Nhận được phản ánh của người dân, Phóng viên Báo Tài nguyên & Môi trường điện tử có mặt tại bờ sông Bưởi, đoạn xã Vĩnh Khang và xã Vĩnh Hòa (người dân thường gọi là sông con), nơi tiếp giáp với sông Mã. Mặc dù lúc đó là 9h tối, những chiếc đèn điện le lói, nhưng tiếng tàu hút cát vẫn nổ phành phạch. Anh Trịnh Văn L, xã Vĩnh Khang (người dẫn chúng tôi ra sông) bức xúc nói: Đêm nào họ cũng hút, mà hút không theo giờ giấc nào đâu, có hôm 20h, có hôm 21h, 22h hay 23h. Nhưng họ chỉ hút đến 4-5h sáng là dừng. Mà trời tối như thế này các chị không chụp ảnh được đâu, các chị muốn chụp thì cứ sáng mai đi dọc sông Mã, đoạn xã Vĩnh Hòa thì tha hồ chụp, vì buổi sáng họ không dám làm ở đây đâu mà họ về cạnh mỏ cát Công ty Minh Chung để hút, nhằm nhập nhèm, còn tối mới hút ở đây.
Theo lời anh L, khoảng 8h sáng ngày hôm sau, chúng tôi có mặt tại sông Mã đoạn qua xã Vĩnh Hòa, đúng như những gì anh L nhận định, tại đây đang có 3 chiếc tàu hút cát. Điểm hút cát tại thôn Nghĩa Kỳ, ngay điểm giữa thả phao mỏ cát số 18 của Công ty Minh Chung và mở cát của của Công ty Nam Lực (huyện Yên Định). Tiếng máy nổ phát ra từ tàu hút cát đến inh tai, nhức óc suốt ngày như thế, nhưng lạ thay, tại đây không thấy bất kỳ bóng dáng nào của cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý.
Chỉ tay về phía những chiếc tàu đang hút cát cát trái phép, ông Phạm Văn Thiều, Giám đốc Công ty Nam Lực bức xúc cho biết: Đã nhiều ngày nay không hiểu ở đâu ra nhiều tàu thuyền đến khu vực xã Vĩnh Hòa hút cát trái phép ngoài vị trí của mỏ cát số 18, nhiều Đoàn kiểm tra về cứ nghĩ là Công ty chúng tôi hút, nhưng tôi khẳng định đây là tàu của Công ty Minh Chung hút lên về tập kết tại bãi tập kết ở Cầu Công.
Chứng kiến cảnh “cát tặc” ngang nhiên lộng hành giữa thanh thiên bạch nhật như thế, chúng tôi đã điện báo cho ông Lê Văn Trung, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Hòa, thì được ông Trung cho biết khoảng 10 phút nữa, tôi và Công an xã sẽ có mặt. Đúng hẹn, một lúc sau thì ông Chủ tịch và Trưởng Công an xã có mặt tại địa điểm “cát tặc” đang hút cát trộm, nhưng 2 vị này cũng chỉ biết đứng trên bờ giơ tay chỉ trỏ như cố ý chỉ xua đuổi “cát tặc”, rồi lên xe ra về.
Khi được hỏi: Địa điểm “cát tặc” đang hút có nằm trong diện tích mỏ cát số 18 hay nằm ngoài vị trí mỏ? thì được ông Lê Văn Trung, Chủ tịch UBND xã và ông Vũ Văn Tuấn, Trưởng Công an xã Vĩnh Hòa xác nhận những tàu đang hút là hút ngoài vị trí mỏ cát số 18. Khi được hỏi tiếp: Thế hút ngoài vị trí là trái phép vậy tại sao UBND xã không bắt để lập Biên bản?. Thì được ông Trung trả lời: Các chị thấy đó, họ hút cát thì dưới sông, mà dòng sông thì rộng thế, chúng tôi trên bờ không có phương tiện gì thì bắt làm sao được?.
Sau đó ông Vũ Văn Tuấn phân trần đưa máy điện thoại cho chúng tôi biết những cuộc gọi vừa điện báo cáo lên huyện về việc có 2 tàu đang khai thác cát ngoài vị trí mỏ cát số 18 của Công ty Minh Chung nhưng không có ai nghe máy?. Xã đành chịu vì không có tàu thuyền, cũng không có người lái máy để ra sông bắt giữ.
Trước đó, ngày 6/3/2018 của UBND xã Vĩnh Hòa đã có Báo cáo về tình hình công tác quản lý hoạt động khai thác cát trái phép. Báo cáo nêu: Ngày 29/12/2017 UBND xã Vĩnh Hòa nhận được quyết định của Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc về việc thành lập chốt trực tại xã Vĩnh Hòa để kiểm tra hoạt động khai thác cát trái phép. Sau khi nhận được quyết định thì UBND xã đã thành lập một chốt trực ở khu vực ngã ba sông Vĩnh Hòa và Vĩnh Khang, hợp đồng thuê một thuyền để sẵn sàng vây bắt các thuyền khai thác cát trái phép.
Nhưng thời gian sau tết có một số thuyền lợi dụng trời tối, đêm khuya để khai thác cát trái phép. Cụ thể vào đêm 27/2/2018 có 4 thuyền khai thác cát ở khu vực ngã ba sông giáp ranh giữa xã Vĩnh Khang và Vĩnh Hòa (tại ngã Ba sông Bưởi giáp ranh sông Mã) chốt trực do đồng chí Lê Văn An được phân công trực đã điện báo cho đồng chí Văn cán bộ phòng TNMT huyện, vì trời tối không có người lái thuyền, điều kiện công an xã không ra sông xử lý được.
Rõ ràng, trong Báo cáo của UBND xã Vĩnh Hòa gửi UBND huyện Vĩnh Lộc cho thấy việc đùn đẩy trách nhiệm giữa xã và huyện, nhưng “cát tặc” thì vẫn mặc sức đục khoét tài nguyên thu lợi bất chính. Câu hỏi được nhiều người dân đặt ra là vì sao “cát tặc” không chỉ hoạt động đêm tối, mà chúng còn ngang nhiên bơm hút cát giữa thanh thiên, bạch nhật. Trong khi UBND huyện Vĩnh Lộc đã chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo chống cát cát tặc và thậm chí còn lập chòi để canh cát tặc như thế nhưng “cát tặc” không những không thuyên giảm mà chúng còn hoành hành hơn. Phải chăng có ai bảo kê hay chính quyền bất lực trước nạn “cát tặc”?.
Trao đổi vơi Phóng viên Báo Tài nguyên & Môi trường điện tử, ông Lê Văn Thao, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc, thừa nhận việc hút cát trái phép trên sông Mã đôi khi vẫn diễn ra, điều này huyện cũng khó xử lý, vì đoạn sông Mã giáp ranh với huyện Yên Định, với lại mỏ cát số 18 có 3 thành phần chung nhau nên huyện cũng khó kiểm soát, hôm nay (12/3) huyện cũng đang có cuộc họp quán triệt cho các doanh nghiệp khai thác đúng vị trí, đủ sản lượng, nếu vi phạm huyện sẽ cương quyết xử lý.
Đã đến lúc UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thanh Hóa, UBND huyện Vĩnh Lộc cần sớm vào cuộc điều tra làm rõ việc khai thác cát trái phép trên sông Mã, lập lại kỷ cương phép nước, chống thất thoát tài nguyên khoáng sản quốc gia.
