Mô hình kinh tế mới - Hy vọng ở nơi đảo xa

Sản xuất truyền thống: Nhỏ lẻ và dựa vào thời tiết

Theo khảo sát, tổng kết của các nhà khoa học khí tượng nông nghiệp thuộc Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và biến đổi khí hậu, nông nghiệp được xác định là ngành kinh tế quan trọng trong cơ cấu kinh tế của các huyện đảo. Hiện trên các huyện đảo tồn tại hai loại mô hình chính là mô hình truyền thống và mô hình khuyến nông, khuyến ngư có sự đầu tư chuyển giao khoa học công nghệ.

Các mô hình canh tác truyền thống như trồng lúa thâm canh, cây ăn quả, rau… được đầu tư ít, phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, nhất là khí hậu. Mô hình chăn nuôi truyền thông theo hình thức hô gia đình nhỏ lẻ, tận dụng, cập cung tự cấp.

Trên các đảo đều trồng lúa nước. Ở xã Bản Sen (Vân Đồn - Quảng Ninh), năng suất lúa chỉ đạt 1 tạ/sào (bằng gần một nửa so với các vùng trên đất liền). Mương máng ở đây tiêu thoát tốt, lúa không bị ngập song nếu gặp bão vào giai đoạn trổ đòng, lúa sẽ bị lép. Điều này dễ xảy ra bởi vùng đảo là nơi hứng bão đầu tiên.

Ở Cô Tô cũng có một số xã trồng lúa hai vụ và cũng chịu nhiều ảnh hưởng của thiên nhiên, chỉ trồng vào nước trời bởi nguồn nước mặt trên đảo rất ít. Có những năm không mưa, người dân không cấy được lúa. Hay gặp bão, mưa lớn, lúa bị gãy đổ hàng loạt, thất thu lớn cho người dân.

Người dân đảo còn trồng cây ăn quả, trồng rau, cây hoa màu song cũng như lúa, người dân luôn phải “trông trời, trông đất, trông mây…”, thấp thỏm với thời tiết.

Các mô hình chăn nuôi truyền thống trên đảo như nuôi lợn, gia cầm, trâu bò, dê… chủ yếu phát triển tự phát trong hộ gia đình, nhỏ lẻ, phục vụ nhu cầu người dân trên đảo. Hiệu quả kinh tế chưa cao.

Những đổi mới từ công nghệ

Chịu ảnh hưởng nặng nề từ bão, lũ, có khó khăn về nước sạch song trên các đảo lại có lợi thế về môi trường nuôi trồng thủy sản. Đó chính là thế mạnh mà các huyện đảo đang khai thác để phát triển kinh tế vùng đảo xa.

Các mô hình khuyến nông, khuyến ngư đã bám sát chủ trương, định hướng phát triển nông nghiệp, phát huy được tiềm năng lợi thế đối với mỗi vùng sinh thái.

Theo các nhà khoa học, huyện Vân Đồn có tiềm năng lớn đối với nuôi các loài nhuyễn thể bởi lồng bè khai thác tương đối an toàn, ít sóng. Huyện chủ trương nuôi các loài không phải cho ăn hoặc cho ăn nhưng không gây ô nhiễm môi trường. Giống hàu Thái Dương được thử nghiệm đầu tiên.

Quảng Ninh thực hiện 11 mô hình nuôi thủy hải sản, trên khai đồng bộ trên cả khu vực nước ngọt, nước lợ và nước mặn trên các vùng biển đảo. Có thể kể đến các mô hình mang lại giá trị kinh tế cao như nuôi sá sùng, hàu ở Vân Đôn, cua biển, vược, tôm chân trắng ở Yên Hưng, cá rô đồng ở Đông Triều…

Mô hình nuôi tu hài, hàu lưới đã được thử nghiệm ở xã Bản Sen (đảo Trà Bản), với lối nuôi lồng để tránh rủi ro. Lồng được đặt sát nhau, néo giữ khi có gió bão. Tuy nhiên, trận rét năm 2010-2011 đã gây chết hàng loạt, người dân rút ra kinh nghiệm: Phải chận bị đủ giống để nuôi thả vào các tháng 4 đến tháng 8 là những tháng ấm áp.

Cùng với mô hình nuôi trồng, các mô hình chế biến cũng phát triển, bắt kịp xu hướng không sản xuất thô. Khai thác, chế biến sứa phát triển mạnh, thu hút lực lượng lao động và tăng thu nhập cho cư dân trên đảo Cô Tô. Tuy nhiên, mô hình này đang bộc lộ hạn chế bởi nguồn sứa xuất hiện trên vùng biển không đồng đều trong các năm. Đó cũng là vấn đề mà các địa phương cần nghiên cứu để đảm bảo nguồn nguyên liệu cho sản xuất và tiêu thụ.

Bằng việc chuyển giao công nghệ, áp dụng các kỹ thuật sản xuất, nông nghiệp trên các vùng đảo đang được đa dạng hóa, mở rộng quy mô, tăng năng lực sản xuất, tạo diện mạo mới cho vùng.

“Đây là bài tuyên truyền về Chương trình hành động Quốc gia “Không còn nạn đói” ở Việt Nam năm 2018”