Gom sức nâng tầm nông sản thích ứng BĐKH

Đồng bộ quy trình sản xuất - kết nối tiêu thụ

Với vị thế là vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm lớn nhất cả nước, đến nay, hình thức hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị giữa HTX với doanh nghiệp ở vùng ĐBSCL đã trở nên khá phổ biến. Theo ông Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), ĐBSCL hiện là vùng có tỷ lệ HTXNN tham gia liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm cho thành viên lớn nhất cả nước, với 1.136 HTX tương ứng 46,73% HTXNN cả vùng.

ĐBSCL hiện đang phát triển chuỗi giá trị các ngành hàng lúa gạo, trái cây, cá ba sa, cá tra, nuôi trồng thủy sản; đồng thời, triển khai các chương trình, dự án nông nghiệp xanh như: Dự án chuyển đổi Nông nghiệp bền vững tại Việt Nam; Đề án Trung tâm sáng tạo xanh, Đề án nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của HTX NN vùng ĐBSCL; Đề án phát triển vùng nguyên liệu lúa gạo và trái cây phục vụ chế biến, tiêu thụ nông sản vùng ĐBSCL; Chương trình “Hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp sản xuất, cung ứng giống lúa nguyên chủng, xác nhận thích ứng với biến đổi khí hậu trong chuỗi giá trị lúa gạo vùng ĐBSCL”...

Trong chuỗi liên kết với doanh nghiệp, HTX đã phát huy vai trò tổ chức kinh tế tập thể để tổ chức các hành động tập thể giữa các hộ nông dân thành viên cùng nhau áp dụng chung quy trình kỹ thuật trong sản xuất nhằm tạo ra khối lượng sản phẩm lớn, đồng đều về chất lượng. Điển hình trong ngành sản xuất lúa gạo, có 41,5% số HTX đang áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất tốt (GAP) như VietGAP, GlobalGAP và các tiêu chuẩn hữu cơ. Nhiều mô hình sinh kế thích ứng với BĐKH cho hiệu quả cao như lúa - cá ở tỉnh An Giang và Hậu Giang, tôm - lúa ở Kiên Giang và Sóc Trăng.

Điều này tạo thuận lợi cho HTX liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản với doanh nghiệp hoặc tạo thuận lợi cho HTX tham gia phân phối trực tiếp sản phẩm. Người nông dân có ý thức hơn trong việc bảo vệ sức khỏe, môi trường như không xả thải thuốc dư thừa, chai lọ đựng thuốc sau sử dụng ra môi trường

Bên cạnh đó, HTX nông nghiệp còn là tác nhân trung gian chủ đạo, đóng vai trò khâu nối và thúc đẩy liên kết dọc với doanh nghiệp là tác nhân điều phối, giám sát thực hiện hợp đồng liên kết với doanh nghiệp. Chia sẻ thực tiễn tại tỉnh An Giang, ông Trần Anh Thư - Phó chủ tịch UBND tỉnh cho biết, chỉ tính riêng giai đoạn 2021-2022, tỉnh có khoảng hơn 110 lượt HTXNN/Liên hiệp HTX, 429 lượt tổ hợp tác nông nghiệp thực hiện liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản với doanh nghiệp, với tổng diện tích liên kết khoảng 160.000ha.

Hiện nay, tỉnh An Giang đang tiếp tục hỗ trợ 34 HTX, tổ hợp tác tiếp cận vốn xây dựng các mô hình ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, trong đó có: Sản xuất lúa theo Quy chuẩn canh tác bền vững SRP; ứng dụng chế phẩm vi sinh xử lý rơm rạ kết hợp công nghệ sinh thái; sản xuất lúa, nếp giống xác nhận có gắn mã QR truy xuất nguồn gốc; ghi chép nhật ký sản xuất điện tử... “Việc sản xuất nông nghiệp tập trung, đẩy mạnh xây dựng chuỗi giá trị liên kết với doanh nghiệp từ sản xuất đến bao tiêu đầu ra đã giúp các HTX nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo dựng thương hiệu và nâng tầm giá trị sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường, thị hiếu người tiêu dùng, đem lại lợi nhuận cao nhất cho thành viên” - ông Trần Anh Thư nhấn mạnh.

Nâng cao năng lực thích ứng BĐKH

Đối với ĐBSCL, trong bối cảnh chịu tác động của BĐKH, ngành nông nghiệp định hướng sẽ hỗ trợ hiệu quả HTXNN và người dân trong chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp thích ứng với BĐKH. Đây là giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên thiên nhiên, phát huy hiệu quả các công trình đã được đầu tư ở vùng ĐBSCL. Trong đó, ưu tiên hỗ trợ HTXNN áp dụng các biện pháp thích ứng với BĐKH gắn với tổ chức sản xuất quy mô lớn, cơ giới hóa đồng bộ, ứng dụng công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị và xây dựng thương hiệu nông sản.

Liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị giữa HTX với doanh nghiệp ở vùng ĐBSCL đã trở nên khá phổ biến

Hiện nay, Bộ NN&PTNT đang phối hợp cùng các địa phương triển khai Đề án “Nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu của hợp tác xã nông nghiệp vùng ĐBSCL giai đoạn 2021 - 2025". Mục tiêu đến năm 2025, 100% HTXNN vùng ĐBSCL được tuyên truyền, bồi dưỡng nâng cao nhận thức về BĐKH và biện pháp thích ứng với BĐKH. Mỗi tỉnh trong vùng sẽ có từ 3 - 5 mô hình HTXNN áp dụng các biện pháp thích ứng hiệu quả với BĐKH và trở thành hạt nhân thúc đẩy các HTX trong vùng cùng triển khai; hình thành các diễn đàn chia sẻ về các mô hình thích ứng BĐKH.

Theo Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, sau gần 9 tháng triển khai đề án, Sở NN&PTNT của 13 tỉnh, thành vùng ĐBSCL đã rà soát, xác định hàng trăm HTX, tổ hợp tác sẽ nhận hỗ trợ xây dựng những mô hình điểm.

Cục trưởng Lê Đức Thịnh nhấn mạnh, mục tiêu quan trọng là phải giúp cho các HTX đổi mới tư duy trong sản xuất, liên kết sản xuất và nâng cao năng lực tự quản lý, quản trị hoạt động của HTX. Theo đó, các HTX cần đẩy mạnh thực hiện sản xuất theo tiêu chuẩn, quy chuẩn, cải tiến mẫu mã đáp ứng yêu cầu chất lượng các sản phẩm hàng hóa của thị trường, người tiêu dùng; cải thiện năng lực sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản và nguyên liệu nông sản cho các nhà máy, doanh nghiệp đầu ra.