Phát triển nhà ở xã hội: Cần sự chung tay từ nhiều phía

Theo số liệu của Bộ Xây dựng, năm 2021 có 16 doanh nghiệp đã đăng ký thực hiện hơn 1 triệu căn NOXH, nhưng đến nay mới 10% trong đó được triển khai, số lượng dự án hoàn thành đạt 4% kế hoạch.

Giai đoạn 2021-2025, cả nước dự kiến cần 1,1 triệu căn nhưng khả năng đáp ứng chỉ 0,4 triệu căn (được 36%).

Giai đoạn 2026 - 2030, nhu cầu là hơn 1,3 triệu căn và khả năng đáp ứng dự kiến khoảng 0,6 triệu căn (được 46%). Tình hình triển khai gói 120.000 tỷ đồng cho vay NOXH cũng chỉ mới giải ngân 1.783 tỷ đồng (tương đương 1,5% quy mô gói), trong đó dư nợ từ người mua nhà đi vay chỉ 150 tỷ đồng.

Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) cho biết, từ các kết luận của Bộ Chính trị, Chính phủ đã triển khai Chương trình tối thiểu 1 triệu căn NOXH, có nhiều doanh nghiệp địa ốc tham gia làm NOXH. Trong đó Tập đoàn Hoàng Quân đăng ký thực hiện 50.000 căn. Tập đoàn Hưng Thịnh cùng với Tập đoàn Gỗ Trường Sơn và Đồng Tâm Group đăng ký xây dựng 100.000 căn NOXH tại TP.HCM và các vùng lân cận như Long An, Bình Dương và Đồng Nai. Tập đoàn Novaland cam kết sẽ sẵn sàng nhận nhiệm vụ đầu tư xây dựng 200.000 căn hộ ở các tỉnh thành phía Nam và trọng tâm là TP.HCM…

Tuy nhiên, ông Châu lo ngại tiến độ thực hiện NOXH chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Tại TP.HCM chỉ đạt chưa đến 2%. Điều này đòi hỏi nỗ lực và quyết tâm lớn hơn từ các cơ quan, doanh nghiệp và xã hội, đặc biệt là trong việc xóa bỏ nhà tranh tre, nhà tạm, nhà dột nát.

Theo ông Châu, chưa bao giờ NOXH nhận được sự quan tâm lớn từ xã hội như hiện nay. Chính sách về NOXH là một trong những chính sách tốt nhất đã được xây dựng cho đến thời điểm này. Tuy nhiên, còn có một số bất cập trong thực tế triển khai.

Chẳng hạn, lãi suất dành cho người mua NOXH hiện vẫn cao hơn lãi suất thương mại ngắn hạn. Điều này làm giảm khả năng tiếp cận chính sách của người dân. Do đó, Ngân hàng Chính sách Xã hội cần xem xét lại các quy định về lãi suất để chương trình trở nên hiệu quả hơn, giúp người mua nhà dễ dàng hiện thực hóa giấc mơ sở hữu NOXH.

Đồng quan điểm, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng BIDV đã chia sẻ, mặc dù Chính phủ đã đặt ra mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn NOXH dành cho người thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp, nhưng tiến độ triển khai đề án này vẫn còn rất chậm.

TS Cấn Văn Lực kiến nghị, Nhà nước cần giữ vai trò đầu tàu, đảm bảo quy hoạch quỹ đất và xây dựng chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển NOXH. Các địa phương cần chủ động rà soát và phát triển quỹ đất dành cho các dự án NOXH. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ cũng phải được điều chỉnh sao cho phù hợp với đặc thù từng địa phương.

Về các ngân hàng, cần xem xét lại lãi suất vay đối với nhóm thu nhập thấp, sao cho thật sự ưu đãi và giúp người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn. Hiện tại, lãi suất vay NOXH một số ngân hàng vẫn còn quá cao so với thu nhập của người dân, khiến họ khó có thể mua nhà.

Bên cạnh đó, các nhà phát triển dự án NOXH phải đảm bảo chất lượng sống cao và đầy đủ các tiện ích cơ bản như hạ tầng giao thông, trường học, bệnh viện và chợ. Cần cam kết tiến độ xây dựng để các dự án không bị chậm trễ hoặc bỏ hoang như nhiều dự án nhà ở tái định cư trong quá khứ.

Ngoài ra, người dân cũng nên chủ động tích lũy và lập kế hoạch tài chính dài hạn để sở hữu NOXH. Nếu không có sự chủ động từ người dân trong việc chuẩn bị tài chính, giấc mơ an cư sẽ khó trở thành hiện thực. “Giấc mơ về 1 triệu căn NOXH chỉ có thể thành hiện thực khi có sự chung tay của bốn bên: nhà nước, nhà băng, nhà phát triển và nhà dân”, ông Lực nhấn mạnh.

Còn ông Nguyễn Văn Đính - Chủ tịch Hội môi giới bất động sản Việt Nam cho rằng, so với trước đây, các thủ tục đầu tư NOXH đã được cắt giảm mạnh. Bên cạnh việc tháo bỏ rào cản cho chủ đầu tư, các ngân hàng thương mại cũng vào cuộc với gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng. Về lâu dài, nhà nước vẫn phải đóng vai trò chủ đạo trong việc phát triển NOXH, từ bố trí quỹ đất, nguồn vốn vay đến đơn giản hóa thủ tục cho người mua. Khi đó, các doanh nghiệp chỉ là những “nhà thầu” được thuê để phát triển loại hình nhà ở này.

Ở góc độ doanh nghiệp, TS Trương Anh Tuấn - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Quân, đơn vị có hơn 20 năm phát triển NOXH cho hay, có 3 yếu tố để người dân mua được NOXH, bao gồm: cơ chế chính sách, nguồn vốn và phải có tiền tiết kiệm hàng tháng. Theo ông Tuấn, chưa bao giờ NOXH được nhà nước hỗ trợ tốt như hiện nay.

“Về phía doanh nghiệp, đã có những hành động thiết thực trong việc thay đổi quan điểm về làm NOXH. Hướng đến phát triển loại hình này có chất lượng tương đương nhà thương mại. Tập đoàn Hoàng Quân cũng vừa giới thiệu bộ tiêu chuẩn E.S.H.C (tiêu chuẩn về phát triển NOXH chất lượng cao) sẽ được áp dụng tại tất cả dự án của doanh nghiệp thời gian tới”, ông Trương Anh Tuấn cho hay.

Liên quan đến những vướng mắc về việc phát triển NOXH trong thời gian qua, ông Hà Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng, chính sách NOXH cho đối tượng thu nhập thấp được nhà nước hỗ trợ gián tiếp thông qua các chủ đầu tư và trực tiếp cho người mua. Các chính sách phát triển NOXH hiện hành đã tháo gỡ những điểm nghẽn so với trước đây như mở rộng đối tượng thụ hưởng, nới lỏng điều kiện về cư trú, thu nhập.