Giải pháp phát triển lương thực phát thải thấp tại ĐBSCL

Giảm thiểu phát thải khí nhà kính

Tọa đàm với chủ đề “thực trạng và chiến lược phát triển hệ thống lương thực, thực phẩm phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long nhằm phát triển kinh tế xã hội và giảm thiểu biến đổi khí hậu”, do Trường Đại học Nông lâm TP.HCM phối hợp với Tổ chức Nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế (CIFOR) và Viện Nghiên cứu môi trường - ĐH Adelaide (Australia) tổ chức.

Tại tọa đàm, Phó giáo sư, tiến sĩ Phan Tại Huân - Phó hiệu trưởng trường đại học Nông Lâm TPHCM chia sẻ, toàn cầu đang biến đổi khí hậu, các quốc gia cam kết giảm thiểu khí CO2 và các khí ảnh hưởng đến nền sản xuất lương thực. Nước ta chú trọng đến chiến lược an ninh lương thực quốc gia, trong đó Đồng bằng sông Cửu Long là trung tâm sản xuất lương thực của cả nước.

Chính vì vậy, định hình xu hướng phát triển hệ thống thực phẩm phát thải thấp là tiền đề thực thi giảm thiểu phát thải khí nhà kính, đảm bảo mục tiêu chính phủ cam kết giảm phát thải ròng Net zero carbon vào năm 2050.

“Hiện nay, Chính phủ đang tập trung vào 1 triệu hecta lúa phát thải thấp. Đây là tín hiệu cho thấy các bên liên quan đang cố gắng tìm cách phát thải thấp nhất. Các bên liên quan sẽ nhìn nhận thực trạng, đưa ra các mô hình mới để cùng tác động theo chuỗi, đi từ sản xuất đến sau thu hoạch, tồn trữ, phân phối, tiêu thụ để giảm thiểu phát thải”, Phó giáo sư - Tiến sĩ Phan Tại Huân cho biết thêm.

Tiến sĩ Phạm Thu Thuỷ (trường đại học Adelaide, Úc, đại diện của tố chức CIFOR) lý giải tại sao phải quan tâm hệ thống lương thực thực phẩm phát thải thấp. Vì phát thải của hệ thống lương thực, thực phẩm của Việt Nam chiếm 1% lượng phát thải của hệ thống lương thực thực phẩm toàn cầu.

Tuy nhiên, tốc độ tăng phát thải lại nhanh, cụ thể phát thải năm 2020 tăng 8% so với năm 2010. Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long chiếm vị trí rất quan trọng trong chiến lược an ninh lương thực của quốc gia. Cụ thể, trong tỷ trọng của quốc gia thì vựa lúa miền Nam chiếm 50% sản lượng lúa, 95% lượng gạo xuất khẩu, 65% sản lượng nuôi trồng thuỷ sản, 60% lượng cá xuất khẩu, 70% các loại trái cây.

Cần tìm giải pháp đồng bộ

Qua đó, tiến sĩ Thuỷ đưa ra các giải pháp nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu liên quan đến hệ thống lương thực thực phẩm gồm 4 vấn đề: Nâng cao hiệu quả và hiệu ích của quá trình sản xuất lương thực, phòng tránh và đảo ngược phát rừng, suy thoái đất và sa mạc hóa, tiêu thụ khẩu phần ăn có lợi cho sức khỏe và bền vững và hạn chế thất thoát và lãng phí lương thực.

Cơ hội của nước ta trong việc xây dựng hệ thống lương thực thực phẩm phát thải thấp như: Cam kết nguồn lực tài chính cho biến đổi khí hậu và giảm phát thải hệ thống lương thực thực phẩm của Chính phủ và các bên liên quan đã được đẩy mạnh. Nền tảng pháp lý về an ninh lương thực đang dần được hoàn thiện và có nhiều chính sách đột phá. Ưu thế về thương hiệu và chiếm lĩnh thị trường của các mặt hàng nông sản Đồng bằng sông Cửu long trên thị trường quốc tế.

Để xây dựng hệ thống lương thực thực phẩm phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long, Phó giáo sư - Tiến sĩ Kha Chấn Tuyền đưa ra một số kiến nghị như: Nhanh chóng nghiên cứu và định hướng thị trường cho các sản phẩm nông nghiệp đặc thù cho từng địa phương. Phân tích và thử nghiệm ứng dụng cơ giới hoá trong các khâu có chỉ số MI thấp trong các hoạt động sản xuất lúa, cây có múi, lợn, vịt, tôm và cá, quy hoạch sản xuất nông nghiệp tập trung để tạo nguồn nguyên liệu đủ lớn cho sản xuất có giá trị gia tăng cao.

Đồng thời, nhanh chóng ứng dụng các kỹ thuật công nghệ số để nâng cao chất lượng sản phẩm sau thu hoạch, giảm thất thoát sau thu hoạch. Trong sản xuất chế biến, từng bước gia tăng ứng dụng kỹ thuật số để nâng cao độ tinh chế và chất lượng sản phẩm.