Bộ TN&MT đề xuất 7 quan điểm phát triển bền vững năng lượng tái tạo khu vực châu Á

Trong thông điệp tại Hội thảo trực tuyến “Châu Á: Châu lục Năng lượng Tái tạo”, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh: “Biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và suy giảm hệ sinh thái tự nhiên đang là khủng hoảng kép đối với nhân loại hiện nay”.

Hội thảo trực tuyến do Vietnam News phối hợp với The Statesman của Ấn Độ và Korea Herald của Hàn Quốc tổ chức; cả ba tờ báo đều là thành viên của Mạng lưới Thông tin châu Á (ANN), một liên minh gồm 21 hãng truyền thông tại 19 quốc gia, và dẫn chương trình là ông Pana Janviroj, Giám đốc điều hành ANN.

Thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Tăng Thế Cường thông tin: “Châu Á là châu lục tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới và cũng là châu lục có mức tiêu thụ năng lượng cao nhất toàn cầu. Nhu cầu về năng lượng trong khu vực vẫn đang tiếp tục tăng lên do quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh chóng.”

Châu Á cũng là khu vực có tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo cùng với kiến thức và chuyên môn đáng kể về năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, tỷ lệ đóng góp của năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu phát triển vẫn còn thấp so với các loại năng lượng truyền thống.

Vì vậy, cùng với quá trình chuyển đổi mô hình kinh tế, chuyển đổi năng lượng đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.

Để phát huy tiềm năng về năng lượng tái tạo cũng như thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng từ hóa thạch sang năng lượng tái tạo, trong thông điệp của mình gửi đến Hội thảo, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất một số quan điểm phát triển quan trọng.

Thứ nhất, năng lượng tái tạo cần phải trở thành hàng hóa công cộng, phục vụ tất cả mọi người dân và mọi người dân đều có thể tiếp cận được và hưởng lợi từ phát triển năng lượng tái tạo và chuyển đổi năng lượng, đặc biệt là những nhóm hoặc cộng đồng chịu ảnh hưởng do quá trình chuyển đổi năng lương cần phải được hỗ trợ về sinh kế, đào tạo lại để chuyển đổi nghề nghiệp.

Thứ hai, cần thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong việc gỡ bỏ các rào cản, bao gồm các rào cản về quyền sở hữu trí tuệ, nhằm tăng cường chia sẻ kiến thức và thúc đẩy hợp tác nghiên cứu khoa học, phát triển và chuyển giao công nghệ năng lượng tái tạo từ các nước phát triển cho các nước đang phát triển.

Thứ ba, chính sách có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng. Do đó, cần có cơ chế, chính sách phù hợp ở từng quốc gia để khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo, cũng như thúc đẩy việc chuyển đổi năng lượng, đặc biệt là từ khâu lập quy hoạch, đến cấp phép, quản lý và vận hành dự án phát triển năng lượng tái tạo.

Thứ tư, đặt ra các mục tiêu về phát triển năng lượng tái tạo, đạt phát thải ròng bằng “0” và giảm ô nhiễm không khí trở thành tiêu chí để đưa ra quyết định đầu tư, phát triển các dự án năng lượng. Đặc biệt, cần có sự cam kết và tham gia trách nhiệm của hệ thống tài chính, bao gồm các ngân hàng phát triển đa phương, các tổ chức tài chính, tín dụng thông qua việc điều chỉnh danh mục cho vay đầu tư theo hướng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo.

Thứ năm, tăng cường đầu tư vào hệ thống truyền tải điện để tối đa hóa lợi ích của việc sản xuất năng lượng gió và mặt trời; đầu tư phát triển hạ tầng cần thiết nhằm đẩy nhanh việc áp dụng các công nghệ sạch như phương tiện giao thông chạy điện như ô tô điện, xe máy điện.

Thứ sáu, bên cạnh nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi năng lượng, phát huy tiềm năng về năng lượng tái tạo, cần triển khai đồng bộ các giải pháp khác như phục hồi hệ sinh thái tự nhiên có sức chống chịu trước biến đổi khí hậu để tăng cường khả năng thích ứng, lưu trữ các-bon; thúc đẩy kinh tế tuần hoàn nhằm sử dụng hiệu quả tối đa tài nguyên trong khi vẫn có thể bảo tồn tài nguyên cho các thế hệ mai sau, triển khai các giải pháp công nghệ lưu trữ, chôn lấp các-bon để góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng ‘0’...

Cuối cùng, để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo tương xứng với tiềm năng của châu lục, cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng các cơ quan thông tấn, báo chí trong khu vực. Chính các cơ quan thống tấn, báo chí, truyền thông sẽ góp phần lan tỏa thông điệp về tính cấp bách của việc chuyển đổi năng lượng, cũng như giúp cộng đồng doanh nghiệp và người dân hiểu rõ hơn về những lợi ích kinh tế, môi trường và xã hội do phát triển năng lượng tái tạo mang lại.

Hội thảo trực tuyến “Châu Á: Châu lục Năng lượng Tái tạo” có sự tham dự của các nhà báo và đại diện các Bộ ngành và cộng đồng doanh nghiệp tại Việt Nam và các nước Châu Á.

Các diễn giả tham dự chương trình gồm có: ông Tăng Thế Cường, Cục trưởng Cục Biến đổi Khí hậu (CCD), thay mặt Bộ trưởng Bộ Tài Nguyên và Môi trường (MONRE); ông Phan Tấn Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, ông Harald Link, Chủ tịch B. Grimm Power Pcl của Thái Lan; ông Hideki Minamikawa, Giám đốc Trung tâm Vệ sinh Môi trường Nhật Bản đồng thời là Giám đốc công ty RENOVA, ông Frank Phuan, Giám đốc Điều hành Công ty Sunseap Energy của Singapore; và ông Anil Sood, Chủ tịch Tổ chức phi lợi nhuận Chetna tại Ấn Độ.

Hội thảo đã mang tới một cái nhìn sâu rộng hơn về xu hướng chuyển đổi hiện nay về năng lượng tái tạo ở châu Á, vai trò của công nghệ tiên tiến, sự cấp thiết của việc thay đổi chính sách, các nguồn tài chính tiềm năng và các vấn đề trong việc chuyển đổi sang năng lượng xanh.

Ông Hideki Minamikawa, Giám đốc Trung tâm Vệ sinh Môi trường Nhật Bản đồng thời là Giám đốc Công ty RENOVA, cựu Thứ trưởng Bộ Môi trường, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc giảm phát thải carbon và chia sẻ kinh nghiệm từ Nhật Bản, đồng thời, nhấn mạnh sự hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Ông cho biết: “Những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu đã nhận được sự hoan nghênh của quốc tế.”

Ông chia sẻ, Nhật Bản đã có một số chính sách nhằm tăng cường năng lượng từ các nguồn năng lượng sạch, gồm năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thuỷ điện và điện sinh khối. Tuy nhiên, sự phát triển của năng lượng tái tạo hiện tại của Nhật Bản vẫn chưa đủ và tồn tại những thách thức liên quan đến lưới điện.

Mặc dù vậy, năng lượng tái tạo vẫn là trụ cột của ngành sản xuất điện ở Nhật Bản, ông Hideki cho biết và lưu ý, năng lượng tái tạo dự kiến ​​sẽ cung cấp tới 38% tổng sản lượng điện của Nhật Bản vào năm 2030.

Tại sự kiện, ông Harald Link, Chủ tịch B. Grimm Power Pcl của Thái Lan, cho biết sự phát triển mạnh của năng lượng sạch thúc đẩy sự đổi mới và điều này mang tới nhiều tri thức và mô hình để các nước châu Á học hỏi.

“Năng lượng tái tạo thực sự là tiêu chuẩn mới hiện nay. Bất cứ nơi nào bạn đến, mọi người đều quan tâm đến năng lượng tái tạo mọi loại hình, cho dù đó là gió, nước, mặt trời, nhiên liệu sinh học, hay thậm chí cả sóng. ”

“Hiện nay, có rất nhiều đổi mới và sáng tạo đang diễn ra, chúng ta có thể xem xét mô hình phát triển năng lượng tái tạo thông qua trao đổi ngang hàng giữa những hộ sản xuất ở các quốc gia châu Âu.”

“Việc phát triển năng lượng tái tạo cần có những quy định tốt. Điều quan trọng là phải tổ chức được một hệ sinh thái giao dịch năng lượng tái tạo ”.

Ông Frank Phuan, Giám đốc điều hành của Công ty SUNSEAP Group Pte có trụ sở tại Singapore, cho hay ông đã chứng kiến ​​cả mặt tích cực và tiêu cực trong phát triển năng lượng sạch ở khu vực, đồng thời, cho biết thêm “mặt tích cực vẫn nhiều hơn tiêu cực”.

Ông nhấn mạnh sự phát triển của điện mặt trời nổi tại các đập thủy điện cũng như việc triển khai nông nghiệp tích hợp với sử dụng năng lượng mặt trời, đặc biệt là ở các thị trường Trung Quốc đại lục và Đài Loan.

Trong khi đó, ông Anil Sood, Chủ tịch tổ chức phi lợi nhuận Chetna của Ấn Độ, bày tỏ lo ngại về tác động kinh tế của tình trạng quá tải mạng lưới truyền tải và hậu quả môi trường nếu một số lượng lớn pin mặt trời cũ không được xử lý đúng cách.

Là địa bàn có nhiều dự án năng lượng tái tạo, tỉnh Ninh Thuận đã chứng kiến ​​nhiều thay đổi và cải thiện tích cực về đời sống.

Ông Phan Tấn Cảnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, cho biết: “Phát triển các dự án năng lượng không những phát huy hiệu quả sử dụng đất và nâng cao giá trị sử dụng đất đối với diện tích đất khô cằn, hoang hóa, sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả, không có điều kiện để phát triển nông nghiệp; giảm phát thải khí nhà kính với tỷ lệ giảm phát thải 97,9% so với sử dụng điện truyền thống (điện than); mà còn tạo động lực lan tỏa để phát triển các ngành khác như: thị trường bất động sản, công nghiệp xây dựng, thương mại, dịch vụ của tỉnh.”

Tuy nhiên, tốc độ phát triển nhanh chóng của nhiều dự án năng lượng tái tạo cũng gây ra những tác động tiêu cực.

“Số lượng dự án phát triển nhanh trong thời gian ngắn dẫn đến tình trạng các tuyến đường vận chuyển tại khu vực tập trung các dự án bị xuống cấp, tình trạng khói bụi do xe vận chuyển trang thiết bị làm ảnh hưởng đến môi trường và đời sống nhân dân”, ông Cảnh cho biết.

“Tình trạng mặt trời mái nhà dưới 01MW kết hợp làm trang trại phát triển nhanh làm quá tải lưới điện truyền tải.”

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu. Với phương châm hành động và trách nhiệm, tại COP26, Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ hướng tới không phát thải ròng vào năm 2050, chuyển từ nhiên liệu than sang năng lượng tái tạo.