Chủ động các phương án ứng phó thiên tai trong bối cảnh COVID-19

Dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trong khi mùa mưa bão đang đến gần tạo ra “thách thức kép” đối với công tác ứng phó thiên tai của nước ta

Những chỉ đạo “nóng”

Theo các số liệu thống kê, tính đến trưa ngày 4/9, cả nước đã ghi nhận hơn 497 nghìn ca nhiễm COVID-19, hơn 12 nghìn ca tử vong (số liệu thống kê từ ngày 27/4/2021 đến nay). Dịch bệnh COVID-19 đã được phát hiện tại hầu khắp các tỉnh, thành phố, tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống kinh tế-xã hội đất nước. Trong khi đó, mùa mưa bão ở nước ta đang đến gần, công tác phòng chống thiên tai (PCTT) theo đó sẽ càng khó khăn, áp lực và nhiều thách thức hơn.

Xác định rủi ro, “thách thức kép” nên ngay từ đầu năm 2020, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT đã ban hành văn bản hướng đẫn các địa phương chủ động rà soát, chuẩn bị phương án ứng phó với thiên tai trong bối cảnh dịch bệnh. Cụ thể, để sẵn sàng cho công tác PCTT năm 2021, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT đã có văn bản số 76/TWPCTT ngày 30/6/2021 gửi Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo triển khai kết luận của Phó Thủ tướng, Trưởng ban tại Hội nghị trực tuyến về công tác PCTT và tìm kiếm cứu nạn (TKCN) năm 2021. Trong đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT yêu cầu các địa phương phải chủ động chuẩn bị kịch bản ứng phó cho tình huống này. Các địa phương giữ vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định trong tổ chức PCTT và TKCN; tiếp tục phát huy tối đa phương châm “4 tại chỗ”, ứng phó kịp thời, hiệu quả, đặc biệt là xây dựng kịch bản ứng phó trong tình hình dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.

Tiếp đó, ngày 23/8/2021, Thủ tướng Chính phủ có Công điện về việc chủ động ứng phó thiên tai, mưa lũ, bão lớn trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp. Theo đó, để chủ động ứng phó thiên tai trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19, góp phần bảo vệ an toàn tính mạng của nhân dân, hạn chế thiệt hại, nhất là trong tình huống xảy ra mưa lũ, bão lớn tại khu vực bị dịch bệnh COVID-19, Thủ tướng yêu cầu Ban chỉ đạo quốc gia về PCTT, Ủy ban quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và TKCN, các Bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được giao tổ chức rà soát phương án ứng phó thiên tai hiện có, chủ động xây dựng phương án ứng phó từng tình huống thiên tai cụ thể trong bối cảnh phải phòng, chống dịch bệnh COVID-19, đặc biệt là tình huống mưa lũ, bão lớn để triển khai thực hiện khi có tình huống xảy ra, không để bị động, bất ngờ.

Gần đây nhất, trong Công điện 1107/CĐ-TTg ngày 31/8/2021 về việc sẵn sàng ứng phó với thiên tai, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu Bộ Y tế phối hợp với Ban chỉ đạo quốc gia về PCTT chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương xây dựng, cập nhật phương án ứng phó thiên tai gắn với bảo đảm phòng, chống dịch COVID-19, sẵn sàng phương tiện, thiết bị đảm bảo an toàn phòng chống dịch bệnh cho công tác chỉ đạo, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai tại các địa phương.

Bên cạnh đó, Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT đã tổ chức các Hội nghị tập huấn trực tuyến toàn quốc đến cấp xã nhằm hướng dẫn xây dựng kế hoạch, phương án PCTT trong bối cảnh COVID-19 với trên 1.200 điểm cầu tham dự. Đồng thời, Tổng cục PCTT đã xây dựng các tài liệu hướng dẫn địa phương xây dựng kế hoạch, phương án ứng phó thiên tai, đặc biệt là tài liệu “Sổ tay hướng dẫn PCTT trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19”. Cuốn sổ tay lồng ghép những thông điệp 5K trong phòng, chống dịch của Bộ Y tế, kết hợp đưa ra các kịch bản, kế hoạch, phương án ứng phó thiên tai cụ thể, phù hợp với đặc điểm của mỗi vùng, miền. Qua đó đảm bảo các cấp chính quyền và người dân đều nắm được các hướng dẫn, kỹ năng an toàn trước thiên tai, dịch bệnh.

Các địa phương cần chuẩn bị tốt phương án “4 tại chỗ” để ứng phó thiên tai

Chủ động phương án ứng phó

Theo ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, dự báo từ nay đến hết năm 2021 còn khoảng từ 7-9 xoáy thuận nhiệt đới hoạt động trên biển Đông và có từ 3-4 xoáy thuận nhiệt đới ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Mùa mưa lũ ở miền Bắc sẽ tập trung trong khoảng từ cuối tháng 9 và đầu tháng 10; còn ở miền Trung, các đợt mưa lớn có khả năng xảy ra dồn dập trong các tháng 10, tháng 11 và có thể kéo dài sang tháng 12/2021, đặc biệt ở khu vực Trung và Nam Trung Bộ với lượng mưa phổ biến cao hơn TBNN từ 15-30%.

Để đảm bảo an toàn trong phòng, chống thiên tai trong bối cảnh dịch bệnh, Ban Chỉ đạo phòng, chống COVID-19, Ban Chỉ huy PCTT và TKCN các địa phương khuyến cáo người dân cần thường xuyên theo dõi tình hình thiên tai và dịch bệnh trong khu vực (thông báo về các điểm tránh trú an toàn, chủ động khai báo y tế, cách ly tại nhà); chuẩn bị vật dụng cần thiết phòng trường hợp phải sơ tán khi có thiên tai (khẩu trang, đồ ăn, nước sát khuẩn...).

Trước thiên tai cần lưu ý công tác giảm nhẹ rủi ro thiên tai và chuẩn bị ứng phó kịp thời như chuẩn bị phương án ứng phó 4 tại chỗ (chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ và hậu cầu tại chỗ) kết hợp với việc thực hiện 5K của Bộ Y tế (Khẩu trang - Khử khuẩn - Khoảng cách - Không tụ tập - Khai báo y tế) và chiến lược về vắc-xin phòng COVID -19. Trong trường hợp phải đi sơ tán do thiên tai, người dân cần lưu các số điện thoại quan trọng như số điện thoại của UBND xã, y tế, cứu hộ địa phương để liên lạc trong trường hợp cần hỗ trợ khẩn cấp.

Bên cạnh đó, để đảm bảo sơ tán an toàn, người dân tuân thủ theo sự hướng dẫn của chính quyền và những người có trách nhiệm. Khi đi sơ tán trong bối cảnh thiên tai và dịch bệnh COVID-19, người dân cần chủ động cài đặt ứng dụng Bluezone để cập nhật tin tức và kiểm tra tình trạng người tiếp xúc với mình. Sau khi đến nơi sơ tán, nếu có biểu hiện sốt, ho, mất vị giác, mệt mỏi, người dân cần báo ngay cho cán bộ hướng dẫn, quản lý và lưu ý không dùng chung đồ ăn thức uống, đồ dùng với người lạ, thường xuyên phải rửa tay bằng xà phòng, hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn cồn trên 60 độ. Đặc biệt, tại nơi sơ tán, người dân tránh tụ tập với người ngoài gia đình.

Trong trường hợp người dân đã tiêm vắc-xin nhưng vẫn phải tuân thủ quy định 5K của Bộ Y tế, hạn chế tối đa chạm vào các bề mặt chung, chỉ rời khỏi nơi sơ tán khi được phép. Đặc biệt lưu ý đối với những gia đình có trẻ nhỏ, khi đi sơ tán cần đảm bảo trẻ em luôn có người lớn đi cùng, luôn để trẻ em trong tầm mắt, tránh lạc trẻ trên đường sơ tán. Người lớn cần nhắc trẻ em chú ý đi cùng bố mẹ và gia đình mình hoặc cần biết gia đình mình ở đâu trong trường hợp không ở cùng nhau; dạy trẻ ghi nhớ số điện thoại, thông tin liên lạc của bố mẹ để báo ngay cho cán bộ khu sơ tán nếu bị lạc hoặc trong trường hợp khẩn cấp. Gia đình nhắc trẻ tuyệt đối không được đi theo hay nói chuyện với người lạ tại khu sơ tán, luôn đeo khẩu trang cho trẻ trong lúc di chuyển và ở tại khu vực sơ tán...

Đối với trường hợp có thiên tai nhưng không phải đi sơ tán, Ban Chỉ huy PCTT và TKCN các địa phương cần hướng dẫn người dân gia cố, chằng chống nhà cửa, cất đồ đạc, vật dụng quan trọng lên nơi cao ráo, tắt các nguồn điện trong nhà để tránh nước lũ lên cao làm hỏng đồ dùng. Thiên tai xảy ra có thể không có nước sạch, không có điện, mỗi gia đình cần chủ động chuẩn bị nước uống đủ dùng trong 5 - 7 ngày, dự trữ các loại thực phẩm có hạn sử dụng dài và không cần chế biến, đèn pin, đèn dầu để chiếu sáng, sạc đủ pin điện thoại và các thiết bị cần thiết khác... Giai đoạn phục hồi sau thiên tai, người dân cần thực hiện việc hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống, vệ sinh môi trường, đảm bảo nước sạch; tiếp tục quan tâm đến việc truy vết đối tượng mắc COVID-19, rút kinh nghiệm, hoàn thiện các kịch bản, kế hoạch...

Thống kê từ Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTT, từ đầu năm đến nay, nước ta đã xảy ra 4 cơn bão, 2 ATNĐ trên biển Đông, 88 trận động đất nhẹ, 274 trận mưa đá, dông lốc, sét; 56 trận mưa lớn, lũ cục bộ, trong đó 8 trận lũ ống, lũ quét, 153 vụ sạt lở bờ sông, 7 đợt nắng nóng và 5 đợt không lạnh, gió mùa đông bắc trong đó đợt rét đậm, rét hại mạnh nhất từ ngày 7-13/1/2021. Tính đến 8h ngày 26/8/2021, thiên tai từ đầu năm đã làm 39 người chết, 64 người bị thương; 221 nhà sập đổ hoàn toàn, 7.570 nhà bị hư hỏng, tốc mái... Ước tính giá trị thiệt hại khoảng 262 tỷ đồng.