(TN&MT) - Những năm gần đây tình trạng khai thác và tập kết cát trái phép tràn lan tại một số hồ và đập thủy lợi trên địa bàn huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa) ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp. Đặc biệt nguy hại hơn, việc khai thác cát trái phép còn làm ảnh hưởng lớn đến hệ thống nước hồ, đập thủy lợi gây sụt lún, rạn nứt dẫn đến nguy cơ vỡ hồ cao trong mùa mưa bão, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người dân và gây ô nhiễm môi trường sinh thái.
Bà Nguyễn Thi T, thôn 2 xã Phú Lâm, nhà ở ngay sát bãi cát của ông Lê Văn Nhân bức xúc nói: “Kể từ khi có bãi cát của ông Nhân tại đây, xe từ mọi nơi chạy đến chở cát cả ngày lẫn đêm. Trời mưa thì đường sá lầy lội, trời nắng bụi bay mù mịt vào nhà, bám vào ngọn cây cối, hoa màu không phát triển được, khiến ruộng vườn phải bỏ hoang. Cùng với đó, kẻ gian lợi dụng xe chở cát vào trộm trâu bò và gà lợn xảy thường xuyên trong thôn xóm”.
Tàu xà lan của “cát tặc” hút cát ở đập Khe Trầu, xã Trúc Lâm
Tiếp xúc với chúng tôi, người dân sống gần các hồ, đập có “cát tặc” khai thác cùng chung bức xúc: “Tình trạng khai thác cát tại các hồ đập diễn ra rầm rộ hơn 2 năm nay khiến bờ bao hồ đập sụt lún, rạn nứt không trữ được nước. Hơn nữa, do hoạt động hút cát nhiều dẫn đến nguồn nước trong hồ bạc màu và nổi phèn, hòa quện cùng dầu chảy ra từ xà lan, nên vào thời vụ hay trời hạn phải lấy nguồn nước tại các hồ đập này tưới cho lúa và hoa màu thường không phát triển và chết, vào mùa mưa bão thì phải sống trong lo lắng trước nguy cơ vỡ hồ đập. Không chỉ vậy, xe chở cát quá tải còn phá nát hệ thống đường giao thông liên xã, liên thôn và rơi vãi cát ra đường dẫn đến tai nạn giao thông thường xuyên trên địa bàn”.
Ông Lê Văn Nhân, chủ tàu khai thác cát tại đập Khe Trầu xã Trúc Lâm khẳng định: Chúng tôi ký hợp đồng với xã Trúc Lâm nạo vét lòng đập Khe Trầu và nguồn cát từ nạo vét hồ được đổ lên đất vườn của gia đình, nhưng khi chúng tôi hỏi bản hợp đồng, thì ông nói lâu rồi không biết để ở đâu(!?). Tuy nhiên, một chủ đầu nậu khác xin giấu tên lại cho hay, do lợi nhuận từ khai thác cát trái phép đem lại quá cao, nhiều đầu nậu đầu tư mua tàu xà lan, máy hút và thuê đất của các hộ dân gần hồ làm bãi tập kết cát và cùng góp tiền chung làm luật với chính quyền rồi đưa tàu đi hút cát trên các lòng hồ về bãi tập kết với chi phí về tới bãi là 45.000đ/m3, bán ra là 90.000/m3, với nhu cầu sử dụng lớn nguyên liệu san lấp mặt bằng trên địa bàn quá lớn nên chúng tôi hút lên bao nhiêu cũng bán hết, có bãi bán trên 500 m3/ngày.
Theo ghi nhận của chúng tôi, trên địa bàn huyện Tĩnh Gia hiện có 4 hồ đập thủy lợi “cát tặc” đang lộng hành khai thác và tập kết cát trái phép. Tại hồ Yên Mỹ, thuộc thôn Tây Sơn, xã Phú Sơn có 3 bãi, của ông Hồ Văn Tiếp, bãi tập kết có diện tích 1.500m2 và 2 tàu xà lan hút cát, ông Nguyễn Huy Du với diện tích 500m2, cùng 3 tàu xà lan trực tiếp khai thác cát từ lòng đưa về bãi và ông Nguyễn Văn An có bãi tập kết 1.000m2 đất. Đặc biệt, tại đập Khe Trầu địa phận giáp danh gữa hai xã Trúc Lâm và Phú Lâm chúng tôi chứng kiến 2 chiếc tàu xà lan đang vận hành khai thác cát hết công suất của ông Lê Văn Nhân, một cái đang “cắm vòi bạch tuộc” hút cát ngay mép bờ hồ, còn chiếc kia nhả “vòi rồng” phun nước và cát từ tàu lên bãi với khối lượng khoảng hơn 2.000m3 cát.
Ông Lê Đức Nam, Chủ tịch UBND xã Phú Lâm giải thích: Xà lan hút cát của anh Nhân ở đập Khe Trầu thuộc xã Trúc Lâm quản lý. Chỉ có bãi tập kết là địa phận xã Phú Lâm, còn đường cho xe ôtô vào bãi lấy cát thì anh Nhân tự thỏa thuận với các hộ dân chứ chúng tôi hoàn toàn không can thiệp. Nếu muốn cấm thì trước tiên xã Trúc Lâm phải cấm anh Nhân khai thác cát ở lòng hồ. Vì dù sao anh Nhân cũng là người địa phương và lại anh ấy lại tập kết lên đất vườn của ông bà từ xưa để lại, bởi vậy chúng tôi muối cấm cũng chẳng được (!?).
Một bãi tập kết của “cát tặc” ở xã Phú Sơn (hồ Yên Mỹ)
Trao đổi với chúng tôi, ông Đoàn Thanh Chung, Phó trưởng phòng TN&MT huyện Tĩnh Gia cho biết: Vừa qua UBND huyện thành lập đoàn kiểm tra liên ngành đã kiểm tra một số hồ đập và chỉ phát hiện tại xã Phú Sơn có 3 bãi tập kết cát trái phép, chúng tôi đã lập biên bản xử phạt hành chính và giao UBND xã quản lý, đôn đốc. Về nguồn cát họ khai thác dưới lòng hồ Yên Mỹ thuộc địa bàn 3 huyện quản lý nên chúng tôi không đủ thẩm quyền. Tại đập Khe Trầu xã Trúc Lâm và đập Khe Chan chúng tôi không được chính quyền địa phương báo cáo, sắp tới huyện sẽ thành lập đoàn kiểm tra liên ngành đi thực tế và báo cáo Chủ tịch UBND huyện xử lý những đơn vị, cá nhân vi phạm.
Tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra tràn lan tại các hồ và đập thủy lợi trên địa bàn huyện Tĩnh Gia hơn 2 năm qua, khiến dư luận đặt ra câu hỏi. Phải chăng chính quyền sở tại “làm ngơ” cho cát tặc lộng hành?. Đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa nhanh chóng vào cuộc giải quyết “vấn nạn” khai tác cát trái phép ở các hồ đập thủy lợi và tránh khỏi tình trạng đáng tiếc như một loạt các hồ đập bị vỡ trong cơn bão số 10 vừa qua, để nhân dân yên tâm sản xuất và ổn định cuộc sống.
Bài và ảnh: Anh Sơn – Thu Thủy
