Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng: Đảm bảo hiệu quả sử dụng nước, hài hòa lợi ích các bên

Tham dự cuộc họp có đại diện các Bộ, cơ quan ngang Bộ: Văn phòng Chính phủ; Bộ Công Thương; Bộ Xây dựng; Bộ Giao thông; Bộ Khoa học và Công nghệ; lãnh đạo các chủ hồ thuộc Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng: Công ty thủy điện Sơn La; Công ty thủy điện Hòa Bình; Công ty Cổ phần thủy điện Thác Bà; Công ty thủy điện Tuyên Quang; Công ty thủy điện Sơn La; Công ty thủy điện Huội Quảng - Bản Chát; cùng đại diện UBND một số tỉnh, thành phố trên lưu vực sông Hồng.

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 3, nhanh chóng ổn định tình hình nhân dân, đẩy mạnh khôi phục sản xuất kinh doanh, tích cực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát tốt lạm phát, trong đó giao Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát tổng thể, điều chỉnh các quy trình vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông và Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 03/01/2025 về việc chủ động giải pháp bảo đảm cung ứng đủ điện phục vụ sản xuất kinh doanh và đời sống nhân dân trong thời gian cao điểm năm 2025 và giai đoạn 2026-2030, trong đó giao Bộ Tài nguyên và Môi trường trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng (Quy trình 740) trên nguyên tắc đảm bảo vận hành linh hoạt, phù hợp với tình hình diễn biến của thời tiết, biến đổi khí hậu và các ràng buộc về cung ứng điện, đặc biệt khu vực miền Bắc trong giai đoạn từ nay đến 2030.

Đồng thời, thực hiện chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại Văn bản số 1071/VPCP-NN ngày 11/02/2025 của Văn phòng Chính phủ về giao nghiên cứu, đề xuất xử lý kiến nghị của Tập đoàn Điện lực Việt Nam về phương án điều tiết hồ chứa nước trên lưu vực sông Hồng năm 2025 phục vụ tháo dỡ đê quây và thi công khu vực kênh vào cửa lấy nước dự án Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng (phương án tháo dỡ đê quây), trong đó giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các cơ quan nghiên cứu, tham mưu, đề xuất Thủ tướng Chính phủ trước ngày 5/3/2025.

Vì vậy, Bộ tổ chức cuộc họp này nhằm lấy ý kiến của các cơ quan liên quan làm cơ sở hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định các vấn đề nêu trên.

Báo cáo tại cuộc họp, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh cho biết, thời gian qua, Cục Quản lý tài nguyên nước đã khẩn trương phối hợp với các cơ quan có liên quan và các chuyên gia để nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, hoàn thiện dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quy trình 740 và đã trình Thứ trưởng xem xét, ký Công văn số 800/BTNMT-TNN ngày 07/02/2025 để lấy ý kiến các Bộ, UBND tỉnh, các đơn vị quản lý vận hành các hồ chứa đối với dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quy trình 740 trên cơ sở các ý kiến đề xuất điều chỉnh Quy trình 740.

Sau khi tổng hợp ý kiến góp ý của các Bộ, UBND tỉnh và các đơn vị quản lý vận hành hồ chứa cho thấy về cơ bản các địa phương đều thống nhất hoàn toàn với nội dung dự thảo. Tuy nhiên, một số nội dung quy định về thời gian mùa lũ, việc vận hành linh hoạt nâng mực nước trước lũ còn có ý khác nhau giữa các Bộ, Tập đoàn điện lực Việt Nam và các đơn vị quản lý vận hành hồ chứa trên lưu vực.

Cùng với đó, một số ý kiến đề nghị bổ sung tính toán, quy định chi tiết các mức lưu lượng lũ về hồ, mực nước hạ du; nghiên cứu phần dung tích chống lũ cho công trình được phép sử dụng cắt giảm lũ cho hạ du làm cơ sở để tham mưu chỉ đạo điều hành... Cục Quản lý tài nguyên nước đã nghiên cứu, tiếp thu chỉnh sửa trực tiếp vào Dự thảo Quy trình và giải trình chi tiết góp ý của các Bộ, ngành và cơ quan, đơn vị liên quan.

Đối với phương án điều tiết hồ chứa trên lưu vực sông Hồng năm 2025 phục vụ tháo dỡ đê quây và thi công khu vực kênh vào cửa lấy nước dự án Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng (Phương án tháo dỡ đê quây), ông Châu Trần Vĩnh cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc giao nghiên cứu, đề xuất xử lý kiến nghị của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) liên quan đến Phương án tháo dỡ đê quây, ngày 13/2/2025, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có Văn bản số 964/BTNMT-TNN gửi lấy ý kiến của các Bộ, ngành và địa phương liên quan về Phương án tháo dỡ đê quây, đến nay đã nhận được 03/06 ý kiến. Trên cơ sở nghiên cứu hồ sơ của EVN và ý kiến của các Bộ, ngành, Cục Quản lý tài nguyên nước đã khẩn trương tập trung nguồn lực, phối hợp với Viện khoa học tài nguyên nước, các cơ quan có liên quan và các chuyên gia để nghiên cứu hồ sơ.

Theo hồ sơ Thiết kế kỹ thuật công trình được phê duyệt, công tác tháo dỡ đê quây và thi công khu vực kênh vào cửa lấy nước được thực hiện hoàn toàn trong mùa cạn từ tháng 01 đến hết tháng 5, duy trì mực nước hồ Hòa Bình không quá cao trình 86m trong tháng 5. Tuy nhiên, để đảm bảo cung ứng điện trong mùa khô năm 2025 đòi hỏi phải duy trì mực nước hồ Hòa Bình ở mực nước cao trong suốt thời gian mùa cạn, đầu mùa lũ (mực nước hồ Hòa Bình được duy trì ở cao trình 100m đến tháng 7/2025) và với mực nước này thì việc tháo dỡ, thi công phải thực hiện hoàn toàn trong mùa lũ với nhiều rủi ro ảnh hưởng đến an toàn công trình, an toàn hạ du. Do vậy, để vừa đảm bảo thực hiện công tác thi công theo đúng tiến độ nhưng vẫn đảm bảo kế hoạch cung cấp điện năm 2025, EVN đã kiến nghị 2 phương án.

Cụ thể, Phương án 1: Từ ngày 01/6 hạ mực nước từ cao trình 100 m xuống cao trình 89m không muộn hơn ngày 20/6. Duy trì mực nước không quá cao trình 89m tới 20/7 (khi dự báo tình hình cung ứng điện thuận lợi). Phương án này được thực hiện và hoàn thành trong thời kỳ lũ sớm.

Phương án 2: Từ ngày 01/6 hạ mực nước từ cao trình 100m xuống cao trình 89m không muộn hơn ngày 30/6. Duy trì mực nước không quá cao trình 89m tới 31/7 (khi dự báo tình hình cung ứng điện khó khăn). Phương án này được thực hiện và phải kéo dài đến giữa thời kỳ lũ chính vụ.

Tại cuộc họp, đại diện lãnh đạo các đơn vị tham dự đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến đề cập đến việc cần xây dựng quy trình chặt chẽ, minh bạch là cơ sở để vận hành mực nước linh hoạt, an toàn; cần nâng cao chất lượng dự báo khí tượng thủy văn để phục vụ điều hành hiệu quả. Quy trình vận hành liên hồ chứa coi trọng hàng đầu là sự an toàn tính mạng, tài sản của nhân dân, đảm bảo cung ứng nước phục vụ sinh hoạt, nước cho sản xuất; cần tính toán, quy định chi tiết các mức lưu lượng lũ về hồ, mực nước hạ du; nghiên cứu phần dung tích chống lũ cho công trình được phép sử dụng, cắt giảm lũ cho hạ du làm cơ sở để tham mưu chỉ đạo điều hành.

Theo đại diện Cục Đê điều và Phòng chống thiên tai, để giảm thiểu các rủi ro khi thực hiện trong thời gian mùa lũ, đảm bảo việc cung ứng đủ điện của hệ thống cũng như an toàn công tác tháo dỡ đê quây, kiến nghị phương án thi công nên thực hiện trong mùa cạn và hoàn thành chậm nhất trước thời gian mùa lũ. Trường hợp bất khả kháng, không đảm bảo nguồn cung ứng điện cho mùa cạn 2025, và nếu lựa chọn phương án thi công trong mùa lũ thì công tác thi công phải được hoàn thành thời kỳ lũ sớm.

Đại diện Bộ Công Thương cho rằng, cả 2 phương án đề xuất điều tiết hồ chứa trên lưu vực sông Hồng năm 2025 đều tiềm ẩn rủi ro ảnh hưởng đến độ khả dụng của nhà máy thủy điện Hòa Bình cũng như việc đảm bảo tỷ lệ dự phòng công suất của hệ thống nên vẫn cần phải rà soát, đánh giá các kịch bản, phân tích tính toán để lựa chọn phương án hạ mực nước tối ưu.

Phát biểu kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Lê Minh Ngân đánh giá các ý kiến phát biểu tâm huyết, chất lượng, có trách nhiệm với mục tiêu cao nhất là sử dụng hiệu quả nguồn nước và đảm bảo hài hòa lợi ích các bên liên quan đối với dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng và Phương án điều tiết hồ chứa trên lưu vực sông Hồng năm 2025 phục vụ tháo dỡ đê quây và thi công khu vực kênh vào cửa lấy nước Dự án nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng.

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn thiện hồ sơ dự thảo, trong đó cần nêu rõ sự cần thiết, phương án sửa, nội dung sửa Quy trình 740 trên tinh thần kế thừa những nội dung nêu tại Quyết định 740 còn phát huy tác dụng; đồng thời, giải quyết được những bất cập phát sinh trong thực tiễn trong quá trình thực hiện Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng trong thời gian qua nhằm đạt được mục tiêu bảo đảm an toàn cho công trình, hạ du, tối ưu hoá việc sử dụng nguồn nước cho các mục đích sử dụng và lợi ích về kinh tế - xã hội, môi trường do nguồn nước mang lại, hướng tới việc vận hành theo thời gian thực quy định tại khoản 4 Điều 38 Luật Tài nguyên nước 2023.

Đối với nội dung tháo dỡ đê quây và thi công khu vực kênh vào cửa lấy nước Dự án nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng, Thứ trưởng đề nghị Cục Quản lý tài nguyên nước chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để đảm bảo thời gian, mục tiêu đề ra. Đặc biệt, để đảm bảo việc cung ứng đủ điện của hệ thống cũng như an toàn công tác tháo dỡ đê quây, các đơn vị cần nghiên cứu, xem xét phương án thi công nên thực hiện trong mùa cạn và hoàn thành chậm nhất trước thời gian mùa lũ (15/6/2025).