Giảm rác thải nhựa ở ngôi chợ lâu đời nhất Đà Nẵng

Xây dựng chợ xanh

Chợ Hàn là một trong những chợ lớn nhất tại thành phố Đà Nẵng. Tương ứng với lượng hàng hóa tiêu thụ là khối lượng rác, nhất là rác nhựa khó phân hủy như túi ni lông và đồ nhựa dùng một lần được phát thải từ chợ Hàn là rất lớn.

Khảo sát của WWF – Việt Nam tại chợ Hàn năm 2021 cho thấy lượng chất thải rắn phát thải từ chợ là 800 – 1.000 kg/ngày, rác nhựa chiếm 15,1%, trong đó có tới 66,4% là ni lông. Vì vậy, việc thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông trong mua bán tại chợ, hướng tới mua sắm bền vững, hạn chế tối đa việc sử dụng túi ni lông là rất cần thiết.

Năm 2022, chợ Hàn được lựa chọn khởi động thực hiện thí điểm mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa” trong khuôn khổ dự án “Đô thị giảm nhựa” do Cơ quan hợp tác phát triển Na Uy và dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương” do Bộ Môi trường, Bảo tồn thiên nhiên và An toàn hạt nhân Đức tài trợ thông qua tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên WWF tại Việt Nam. Mục đích hướng tới nhằm giảm việc sử dụng túi ni lông và các sản phẩm nhựa một lần.

Đến nay, ngoài triển khai phong trào giảm thiểu rác thải nhựa đến tiểu thương, Ban Quản lý chợ Hàn đã xây dựng được 32 quầy hàng dán “Nhãn sinh thái”. Tại các quầy hàng thực hiện “Nhãn sinh thái” tiểu thương sẽ sử dụng túi giấy (1 phần được WWF cấp phát) để thay thế túi nilon khi bán hàng cho khách.

Đồng thời, các tiểu thương cũng thực hiện thu gom các túi nilon sạch trong cộng đồng để tái sử dụng. Các nhóm ngành hàng, tiểu thương khi tham gia chương trình dán “Nhãn sinh thái” sẽ được hưởng những cơ chế, quyền lợi cũng như khung chế tài riêng đối với các quầy hàng không thực hiện theo nội dung cam kết.

Chị Nguyễn Thị Lan (tiểu thương ki-ốt số 146 ) tham gia mô hình quầy hàng sinh thái tại chợ Hàn cho biết, khi được ban quản lý chợ phát động mô hình, chị em kinh doanh đã thông tin đến khách hàng đi chợ hiểu được ý nghĩa việc sử dụng các sản phẩm bảo vệ môi trường. Nhiều khách hàng cũng yêu cầu túi nilon để tiện sử dụng nhưng mình đã thuyết phục và họ đồng tình sử dụng. Ngoài ra, chị em cũng chủ động nhập hàng, yêu cầu những cơ sở đóng gói sản phẩm bằng các vật liệu tái chế, thân thiện với môi trường.

“Túi giấy nhìn lịch sự và đẹp mắt hơn túi nilon rất nhiều nên khi bán hàng cho khách du lịch tôi cảm thấy món hàng của mình có giá trị hơn, thẩm mỹ hơn lại còn góp phần bảo vệ môi trường. Bây giờ xu hướng của thế giới là sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường, mình tham gia để bắt kịp xu hướng và theo quy định của thế giới chứ”- chị Lan chia sẻ.

Kiên trì vận động

Tuy nhiên, theo các hô kinh doanh, buôn bán tại chợ Hàn thì các sản phẩm túi giấy được cấp trong mô hình chợ Hàn giảm thiểu rác thải nhựa vẫn còn nhiều điểm hạn chế, đó là khi dùng dễ bị rời ra nếu gặp tình trạng thực phẩm ướt, thời tiết mưa hoặc đựng đồ có trọng lượng nặng hơn tải trọng của túi. Bên cạnh đó, các loại túi chất liệu tái sử dụng có giá thành cao hơn túi nilon thông thường.

Chị Nguyễn Thị Thanh Thúy, (tiểu thương quầy kinh doanh thực phẩm) cho biết: Ngành hàng của mình là trứng gà, vịt nên khi sử dụng túi giấy thì nhiều khách hàng phản ánh là quai bị đứt dẫn đến hư hỏng sản phẩm. Bên cạnh đó, giá thành của các sản phẩm túi thân thiện với môi trường thường cao hơn gấp nhiều lần so với túi nilon thông thường.

“Ngoài việc hạ giá thành các sản phẩm túi tái sử dụng, các đơn vị sản xuất nên có những cải tiến nhằm tối ưu hóa sản phẩm thì mới vận động được nhiều người sử dụng, tránh trường hợp phía trong sử dụng túi tái sử dụng còn phía ngoài lại phải bọc lại bằng túi nilon cho chắc chắn”, bà Nguyễn Thị Thanh Thúy đề xuất.

Ông Nguyễn Trung Thành, Trưởng Ban Quản lý chợ Hàn cho biết, song song với việc triển khai xây dựng các quầy hàng “Nhãn sinh thái”, Ban Quản lý chợ cũng treo pano, băng rôn tại nhiều điểm trong chợ để tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân hạn chế sử dụng túi nilon, chuyển sang sử dụng giỏ nhựa dùng nhiều lần khi đi chợ. Từ khi triển khai mô hình giảm rác thải nhựa ở chợ, ý thức của người dân và các tiểu thương đã nâng lên rõ rệt. Tiểu thương sử dụng túi giấy trong buôn bán, kinh doanh đã tạo được hình ảnh thân thiện với du khách.

Tuy nhiên, theo ông Thành vấn đề khó giải quyết trong việc giảm thiểu rác thải nhựa tại chợ Hàn nằm ở ý thức của khách hàng khi vẫn chuộng sử dụng các sản phẩm làm từ nhựa một lần; đồng thời, giá thành của các sản phẩm túi thân thiện với môi trường thường cao hơn gấp nhiều lần so với túi nilon thông thường khiến nhiều tiểu thương còn e ngại trong việc đầu tư, mua sắm. Muốn vận động được tất cả các hộ kinh doanh thực hiện mô hình giảm thiểu rác thải nhựa cần tập trung đầu tư lâu dài. Ban Quản lý chợ cũng mong muốn nhận được quan tâm, tăng cường tuyên truyền và hỗ trợ giá thành đối với những sản phẩm túi thân thiện môi trường tới từ cơ quan có thẩm quyền.

“Rác thải nhựa là bài toán khó giải quyết trong công tác vệ sinh môi trường do phát sinh từ các thói quen trong kinh doanh cũng như mua sắm của người dân, nhất là trong các chợ truyền thống. Vì vậy, thời gian tới Ban Quản lý chợ tiếp tục kiên trì vận động giảm thiểu sử dụng rác thải nhựa trong hoạt động kinh doanh, thương mại. Chúng tôi xác định tuyên truyền theo hình thức “mưa dầm thấm lâu” từng bước thay đổi thói quen của người dân chứ không thể “một sớm một chiều””- ông Thành cho hay.

Thành phố Đà Nẵng đang hướng tới là thành phố môi trường. Đặc biệt với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại – dịch vụ, thành phố cần phải giải quyết “bài toán” rác thải nhựa tại các chợ dân sinh. Chiến lược giảm thiểu sử dụng rác thải nhựa tại các chợ truyền thống sẽ góp phần xây dựng thành phố Đà Nẵng đẹp hơn trong mắt du khách, đưa thành phố trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn hơn.