Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất hướng tới kinh tế tuần hoàn

Hội thảo nhằm thảo luận về khung pháp lý Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR) trong bối cảnh Luật Bảo vệ môi trường 2014 đang được sửa đổi.

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ TN&MT) phát biểu tại hội thảo

Theo bà Nguyễn Hoàng Phượng, Tư vấn chính sách và pháp luật của Vụ Pháp chế cho biết: Việt Nam đã tiếp cận với khái niệm EPR trong 15 năm qua. Tuy nhiên, hiện, khái niệm này đang có nhiều góc nhìn khác nhau và còn nhiều hiểu lầm về chính sách.

Tuy nhiên, chúng ta có thể hiểu rằng ERP là một cách tiếp cận trong đó trách nhiệm của nhà sản xuất đối với một sản phẩm được mở rộng đến giai đoạn trở thành rác thải. Theo đó, ERP yêu cầu các nhà sản xuất chịu trách nhiệm quản lý các sản phẩm sau khi chúng trở thành rác thải, bao gồm cả việc thu gom, tiền xử lý như phân loại, tháo dỡ hoặc khử ô nhiễm; (chuẩn bị cho) tái sử dụng, phục hồi hoặc xử lý cuối cùng.

ERP sẽ góp phần giảm chi phí quản lý các sản phẩm tới cuối vòng đời bằng cách giảm việc thải bỏ và tăng tái chế. ERP được kỳ vọng mang lại các cơ hội kinh tế. Do đó, ERP được coi là cơ hội để chia sẻ gánh nặng tài chính trong công tác quản lý rác thải rắn tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Hoàng Phượng, Tư vấn chính sách và pháp luật của Vụ Pháp chế

Làm rõ về Khung pháp lý EPR định hình kinh tế tuần hoàn trong Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi, ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế cho biết: Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi đã thay đổi cách tiếp cận quản lý môi trường, trong đó, thể chế hóa “Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền” và tiếp cận quản lý chất thải rắn dựa trên nguyên tắc thị trường.

Dự án Luật có các quy định mới về trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu như: Phân loại và thu phí dựa trên khối lượng chất thải; đặt cọc-hoàn trả; trách nhiệm tái chế chất thải; trách nhiệm xử lý chất thải.

Đối với trách nhiệm tái chế chất thải của nhà sản xuất, Dự án Luật quy định cụ thể về nhóm sản phẩm thuộc đối tượng bắt buộc tái chế như: Pin và Ắc quy; Thiết bị điện, điện tử; Săm lốp; Dầu nhớt; Bao bì sản phẩm.

Quang cảnh Hội thảo

Trong đó, quy định về trách nhiệm xử lý chất thải nhằm thay đổi hành vi sản xuất, tiêu dùng theo hướng thân thiện môi trường; đồng thời tạo nguồn tài chính để hỗ trợ cho hoạt động thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt tại các địa phương.

Về tài chính được đóng góp bởi các nhà sản xuất, nhà nhập khẩu sẽ được Bộ Tài nguyên và Môi trường hỗ trợ chính quyền địa phương thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt (minh bạch, công khai). Và, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu không đóng góp tài chính hỗ trợ xử lý chất thải thì bị xử phạt hành chính và nộp phạt cho số tiền chậm nộp (30% số tiền chậm nộp).

Còn quy định đặt cọc – hoàn trả sẽ tạo hành lang pháp lý để tạo điều kiện thuận lợi cho nhà sản xuất thu gom các bao bì để tái sử dụng, tái chế (giảm chi phí sản xuất, giảm chất thải).

Ông Phạm Phú Ngọc Trai Chủ tịch PRO Việt Nam.

Đại diện cho các nhà sản xuất, ông Fausto- Phó Chủ tịch PRO Việt Nam cho biết: Trong quá trình thu gom và tái chế vỏ bao bì đã qua sử dụng nhằm thiết lập mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành bao bì tại Việt Nam, các nhà sản xuất đang gặp một số thách thức lớn.

Ví như, Việt Nam có nhiều hệ sinh thái khác nhau, chính vì vậy, các nhà sản xuất hoặc tổ chức đại diện phải chạy 7-8 dự án thí điểm để có cái nhìn tổng quan. Trong khi nguồn nhân lực và tiềm lực tài chính lại có hạn; Các vật liệu tái chế có giá trị lại đang được thu gom bởi các đơn vị thu gom chính thức hoặc không chính thức, trong khi, số lượng rác thải không có giá trị cần thu gom lại chiếm số lượng lớn; Cần có dự án quy mô lớn để đánh giá kết quả, sáng kiến của từng công ty mang lại…

Để giải quyết những khó khăn trên, ông Phạm Phú Ngọc Trai, Chủ tịch PRO Việt Nam cho rằng, giữa Bộ TN&MT và các nhà sản xuất, các doanh nghiệp cần phối hợp, gắn kết để đưa ra được mô hình EPR phù hợp nhất, đảm bảo lợi ích của nhà nước, doanh nghiệp, người tiêu dùng, hướng đến nền kinh tế toàn hoàn, gắn sản xuất với bảo vệ môi trường.