Ngay sau đó, lực lượng Công an huyện Điện Biên có mặt để giải tán đám đông và điều tra bắt một số đối tượng liên quan. Nguyên nhân ban đầu được xác định do mâu thuẫn lợi ích kinh tế giữa các nhóm khai thác cát có giấy phép và không có giấy phép trên địa bàn.
Hiện nay, trên địa bàn huyện Điện Biên, (tỉnh Điện Biên) có khoảng 12 điểm khai thác cát lậu nằm chủ yếu trên địa bàn 3 xã Noong Luống, Noong Hẹt và Pom Lót. Các điểm khai thác cát lậu diễn ra từ nhiều năm nay chạy dọc theo sông Nậm Rốm thuộc địa phận huyện Điện Biên.
Trong khi đó, chỉ có 4 doanh nghiệp được UBND tỉnh Điện Biên cấp giấy phép khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường. Trong đó, có 2 doanh nghiệp đã hoàn thành thủ tục và tiến hành khai thác (DN Thương mại tư nhân Nam Sơn và C.ty TNHH vật liệu và XD Phương Bắc, tại điểm mỏ thuộc xã Pom Lót và Noong Luống); 2 đơn vị đang làm thủ tục thuê đất, hiện chưa khai thác. Ngoài ra, còn một số đơn vị đang tiến hành thủ tục xin cấp phép khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường.
Bên cạnh những đơn vị đã được UBND tỉnh Điện Biên cấp phép thì còn có những đơn vị đang hoàn tất thủ tục cũng tranh thủ thừa cơ “đục nước thả câu”... Khiến tình hình khai thác cát trên địa bàn huyện Điện Biên trở nên phức tạp khó quản lí. Trong khi đó, giá cát trên thị trường không ổn định. Các doanh nghiệp được cấp phép khai thác, hoạt động không cạnh tranh được với các đơn vị khai thác lậu trên địa bàn.
Hiện nay, giá 1 khối cát vàng của các đơn vị khai thác “lậu” giao động từ 100-110 nghìn đồng/khối. Trong khi các doanh nghiệp được cấp phép phải chịu thuế, phí cấp quyền, phí môi trường... phải bán 130 nghìn đồng/khối cát vàng mới có lãi. Chính vì vậy mà mâu thuẫn nảy sinh.