Quảng Nam: Ruộng đồng nứt nẻ, cây lúa héo khô vì thiếu nước

Bất lực nhìn lúa cháy

Sau nhiều ngày dùng đủ mọi cách “chạy hạn” để cứu ba sào lúa ở cánh đồng Cả không thành, lão nông Nguyễn Quang Hòa, thôn Trà Kiệu Tây, xã Duy Sơn, huyện Duy Xuyên đành bất lực chấp nhận cảnh mất trắng khi ruộng lúa của mình bị chết cháy gần hết. Dẫn chúng tôi đến mảnh ruộng nứt nẻ, lúa khô héo, ông Hòa lắc đầu ngao ngán, chỉ một tuần nữa mà trời không mưa thì bỏ thôi chứ không thể cứu được ruộng lúa nữa.

“Bình thường mọi năm, cả khu vực đồng này lấy nước ở trạm bơm từ hồ Phú Ninh ra nhưng năm nay, nước chỉ về một lần, không đủ để tưới cho toàn bộ cánh đồng. Tưới được giọt nào cho ruộng lúa thì cũng không thấm vào đâu, như muối bỏ bể. 3 sào của tôi cũng bó tay, chắc chắn mất trắng vụ mùa”- ông Nguyễn Quang Hòa buồn bã.

Lão nông Nguyễn Quang Hòa bất lực trên cánh đồng cháy vì khô hạn

Cánh đồng Cả có tổng diện tích trên 50 hecta là sinh kế của hàng trăm hộ dân với hàng nghìn nhân khẩu thôn Trà Kiệu Tây. Từ đầu mùa khô đến nay, dù đã làm đủ mọi cách để cứu lúa, nhưng nhiều nông dân ở đây cũng đành thả tay, chấp nhận chịu cảnh mất trắng.

Ông Nguyễn Văn Sáu, phó Giám đốc Hợp tác xã Duy Sơn cho biết hiện tại, lúa trong giai đoạn đẻ nhánh, nhiều diện tích lúa phụ thuộc nước tưới từ trạm bơm Hoàn Châu đang bị khô cháy không thể phục hồi do thiếu nước. Hợp tác xã đang thuê máy móc và nhân công nạo vét bùn, cát lòng hồ, suối tận dụng mạch nước ngầm để chống hạn cứu lúa. Tuy nhiên, sắp tới mà vẫn không có mưa thì trạm bơm Hoàn Châu không thể đảm bảo nước tưới cho khu vực này.

Cây lúa đang thời kỳ đẻ nhanh nhưng không có nước tưới

“Trước đây, cánh đồng Cả lấy lượng nước thừa của hồ chứa Phú Ninh nhưng năm nay hồ Phú Ninh cũng khô cạn, không có nước, máy bơm phải hoạt động cầm chừng. Từ đầu vụ đến giờ cũng chỉ có một cơn mưa ngày 29/5 chỉ tích trữ được một lượng nước rất ít, không đủ để cứu lúa. Trước mắt, chúng tôi tập trung nạo vét lòng hồ, lòng suối để tận dụng mạch nước ngầm cứu chữa được diện tích nào hay diện tích đó” – ông Sáu cho biết.

Tập trung cứu lúa

Ông Trần Huy Tường, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Duy Xuyên cho biết, năm nay từ đầu vụ Đông Xuân đã xuất hiện tình trạng khô hạn, nhiễm mặn và kéo dài đến nay nên việc sản xuất hết sức khó khăn về nguồn nước tưới. Các hồ đập Khe Cát, Cây Sơn đều ở dưới mực nước chết.

Hiện nay, huyện đã dựng một số trạm bơm dã chiến và khởi công một số trạm bơm để dự phòng cho cuối vụ vụ Hè Thu. Tuy nhiên, độ mặn đo được tại khu vực từ cầu Câu Lâu cũ ngược lên cầu Gò Nổi  luôn ở mức 7 phần nghìn, còn tại bể hút của trạm bơm điện 19.5 là 20 phần nghìn, trong khi đó lượng nước từ hồ chứa Phú Ninh đưa nước ra rất yếu. Do đó, vụ Hè Thu 2020, huyện Duy Xuyên sạ cấy khoảng 3.400/3.500ha lúa theo kế hoạch, còn gần 100ha không sản xuất được do thiếu nước.

Lượng nước dự trữ tại các trạm bơm đều rất thấp, không đủ tưới lúa

Phòng NN&PTNT chỉ đạo cán bộ thường xuyên bám ruộng và làm việc với công ty Thủy lợi cố gắng đảm bảo nước tưới để cây lúa sinh trưởng, không ảnh hưởng đến năng suất vụ mùa.  Đồng thời, phòng cũng đang lên phương án sử dụng các trạm bơm điện trước kia để vận hành lại, đảm bảo nguồn nước cho đến cuối vụ.

“Nếu trong thời gian tới không có mưa thì các hồ chứa trên địa bàn sẽ không cung cấp đủ nước. Do đó phải huy động các trạm bơm điện để bơm nước từ sông Thu Bồn. Trong trường hợp nước không đủ thì vào phải chấp nhận mất một số diện tích cuối kênh để bảo vệ diện tích còn lại”, ông Tường nói.

Theo kế hoạch vụ Hè Thu năm 2020 toàn tỉnh Quảng Nam sẽ sản xuất khoảng 42.000ha lúa, tuy nhiên do khô hạn khốc liệt nên phải bỏ hoang hàng ngàn ha. Tại huyện Tiên Phước chỉ gieo sạ được khoảng 1.200ha trong tổng số hơn 1.550ha ruộng vụ hè thu do thiếu nước. Đối với diện tích đã gieo sạ thì hàng trăm héc ta bị khô hạn. Huyện Núi Thành cũng chỉ gieo sạ khoảng 3.000/3.400ha lúa theo kế hoạch, còn gần 400ha ở các xã phía nam của huyện không sản xuất được do thiếu nước.

Khẩn trương nạo vét lòng hồ để tận dụng mạch nước ngầm cứu lúa

Theo Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam, nếu trong thời gian tới không có mưa, thì chắc chắn lượng nước các hồ chứa không thể cung cấp đủ nước tưới cho cho diện tích lúa đến cuối vụ Hè Thu. Để có thể dự trữ lượng nước trong hồ đảm bảo cấp cho cây lúa hè thu ở giai đoạn làm đòng, trổ bông tại khu tưới các hồ chứa nước đang thiếu nước, Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Quảng Nam thực hiện kỹ thuật tưới nước “ướt khô xen kẽ” bắt đầu từ ngày 20/6/2020, áp dụng theo từng khu tưới, từng cánh đồng theo trà lúa đã gieo sạ, sau khi kết thúc tỉa dặm và bón phân lần 2 trong các hồ chứa nước thuộc công ty đang quản lý.