Thiếu hụt nguồn cung, người thu nhập thấp khó tiếp cận nhà ở xã hội

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, giai đoạn 2016 - 2020, TP.HCM có 19 dự án NOXH xây dựng hoàn tất và đưa vào sử dụng, đạt 69,2% chỉ tiêu đề ra. Trong khi, cả năm 2022, Thành phố chỉ có 1 trong tổng số 10 dự án NOXH được hoàn thành, cung ứng vỏn vẹn 260 căn hộ. Thực tế này cho thấy, việc phát triển NOXH tại TP.HCM rất gian nan và không đáp ứng được nhu cầu về nhà ở của người thu nhập thấp.

Nhiều chuyên gia cho rằng, thủ tục hành chính kéo dài và tỷ suất lợi nhuận bị giới hạn ở mức 10% trở xuống là một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp không mặn mà làm NOXH. Không chỉ thủ tục phát triển dự án, thủ tục mua NOXH cũng khiến người mua khó khăn như: người mua phải đáp ứng nhiều điều kiện về thu nhập, diện hộ gia đình, khu vực cư trú… Trong quá trình đăng ký mua nhà, người mua phải chờ bốc thăm và nộp nhiều loại giấy tờ chứng minh đủ điều kiện mua NOXH. Quy trình kéo dài và phức tạp này khiến việc tiếp cận NOXH ngày càng khó khăn đối với những người dân có nhu cầu thực sự và cấp bách về nhà ở.

Nhận định về vấn đề này, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết, nguồn cung NOXH vẫn đang thiếu hụt so với nhu cầu rất lớn của đại đa số người có thu nhập thấp tại đô thị lớn như TP.HCM. Hiện có rất nhiều dự án chưa thể triển khai do vướng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng kéo dài, tiến độ thực hiện chậm, thậm chí không thực hiện được.

Chia sẻ về thị trường NOXH tại các đô thị lớn, bà Trang Bùi - Tổng giám đốc Cushman & Wakefield cho rằng, muốn cải thiện được nguồn cung cũng như khuyến khích loại hình NOXH phát triển, cần có những điều chỉnh trong quy định pháp lý cũng như điều kiện mua NOXH để các đối tượng dễ dàng tiếp cận hơn loại hình này.

Theo bà Trang Bùi, hiện nay, giá nhà ở tại Việt Nam hiện cao hơn khoảng 20 lần so với thu nhập bình quân đầu người hàng năm, khiến việc sở hữu nhà ở không hề dễ dàng. Thực trạng này đặt ra yêu cầu phải có các giải pháp tái cân bằng, cụ thể là phát triển NOXH như một công cụ bảo đảm an sinh xã hội và thúc đẩy tính bền vững của thị trường bất động sản trong giai đoạn hiện nay.

Tuy nhiên, nguồn cung đối với loại hình NOXH này vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ so với nhu cầu. Số liệu từ Bộ Xây dựng cho thấy, nhu cầu mua NOXH từ các công nhân tại các khu công nghiệp là khoảng 2,4 triệu căn trong giai đoạn 2021 - 2030. Nếu tính hết cả nguồn cung hoàn thành hiện hữu và nguồn cung tương lai, thị trường sẽ còn thiếu hơn 1 triệu căn, tương đương với 51% tổng nhu cầu.

Ông Nguyễn Duy Thành - Chủ tịch HĐQT Công ty Quản lý nhà Toàn Cầu cho rằng, hiện nay, nhu cầu NOXH là rất lớn nhưng nguồn cung bị thắt chặt. Trong khi chủ đầu tư dự án gặp khó khăn trong vấn đề triển khai pháp lý, phải mất nhiều năm mới hoàn thành, còn chi phí vật liệu xây dựng biến động rất lớn, khiến giá bán NOXH từ khi triển khai xây dựng đến khi bàn giao bị trượt giá mạnh, gây không ít khó khăn đối với chủ đầu tư. "Để giải quyết vấn đề trên, ngoài việc đóng vai trò điều tiết thị trường, Cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần tạo điều kiện thông thoáng cho các doanh nghiệp làm thủ tục pháp lý trong thời gian nhanh nhất" - ông Thành phân tích.

Ông Lê Hữu Nghĩa - Phó Chủ tịch HoREA cũng cho rằng, vấn đề cốt lõi hiện nay là thủ tục hành chính. Nếu thủ tục hành chính được đẩy nhanh, rút gọn thì dự án NOXH mới chạy được, mới vay và mới xây được để có nguồn cung căn hộ cho người dân mua, thuê mua.