xảy ra do thiên tai.

Song song với nhiệm vụ dự báo, Trung tâm đã hoàn thành bộ cơ sở dữ liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tại các tỉnh/thành địa phương chi tiết tới cấp huyện; thống nhất với các Đài KTTV khu vực mẫu và hình thức chia sẻ dữ liệu tự động phục vụ dự báo tác động đối với bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ). Bên cạnh đó, hoàn thiện phần mềm dự báo, cảnh báo tác động trên cơ sở lồng ghép số liệu điều kiện tự nhiên với thông tin dự báo, cảnh báo đối với bão, ATNĐ và thực hiện nâng cao chấ́t lûúạ̊ng dûå baá́o mûa àịnh lượ̣ng. Trong nùm qua, Trung têm cuäng àaä triïín khai àiïu tra, đánh giá và đưa ra bản đồ cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét cho một số xã khu vực miền núi, trung du Việt Nam...

Về các nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV quốc gia cho biết: Trung tâm sẽ triển khai kế hoạch đổi mới công tác dự báo thủy văn; tiếp tục vận hành và hoàn thiện Hệ thống thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực; triển khai thực hiện các nhiệm vụ thuộc Đề án Cảnh báo sớm sạt lở đất, lũ quét khu vực miền núi, trung du Việt Nam. Bên cạnh đó, cung cấp thông tin thời tiết, thiên tai KTTV trên website, ứng dụng di động phục vụ người dùng khai thác; cung cấp các sản phẩm dự báo đến các đơn vị theo quy định.

Đặc biệt, sẽ nỗ lực nâng cao chất lượng dự báo định lượng mưa, nhất là dự báo mưa thời đoạn ngắn 24 tiếng; triển khai xây dựng các công cụ tính toán quy mô và mức độ tác động trên cơ sở tích hợp hiện trạng số liệu đối tượng chịu tác động, cường độ thiên tai và xác suất xảy ra thiên tai; giám sát biến đổi khí hậu và triển khai Khung dịch vụ khí hậu toàn cầu tại Việt Nam...