Xanh từ nhận thức tới tiêu dùng

Cần thống nhất các thực thể tham gia

Thực tế cho thấy, những cải tiến công nghệ khiến cuộc sống của con người tiện lợi và gọn nhẹ bao nhiêu, thiên nhiên lại bị tàn phá và ô nhiễm bấy nhiêu. Với những nguồn tài nguyên bị khai thác cạn kiệt, một lượng lớn túi ni lông, đồ tiêu dùng bằng nhựa khó tiêu hủy được xả thải ra môi trường…

Theo đánh giá của Bộ TN&MT, chi phí tài nguyên và mức phát thải trung bình của các doanh nghiệp Việt Nam nhìn chung cao hơn so với mức trung bình của khu vực và thế giới. Mức sử dụng nước ở nhiều ngành công nghiệp là rất cao và lãng phí. Đơn cử, để sản xuất được một đơn vị sản phẩm đạt mức trên 500 m³/tấn giấy, gấp 5 lần so với chỉ tiêu trên thế giới (xấp xỉ 100 m³/tấn). Nước thải của ngành chế biến thực phẩm cũng cao gấp 3,4 lần so với chỉ tiêu trên thế giới. Bên cạnh đó, chi phí năng lượng cao phổ biến trong các ngành công nghiệp: Ngành giấy tiêu hao 1.200 kwh và 1.500 kg than/tấn giấy tẩy trắng; ngành thép cần 700.000 kwh/tấn thép thỏi và 25 kwh/tấn gang tinh luyện.

Trong khi đó, với đà phát triển kinh tế mạnh mẽ trong hơn thập kỷ qua, nhiều thói quen tiêu dùng, đã trở thành một trong những nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp khiến cho các nguồn tài nguyên bị khai thác và môi trường bị ô nhiễm, gây mất cân bằng sinh thái và phát triển không bền vững.

Các hoạt động đã triển khai mới dừng ở nâng cao nhận thức cộng đồng trong sử dụng các sản phẩm, túi ni lông sinh thái, 3R và là những hoạt động đơn lẻ, chưa kết nối với nhau, phạm vi tác động chỉ trong khuôn khổ của một nhóm đối tượng hưởng thụ trực tiếp, vì vậy, chưa có tính phổ biến và tính bền vững.

Tiêu dùng xanh để bảo vệ Trái đất

Xây dựng niềm tin bền vững

Câu chuyện tiêu dùng xanh bắt đầu phát triển trong những năm gần đây cho thấy rõ giá trị là những doanh nghiệp nào sớm nhận thức được vai trò và thể hiện trách nhiệm "sạch và xanh" của mình sẽ chiếm được niềm tin, đón nhận của người tiêu dùng, cộng đồng và xã hội.

Còn nếu không từ bỏ kiểu làm ăn “chụp giật”, ngắn ngày và thay vào đó là tư duy phát triển thiếu bền vững, mất mát lớn nhất là không có chỗ đứng trong lòng “thượng đế”.

Doanh nghiệp có thể chấp nhận những mức phạt hành chính cao nhưng họ lại không thể thờ ơ đứng nhìn uy tín, thương hiệu của mình trở lên xấu xí trong mắt cộng đồng. Điều này lý giải tại sao các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường sợ nhất khi hành vi vi phạm bị phát giác và thông tin rộng rãi cho cộng đồng.  Ở các thị trường văn minh như: Mỹ, EU, Singapore… khi “văn hóa tẩy chay” trở lên phổ biến, sức ép cộng đồng là một lá chắn hữu hiệu bảo vệ môi trường. Đứng trước sức ép này, doanh nghiệp buộc phải cân nhắc thiệt hơn khi có ý định coi nhẹ các giải pháp bảo vệ môi trường.

Chúng ta cần nhìn nhận thực tế, để hướng tới đích của tiêu dùng xanh, những nỗ lực từ phía cơ quan quản lý là không đủ mà quan trọng hơn là sự thống nhất của tất cả các thực thể tham gia nền kinh tế phải vào cuộc từ ý thức tới hành động. Điều này, đối với các doanh nghiệp Việt Nam, vẫn còn khoảng cách rất lớn.

Nhiều khu công nghiệp đã có hệ thống xử lý nước thải tập trung, nhưng tỷ lệ đấu nối của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp còn thấp. Nhiều nơi doanh nghiệp xây dựng hệ thống xử lý nước thải cục bộ nhưng không vận hành hoặc vận hành không hiệu quả. Thực trạng trên đã dẫn đến việc phần lớn nước thải của các khu công nghiệp khi xả thải ra môi trường đều có các thông số ô nhiễm cao hơn nhiều lần so với QCVN. Khoảng 70% trong số 1 triệu m3 nước thải/ngày từ các khu công nghiệp xả thẳng ra các nguồn tiếp nhận, không qua xử lý gây ô nhiễm môi trường diện rộng.

Nhìn lại những sự cố môi trường đáng tiếc xảy ra trong thời gian qua, đây là thời điểm tốt cho một cuộc vận động và ủng hộ cho những thương hiệu sạch và xanh. Người tiêu dùng kỳ vọng ở việc thực hiện nghiêm ngặt những chính sách kiểm soát và thưởng phạt nghiêm minh nơi các cơ quan quản lý nhằm mục tiêu bảo vệ sức khỏe và môi trường sống. Có như vậy, người tiêu dùng mới sẵn lòng ủng hộ những chương trình “sạch”, đề cao tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng.

Đó có thể được xem là “khoản đầu tư” tốn kém trước mắt đối với một số thương hiệu có định hướng lâu dài. Thế nhưng, thương hiệu nào cam kết đầu tư một cách chuyên nghiệp thì có cơ hội lớn nhận được sự quan tâm, ủng hộ và tín nhiệm từ người tiêu dùng. Điều này không có nghĩa là chạy theo phong trào, phô trương, quảng bá mà nên thực hiện cam kết bằng chính cái tâm trách nhiệm doanh nghiệp đối với cộng đồng.