Nhân Ngày Đại dương 08/6: Cứu san hô, cứu môi trường biển

Nơi lưu giữ những “báu vật”

Vườn Quốc gia Cát Bà được thành lập ngày 31/3/1986 với tổng diện tích hiện nay là 17.362,96 ha (trong đó diện tích phần đảo là 10.912,51 ha, diện tích phần biển là 6.450,45 ha). Là một trong những nơi có tài nguyên sinh vật biển đa dạng cao, nhiều loài có giá trị kinh tế và quý hiếm. Trong khuôn khổ các đề tài nghiên cứu cơ bản từ những năm 80 đã xác định vùng biển Cát Bà có khoảng 196 loài cá biển thuộc 66 họ; 177 loài san hô thuộc 15 họ; 658 loài động vật đáy thuộc 146 họ; 102 loài rong biển thuộc 35 họ; 131 loài động vật phù du thuộc 46 họ; 400 loài thực vật phù du.

Vườn Quốc gia Cát Bà có tầm quan trọng kể cả trong nước và quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học. Trong đó Hệ sinh thái rạn san hô có tầm quan trọng vô cùng lớn. Với sự thu hút đa dạng các nhóm loài sinh vật biển cư trú và sinh sống, các rạn san hô được coi là hệ sinh thái có năng suất bậc nhất trên thế giới. Đối với hệ sinh thái ven biển, rạn san hô tạo nên một sinh cảnh đa dạng với số lượng lớn các hang hốc trên rạn, cung cấp nguồn vật chất hữu cơ, nơi trú ẩn, ương dưỡng cho các sinh vật, tạo nên ổ sinh thái quan trọng duy trì và tái tạo nguồn lợi biển. Giá trị của các rạn san hô còn được biết đến trong khía cạnh giải trí và du lịch.

Với những giá trị quan trọng đó hệ sinh thái rạn san hô là một trong những hệ sinh thái tự nhiên cần được ưu tiên bảo vệ. Tuy nhiên, trong 15 năm gần đây các chương trình nghiên cứu ven biển tại quần đảo Cát Bà cho thấy rạn san hô suy giảm mạnh theo thời gian, một số rạn san hô bị huỷ hoại hoàn toàn.

Chung tay gìn giữ rạn san hô

Ý thức được tầm quan trọng của rạn san hô, Lãnh đạo TP Hải Phòng, Ban quản lý VQG Cát Bà, người dân huyện đảo Cát Bà đã có nhiều hành động để bảo vệ tấm “thảm môi trường” bảo vệ vùng biển này. Điều đáng chú ý, tiến trình này đã thu hút được sự tham gia của doanh nghiệp đóng góp và tham gia hết sức chặt chẽ trong việc giám sát rạn san hô và cùng lan tỏa những hành động ý nghĩa bảo vệ môi trường biển và đại dương.

Cụ thể, trong khuôn khổ Liên minh Doanh nghiệp vì Môi trường Việt Nam (VB4E), Công ty Cổ phần chuỗi thực phẩm TH (THFC thuộc Tập đoàn TH) đã tài trợ, đồng hành cùng Vườn Quốc gia Cát Bà và Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) trong 02 năm (năm 2021 và năm 2022) đã triển khai thực hiện chương trình: Giám sát rạn san hô nhằm đề xuất một số giải pháp quản lý và bảo tồn hiệu quả rạn san hô tại Vườn Quốc gia Cát Bà.

Sau 2 năm giams sát cho thấy, độ phủ rạn san hô tại 03 điểm chỉ ở mức trung bình, có xu hướng phát triển chậm. Từ kết quả giám sát, các cơ quan chuyên môn đã có đề xuất cần có những giải pháp cụ thể nhằm quản lý và bảo tồn hiệu quả rạn san hô. Một trong những giải pháp đã và đang đem lại những hiệu quả cao trong công tác bảo tồn rạn san hô hiện nay là khoanh vùng bảo vệ và trồng phục hồi rạn san hô nhằm nâng cao độ phủ của rạn, tăng mức độ đa dạng trong thành phần loài, nhằm tái tạo sự cân bằng và sức khỏe cho hệ sinh thái rạn san hô.

Hiện nay, phần lớn các khu vực bảo tồn rạn san hô tại đảo Cát Bà chưa có hoặc chưa có đầy đủ hệ thống phao neo khoanh vùng bảo vệ và phao cảnh báo. Do vậy, các hoạt động như khai thác, nuôi trồng thủy sản, các hoạt động dịch vụ du lịch đã và đang tác động trực tiếp đến các rạn san hô dẫn đến hệ sinh thái rạn san hô bị suy giảm. Vì vậy, việc thiết lập một hệ thống các phao neo khoanh vùng bảo vệ và phao neo cảnh báo là rất cần thiết.

Thông qua tài trợ của Công ty Cổ phần chuỗi thực phẩm TH hoạt động thiết lập hệ thống phao neo bảo vệ vùng sinh thái rạn san hô được triển khai thực hiện tại 03 điểm. Hoạt động này sẽ góp phần nhằm quản lý, bảo tồn và phát triển hệ sinh thái rạn san hô tại Vườn Quốc gia Cát Bà theo hướng: Xác định rõ các khu vực phân bố của rạn san hô tại Vườn Quốc gia Cát Bà, phục vụ cho việc quản lý, bảo vệ, bảo tồn đa dạng sinh học biển; để các phương tiện đánh bắt hải sản, dịch vụ du lịch xác định được ranh giới vùng bảo vệ nghiêm ngặt hệ sinh thái rạn san hô tại Vườn Quốc gia Cát Bà.

Cùng với đó, hệ thống cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc tuần tra, kiểm tra và xử lý các vụ vi phạm pháp luật trong hợp phần bảo tồn biển Vườn Quốc gia Cát Bà và hạn chế đến mức thấp nhất việc đánh bắt trái phép trong các phân vùng sinh thái bảo vệ rạn san hô. Hệ thống cũng góp phần cảnh báo cho tàu thuyền không neo đậu tại vùng sinh thái bảo vệ rạn san hô, không thả neo trực tiếp xuống đáy biển nhằm bảo vệ tốt hệ sinh thái rạn san hô và các sinh vật biển khác trong khu vực, đồng thời phục vụ công tác nghiên cứu khoa học và tham quan học tập.

Bà Hoàng Thị Thanh Thủy - Trưởng Ban điều phối Ủy ban Phát triển bền vững, Tập đoàn TH cho biết, các nguồn kinh phí tài trợ cho hoạt động ý nghĩa này xuất phát từ một hoạt động bảo vệ môi trường của TH. Đó là hoạt động bán túi vải canvas cho người tiêu dùng sử dụng thay túi nilon tại hệ thống cửa hàng TH true MART, góp phần giảm thiểu việc xả thải túi nilon ra môi trường. Toàn bộ chi phí bán túi vải được sử dụng tài trợ cho chương trình này. Đó là một trong những hành động, cũng là lời cam kết của Tập đoàn TH về trách nhiệm xã hội trong việc bảo vệ mẹ thiên nhiên - Đất, Rừng và Biển.