Nỗ lực hồi sinh sông, hồ

Chạy đua “giải cứu” sông, hồ

Theo thống kê, Hà Nội đứng đầu cả nước về số lượng sông, hồ với 122 hồ nội thành, 185 hồ ngoại thành và 13 con sông chảy qua. Các sông, hồ có tác dụng rất lớn trong việc điều hòa, hỗ trợ hệ thống thoát nước đô thị, tránh úng ngập cục bộ. Hơn thế, các hồ trong nội đô khi gắn kết với không gian kiến trúc xung quanh, tạo nên bản sắc riêng cho Hà Nội.

Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, các sông, hồ đều bị ô nhiễm nặng. Còn nhớ đầu năm 2010, Hà Nội phải mở chiến dịch giải cứu vì hầu hết nước hồ đều ô nhiễm nặng. Gần 50 DN lớn cam kết chi hơn 900 tỷ đồng hỗ trợ Hà Nội "cứu" 45 hồ mừng Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long. Sau gần 6 tháng mở chiến dịch, dự án cải tạo môi trường hồ Thạch Bàn 1 và 2 đã hoàn thành - dự án đầu tiên của chiến dịch. Tại lễ khánh thành khi đó, nguyên Bí thư Thành ủy Phạm Quang Nghị đã kêu gọi từ người già đến trẻ nhỏ ở địa phương cùng nhau bảo vệ hồ và gợi ý nên đưa việc bảo vệ hồ vào hương ước để làm cho hồ sạch, đẹp hơn.

Theo số liệu quan trắc của Chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TN&MT Hà Nội, chất lượng nước các dòng sông nội đô như Kim Ngưu, Tô Lịch, Sét, Nhuệ, Lừ..., hàm lượng amoni, coliform, phosphat… đều vượt quy chuẩn cho phép. Để xử lý tình trạng này, từ năm 2013, Hà Nội đã đưa Nhà máy xử lý nước thải Yên Sở (quận Hoàng Mai) vào hoạt động. Nhà máy có công suất 200.000m3/ngày, đêm, với nhiệm vụ thu gom, xử lý nước thải của sông Sét và Kim Ngưu, khi qua xử lý nước sẽ bảo đảm các tiêu chuẩn xả nước ra môi trường. Tiếp đó, đầu tháng 10/2016, Hà Nội cũng khởi công Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (huyện Thanh Trì).

Với công suất 270.000m3/ngày, đêm, nhà máy dự kiến hoàn thành vào năm 2019, sẽ xử lý nước thải sinh hoạt ở các quận Ba Đình, Đống Đa, Thanh Xuân, Hoàng Mai, Hà Đông, Cầu Giấy và huyện Thanh Trì. Ngoài ra, nhiều dự án với kinh phí hàng nghìn tỷ đồng cũng được Hà Nội đặt ra nhằm thu gom và xử lý nước thải như hệ thống thu gom và xử lý nước thải đô thị khu vực quận Hà Đông và Sơn Tây dự kiến công suất 45.000m3/ngày, đêm và 20.000m3/ngày, đêm; hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Phú Đô với công suất 84.000m3/ngày, đêm...

Đến nay, trên địa bàn TP đã có 6 trạm/nhà máy xử lý nước thải được đưa vào hoạt động. Một số dự án khác đã và đang khẩn trương triển khai thực hiện: Dự án xây dựng hệ thống thu gom và Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá; Sơn Tây; Phú Lương…

Không ngừng cải tạo

Hà Nội cũng không ngừng nỗ lực cải tạo kè đá, nạo vét, xây dựng đường dạo cảnh quan khu vực xung quanh hồ, một số hồ được xây dựng hệ thống cống tách nước thải, cửa phai, trạm bơm thoát nước. Các hồ sau cải tạo đã giải quyết được hiện tượng lấn chiếm đổ đất, phế thải xây dựng, vứt rác xuống hồ, điều kiện vệ sinh mặt hồ và xung quanh hồ nhìn chung đảm bảo, chất lượng nước được cải thiện. Tuy nhiên, các hồ vẫn còn tình trạng ô nhiễm do các nguồn xả thải từ sinh hoạt, cơ sở kinh doanh… không đảm bảo. Vì thế, từ tháng 9/2016 đến nay, Hà Nội đã tập trung xử lý ô nhiễm môi trường nước hồ bằng chế phẩm Redoxy-3C, đã cho hiệu quả hơn cả mong đợi. Đây thực sự là bước đột phá trong cải thiện môi trường.

Đến nay, Hà Nội đã xử lý được 87 hồ nội thành và 44 hồ ngoại thành; nạo vét bùn 8 hồ (Giáp Bát, Công viên Ngọc Lâm, Cầu Tình, Kim Liên lớn và nhỏ, hồ Trúc Bạch - phân eo hồ, Hoàn Kiếm và Đền Lừ) để hỗ trợ duy trì chất lượng hồ. Và để góp phần duy trì chất lượng nước hồ sau xử lý, tạo cảnh quan đẹp, trên 56 hồ được lắp đặt bè thủy sinh và 36 hồ được lắp máy sục khí. Các đơn vị chuyên ngành còn đang triển khai thực hiện dự án tôn tạo cảnh quan hồ Tây và môi trường nước hồ Hoàn Kiếm.

Rất nhiều người dân sống quanh khu vực hơn 120 hồ lớn, nhỏ đã được xử lý ô nhiễm trong TP đều tỏ ra phấn khởi và ủng hộ chương trình cải tạo môi trường hồ được thực hiện thời gian qua. Song, nhiều người cũng chia sẻ, cơ quan chức năng cần duy trì việc giữ gìn môi trường nước, vì mặt nước hồ thỉnh thoảng có váng từng cụm nhỏ ở đầu nguồn xả xuống.

Một nhà nghiên cứu từng nói “Thăng Long – Hà Nội là một TP sông, hồ”. Thế nên, Hà Nội chỉ thực sự đẹp khi gìn giữ được sông, hồ cùng những giá trị phi vật thể khác cho muôn đời sau.

UBND TP Hà Nội đã phê duyệt đề án cải tạo, làm sống lại 4 con sông: Đáy, Nhuệ, Tô Lịch và Tích. Theo đó, từ nay đến năm 2020, TP sẽ hoàn thành việc tách nước thải đưa về hệ thống xử lý tập trung trước khi đổ vào sông, hồ; xử lý tất cả các hồ nội thành và các hồ gắn với di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh bị ô nhiễm nghiêm trọng.