Lai Châu: Lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công chưa dứt điểm

Hiện trên địa bàn tỉnh Lai Châu vẫn còn tồn tại 10 lò gạch thủ công.

Ngày 30/12/2016, UBND tỉnh Lai Châu ban hành Quyết định số 1924/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch phát triển vật liệu xây dựng tỉnh Lai Châu đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Theo đó, địa phương này đã xây dựng phương án cụ thể đối với gạch đất nung là chấm dứt hoạt động của tất cả các cơ sở sản xuất gạch thủ công trước năm 2017; các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung công nghệ lò vòng trước năm 2020.

Theo Báo cáo của Sở xây dựng tỉnh Lai Châu, để thực hiện lộ trình xóa bỏ việc sử dụng gạch đất sét nung trên địa bàn, ngày 12/1/2017, UBND tỉnh Lai Châu ban hành văn bản 49/UBND-XD quy định sử dụng gạch không nung đối với các công trình xây dựng; năm 2018 UBND tỉnh ban hành văn bản 569/UBND-XD ngày 27/4/2018 về sử dụng vật liệu xây không nung trong các công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh Lai Châu.

Tuy nhiên đến nay trên địa bàn tỉnh Lai Châu vẫn còn khoảng 10 lò gạch thủ công tự phát của người dân đang hoạt động nằm xen kẽ ngay trong khu dân cư, chủ yếu tập trung tại huyện Than Uyên.

Nguyên nhân vẫn tồn tại các lò gạch thủ công được Sở Xây dựng tỉnh Lai Châu xác định là do nhận thức của người dân về sử dụng gạch không nung còn hạn chế, vẫn duy trì nhận thức sử dụng vật liệu xây chuyền thống gạch đất sét nung; một số cơ sở sản xuất gạch đất sét nung vẫn còn trong thời gian cấp phép hoạt động.

Các lò gạch thủ công tại xã Mường Than, huyện Than Uyên vẫn còn hoạt động.

Ghi nhận tại địa bàn huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu vẫn còn 10 lò gạch thủ công đang hoạt động, lò có thâm niên lâu nhất đã hoạt động hàng chục năm. Toàn bộ các lò gạch trên địa bàn đều xây dựng thủ công, mỗi khi hoạt động khí thải xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm bầu không khí, môi trường.

Không những thế, việc tồn tại các lò gạch thủ công còn ảnh hưởng đến sức khoẻ, hoa màu của người dân. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các lò gạch này đã và đang lại đem lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều gia đình, lao động địa phương.

Chị Phạm Thị Kim, bản Cẩm Trung 1, xã Mường Than chia sẻ: “Bản thân tôi và gia đình gắn bó làm lao động cho các chủ lò gạch cách đây gần 20 năm với mức lương từ 3-4 triệu đồng/tháng. Nếu sau này xóa bỏ lò gạch thủ công, tôi mong muốn chính quyền địa phương tạo thêm việc làm đảm bảo thu nhập ổn định cuộc sống”.

Có mặt tại khu vực bản Cẩm Trung 2, xã Mường Than, huyện Than Uyên, điều dễ dàng nhìn thấy những lò gạch thủ công tự phát của người dân nằm xen kẽ ngay trong khu dân cư, thậm chí có nhà nằm sát với lò gạch. Các lò gạch hiện nay đang hoạt động tấp nập với những chuyến xe chở gạch đã nung vận chuyển đi nơi khác.

Tại nơi sản xuất, máy móc hoạt động liên tục, công nhân đưa gạch ra vào lò nung; một khu đất trống có đến 6 lò gạch liền nhau đang hoạt động. Trong qua trình sản xuất khói bụi và các khí thải độc hại xả thẳng ra môi trường, gây ô nhiễm bầu không khí, ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ con người.

Một lò gạch thường sử dụng từ 10 - 15 lao động, các lao động ở đây chủ yếu là những người dân ở các thôn bản quanh xã. Điều đáng nói, giữa chủ và thợ chỉ là thoả thuận miệng không có ràng buộc về pháp lý, làm việc theo mùa vụ; vì thế sức khoẻ và quyền lợi không được quan tâm.

Anh Vũ Bá Hiển, chủ lò gạch ở bản Cẩm Trung 2, xã Mường Than tâm sự: Lò gạch gia đình hoạt động hơn 10 năm nay với 1 năm khoảng 150 vạn/lò. Nếu Nhà nước có chủ trương dừng hoạt động, tôi sẽ chấp hành nghiêm chỉnh. Các chủ lò gạch mong muốn có cơ chế phù hợp sau khi lò dừng hoạt động vì liên quan đến công ăn việc làm của thành viên gia đình và lao động.

Nhu cầu sử dụng gạch không nung vẫn còn nhiều là một trong những nguyên nhân chưa xóa bỏ dứt điểm các lò gạch thủ công trên địa bàn tỉnh Lai Châu.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Chung Thủy – Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Than Uyên cho biết: Để khắc phục thực trạng này, Phòng Kinh tế - Hạ tầng đã tham mưu cho UBND huyện Than Uyên cùng cấp ủy, chính quyền địa phương có lò gạch thủ công trên địa bàn đã nhiều lần xuống tuyên truyền, vận động các chủ lò hạn chế việc sản xuất gạch. Đồng thời chuyển đổi dần sang ngành nghề khác để chấm dứt hoạt động, đảm bảo môi trường. Song các lò gạch vẫn ngang nhiên hoạt động.

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng, để tiến tới xóa bỏ các lò gạch thủ công, thời gian tới tỉnh Lai Châu sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến các quy định sử dụng vật liệu xây không nung nhằm thay đổi nhận thức sử dụng vật liệu truyền thống (gạch đất sét nung); rà soát và tổ chức lại các cơ sở sản xuất gạch đất sét nung; tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân cải tiến công nghệ, đầu tư sản xuất vật liệu xây không nung.

Lai Châu cũng sẽ không cấp phép đầu tư xây dựng mới đối với các cơ sở sản xuất vật liệu xây sản xuất bằng đất sét nung, sử dụng nhiên liệu hóa thạch để sản xuất. Cùng với đó, quá trình thẩm tra, thẩm định dự án, thiết kế công trình xây dựng phải đảm bảo việc sử dụng vật liệu xây không nung theo đúng quy định là yêu cầu bắt buộc.

Thiết nghĩ, việc xử lý dứt điểm các lò gạch thủ công cần sự vào cuộc quyết liệt của ngành chức năng cũng như cấp ủy chính quyền địa phương. Tuy nhiên, cũng cần làm tốt công tác tuyên truyền, hướng dẫn để các chủ lò gạch cũng như lao động nắm được chủ trương của Nhà nước chủ động chuyển đổi dây chuyền sản xuất, giải quyết việc làm khi xóa bỏ lò gạch.