Khai thác tràn lan
Tây Nguyên được ưu đãi khi có nguồn tài nguyên nước dồi dào, phong phú với 4 hệ thống sông chính: Sê San, Srêpốk, sông Ba và sông Đồng Nai. Chỉ tính đến năm 2015, đã có trên dưới 200 công trình thủy điện lớn nhỏ trên 4 hệ thống sông này và bắt đầu để lại nhiều tác động tiêu cực đến nguồn nước mặt.
Đặc biệt, việc chuyển đổi dòng chảy của các thủy điện như Srêpốk 4A, An Khê Kanak, Thượng Kon Tum rất đáng lo ngại, làm ảnh hưởng lớn đến môi trường sinh thái và lưu lượng nước vùng hạ du. Thực tế, thủy điện đang tận diệt sức sống của những dòng sông lớn nhất Tây Nguyên.
Theo khảo sát của Bộ TN&MT, mực nước ngầm tại các huyện Krông Pắk, Krông Puk, Lắk (Ðắk Lắk); Ðắk Min, Ðắk Song, Cư Jút (Ðắk Nông); Chư Sê (Gia Lai)... đang đứng trước tình trạng suy giảm nghiêm trọng, giảm 3m - 5 m so trước đây. Toàn vùng Tây Nguyên đang thiếu khoảng 5 tỷ m3 nước/năm và đến năm 2030 sẽ thiếu 5,5 tỷ m3 nước/năm. Nguồn nước suy giảm đã gây khó khăn trong sản xuất nông nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng triệu người dân nơi đây. Do vậy, tìm giải pháp để sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả rất cần thiết.
Cần được bảo vệ
Tại Gia Lai, việc triển khai lắp đặt các hệ thống tưới tiết kiệm cho cây trồng đã được giới thiệu nhiều năm qua, song chưa được triển khai rộng rãi, diện tích cây trồng được tưới bằng hệ thống tưới tiết kiệm vẫn còn thấp. Hiện, trên thị trường có nhiều loại mô hình tưới nước tiết kiệm như: Mô hình tưới nhỏ giọt của Israel, mô hình tưới nước theo nghiên cứu của Viện Khoa học Nông lâm Tây Nguyên, mô hình tưới nước bằng đường ống nhựa nổi trên mặt đất và mô hình do người dân tự tìm hiểu, tự lắp đặt, mô phỏng theo các mô hình trên.
Kinh phí lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm nước cũng tùy loại, dao động từ 10 - 60 triệu đồng/ha cà phê. Tuy vậy, việc lắp đặt hệ thống tưới tiết kiệm mới chỉ được ghi nhận hiệu quả cho việc tiết kiệm nước và công vận hành, còn các ưu điểm khác như: Tiết kiệm phân bón, tiết kiệm thuốc bảo vệ thực vật, gia tăng năng suất, gia tăng chất lượng nông sản… chưa được các đơn vị nghiên cứu. Trong khi đó, người dân luôn có thói quen sử dụng nước lãng phí, cho nên những hệ thống tưới tiết kiệm vẫn chưa được nhiều người quan tâm tìm hiểu.
