Miền Trung: Hiệu quả từ Tổ cộng đồng “cứu” nguồn lợi thủy sản

Nhiều năm qua, khai thác thủy sản không những tạo việc làm, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho cộng đồng ngư dân mà còn đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế của các địa phương ven biển. Mặc dù vậy, hiện nay, công tác quản lý hoạt động khai thác thuỷ sản ở các địa phương còn một số vấn đề tồn tại và hạn chế.

Tại nhiều địa phương, khai thác nguồn lợi thuỷ sản có kích thước nhỏ ảnh hưởng đến phục hồi nguồn lợi. Tình trạng tàu cá có công suất lớn hoạt động sai vùng, sử dụng chất nổ, xung điện để khai thác thủy sản trái phép vẫn còn xảy ra làm phá hủy hệ sinh thái ven bờ, gây suy giảm nguồn lợi thủy sản, ảnh hưởng đến hoạt động khai thác...

Trước thực trạng đó, một số địa phương ven biển đã thành lập các tổ cộng đồng để tuyên truyền, vận động người dân tuân thủ thời gian, ngư cụ khai thác; đồng thời phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức tuần tra, giám sát, nhằm phát hiện và xử lý các trường hợp vi phạm.

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi chia sẻ, dù chưa có tổ chức cộng đồng chính thức nhưng Quảng Ngãi đã thành lập và kiện toàn Tổ tình nguyện viên bảo vệ, bảo tồn rùa biển trên đảo Lý Sơn; thả tái tạo nguồn lợi thủy sản với gần 10 nghìn con giống thủy sản các loại tại các hồ chứa, sông và vùng biển ven bờ; hỗ trợ hình thành 299 tổ ngư dân đoàn kết trên biển, 12 nghiệp đoàn nghề cá, 15 chi hội nghề cá và 8 hợp tác xã dịch vụ và khai thác thủy sản xa bờ.....Từ đó cho thấy, cộng đồng ngư dân đã thể hiện vai trò, cùng chia sẻ trách nhiệm bảo vệ nguồn lợi thủy sản với nhà nước, với các cơ quan chức năng.

Tại Bình Định có 4 tổ cộng đồng được UBND TP Quy Nhơn công nhận và giao quyền quản lý khu vực biển bảo vệ nguồn lợi thủy sản là 46,134ha và có 220 thành viên tham gia tổ cộng đồng, phát triển sinh kế bền vững, bảo vệ nguồn lợi thủy sản gắn với phát triển du lịch sinh thái.

Sau thời gian khoanh vùng bảo vệ, tại các khu vực biển, hệ sinh thái rạn san hô bước đầu được phục hồi, cụ thể: tại Bãi Dứa (Bình Định) có độ phủ san hô đạt 75,6%, ở Hòn Khô Nhỏ đạt 44,3%, ở Hòn Nhàn-Ghềnh Ráng đạt 31,8% và rạn Bãi Trước-Nhơn Châu đạt 23,1%.

Hà Tĩnh có Tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ với 1.654 thành viên, đã giao quyền tham gia bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên tổng diện tích vùng biển 1.564/1.800km2 (chiếm khoảng 86% diện tích vùng biển ven bờ). Nhờ đó, mỗi năm Tổ này phối hợp Đồn Biên phòng ven biển tổ chức tuần tra trên biển từ 8-10 đợt, xử lý trên 10 trường hợp tàu cá hoạt động thủy sản sai quy định tại vùng biển được giao quyền.

"Chính nhờ tổ chức cộng đồng mà các vụ vi phạm IUU đã giảm; các tàu cá cũng e dè hơn, không còn kiểu đánh bắt tận diệt hay đánh bắt bất chấp vi phạm vùng biển nước ngoài như trước nữa", đại diện Chi cục Thủy sản Hà Tĩnh thông tin.

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng Cục Thủy sản cho rằng, vai trò của cộng đồng đối với công tác quản lý bảo vệ hệ sinh thái san hô nói riêng và công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản vùng biển ven bờ rất quan trọng. Chính nhờ những tổ chức cộng đồng này, rất nhiều vụ vi phạm IUU đã được phát hiện và ngăn chặn kịp thời, góp phần bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ đang ngày một cạn kiệt.

“Ở những khu vực có những hệ sinh thái đặc thù, những bãi biển, bãi con non của những loại nguồn lợi thuỷ sản mà từ trước đến nay chúng ta khai thác chưa hợp lý thì cần phải được đồng quản lý cho tốt hơn, khai thác hiệu quả hơn, bền vững hơn.

Hơn ai hết, chính những tổ đồng quản lý sẽ giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương quản lý về nguồn lợi, việc khai thác và điều quan trọng nhất là theo định hướng sử dụng bền vững nguồn lợi thuỷ sản và nâng cao đời sống cộng đồng ngư dân ven biển một cách hợp lý” – ông Luân khẳng định.

Từ năm 2019 đến nay, có nhiều địa phương miền Trung đã tiên phong thành lập tổ chức cộng đồng như Hà Tĩnh 15 tổ chức, Bình Định 4 tổ chức, Bình Thuận 3 tổ chức với hàng trăm người/tổ chức tham gia; ngoài ra các địa phương như Quảng Ngãi, Quảng Nam, Khánh Hòa, Phú Yên đang triển khai xây dựng.