Phát triển bền vững tài nguyên nước lưu vực sông Hồng - Thái Bình

Tham dự có ông Lưu Văn Bản, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Hải Dương; ông Quách Tất Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình; đại diện các Bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo Sở ban ngành 14 địa phương trên lưu vực sông Hồng - Thái Bình, các đối tác phát triển, các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong lĩnh vực tài nguyên nước.

Lưu vực sông Hồng - Thái Bình là một lưu vực sông liên quốc gia chảy qua 3 nước Việt Nam, Trung Quốc, Lào với tổng diện tích tự nhiên vào khoảng 169.000km2, trong đó, phần lưu vực nằm ở Việt Nam là lớn nhất, với hơn 50%. Đây là lưu vực sông lớn nhất cả nước chảy qua 25 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với hơn 30 triệu người dân đang sinh sống.

Vai trò quan trọng như vậy, nhưng theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành, hệ thống sông Hồng - Thái Bình đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, như: phân bố nguồn nước không đều giữa mùa khô và mùa mưa, ô nhiễm nước dẫn đến chất lượng nước không bảo đảm, ảnh hưởng của các hồ chứa ở thượng lưu tác động đến bồi xói lòng, bờ bãi sông, bồi xói cửa sông và xâm nhập mặn vùng cửa sông, sự cạnh tranh trong sử dụng nước giữa các ngành, đặc biệt là giữa phát điện và sản xuất nông nghiệp…

Hội thảo có ý nghĩa hết sức quan trọng, với mục tiêu bám sát quan điểm nhất quán của Chính phủ về phát triển bền vững tài nguyên nước lưu vực sông Hồng - Thái Bình. Tài nguyên nước phải được quản lý tổng hợp theo lưu vực sông, thống nhất về số lượng, chất lượng, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với các quy hoạch của các ngành có khai thác, sử dụng nước, tôn trọng quy luật tự nhiên, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đa mục tiêu, nâng cao giá trị của nước, bảo đảm an ninh tài nguyên nước và thích ứng với biến đổi khí hậu.

TS. Nguyễn Ngọc Hà, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Quy hoạch, điều tra tài nguyên nước Quốc gia chia sẻ, để có thể đảm bảo các mục tiêu quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Hồng – sông Thái Bình đến năm 2030, một số chỉ tiêu cơ bản cần đạt được bao gồm: 60% vị trí duy trì dòng chảy tối thiểu trên sông được giám sát tự động, trực tuyến và 40% còn lại được giám sát định kỳ; 100% nguồn nước liên tỉnh được công bố khả năng tiếp nhận nước thải, 100% công trình khai thác, sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước được giám sát vận hành và kết nối theo quy định; 100% hồ, ao có chức năng điều hòa, có giá trị đa đa dạng sinh học cao được công bố; 70% nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ và có cắm mốc.

Quy hoạch sẽ đưa ra phân đoạn sông, phân vùng chức năng nguồn nước, mục đích sử dụng nước và mục tiêu chất lượng nước. Trong đó, chỉ rõ lượng nước có thể khai thác, sử dụng trên từng nguồn nước, dòng chảy tối thiểu trên sông và ngưỡng giới hạn khai thác của các tàng chứa nước; lượng nước phân bổ cho các đối tượng sử dụng theo không gian (vùng/tiểu vùng sông) và theo thời gian. Quy hoạch cũng chỉ rõ các công trình điều tiết, khai thác, sử dụng phát triển tài nguyên nước thuộc quy mô cấp phép ở Trung ương và mạng giám sát tài nguyên nước, giám sát quy hoạch. Bên cạnh đó, quy hoạch đưa ra dự báo nhu cầu nước theo lưu vực và phân bổ cụ thể cho các ngành sử dụng.

“Đây là quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành đầu tiên được lập cho hệ thống sông Hồng – sông Thái Bình, cụ thể hóa các quan điểm trong Quy hoạch Tài nguyên nước và dựa trên các quy hoạch có khai thác, sử dụng nước. Chúng tôi kỳ vọng thông qua quy hoạch có thể cải tạo, phục hồi nguồn nước, tối ưu sử dụng nước và vận hành liên hồ chứa, nâng cao giá trị sử dụng nước – ông Nguyễn Ngọc Hà nhấn mạnh.

Theo ông Lưu Văn Bản, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Hải Dương, tỉnh nằm ở khu vực hạ lưu nhiều dòng sông lớn. Thời gian qua, tỉnh đã quán triệt triển khai đầy đủ chỉ đạo của Chính phủ, Bộ TN&MT về quản lý tài nguyên, trong đó, có tài nguyên nước. Tỉnh cũng đã xây dựng quy hoạch hệ thống thu gom xử lý nước thải khu công nghiệp, khu dân cư trên địa bàn. Tuy nhiên, thách thức lớn hiện nay là tình trạng ô nhiễm môi trường nước nhiều nơi đang ở mức báo động, đặc biệt là ở hệ thống Bắc Hưng Hải. Để giải quyết vấn đề này rất cần có đề án, chương trình tổng thể cho toàn bộ lưu vực sông. Tỉnh sẽ tiếp thu Quy hoạch lưu vực sông Hồng - sông Thái Bình để đưa vào quy hoạch chung của tỉnh, dự kiến, sẽ trình Chính phủ trong tháng 12.

Trong dịp này, các chuyên gia đã chia sẻ các bài trình bày về nội dung cụ thể trong Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Hồng - sông Thái Bình; Mô phỏng dòng chảy ngoài lãnh thổ Việt Nam trên hệ thống sông Hồng - sông Thái Bình; nguồn nước ngầm của Hà Nội - giải pháp khai thác hợp lý bảo đảm cấp nước bền vững và an ninh nguồn nước Thủ đô; công nghệ và giải pháp khai thác thấm xuyên nước dưới đất; định hướng bảo vệ, phòng chống sạt lở bờ, bãi sông vùng Đồng bằng sông Hồng… Các đại biểu đã cùng thảo luận, đánh giá đầy đủ, toàn diện các vấn đề về bảo vệ, quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên lưu vực sông Hồng - Thái Bình nói chung và từng địa phương trong lưu vực nói riêng.

Tiếp thu các ý kiến, Bộ TN&MT sẽ hoàn thiện Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Hồng - Thái Bình thời kỳ 2022 - 2030, tầm nhìn đến 2050 và dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Quý III/2022.