Quảng Bình: Băn khoăn về tính thuyết phục từ một bản án tranh chấp đất đai

Nguồn góc đất đai đã rõ

Theo hồ sơ diễn biến vụ việc tranh chấp đất đai giữa gia đình ông Lưu Trọng Nghĩa, ông Lê Chiêu Khánh ở Thôn 8, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình), vào tháng 9/1967, thân sinh ông Khánh vào lập nghiệp tại Làng Rẫy nay thuộc Thôn 8, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch và đã khai hoang, phục hóa được một thửa đất. Trong sổ mục kê và trích lục bản đồ địa chính xã Hạ Trạch, vị trí đất hiện nay là thửa số 71, tờ bản đồ số 15 xã Hạ Trạch.

Được biết, năm 1983, địa phương làm mương thủy lợi từ Vực Sanh đến xã Mỹ Trạch, vị trí đất khai hoang nói trên bị cắt thành hai thửa. Sau khi bố mẹ qua đời, ông Khánh và vợ là bà Lưu Thị Xuyến được thừa kế tài sản hợp pháp, đồng thời quản lý, sử dụng ổn định, trồng cây lâu năm, không có tranh chấp với bất kỳ ai.

Vậy nhưng, năm 2015, ông Khánh đến UBND xã Hạ Trạch để khai báo xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) thì phát hiện toàn bộ diện tích 293m2 đã được UBND huyện Bố Trạch cấp chung vào thửa đất số 59, tờ bản đồ số 15 theo GCNQSDĐ số CB 157102 ngày 29/5/2015 cho ông Lưu Trọng Nghĩa và bà Cao Thị Hải Thương.

Phát hiện sự việc, ông Lê Chiêu Khánh đã làm đơn đề nghị chính quyền giải quyết nhưng không thành, buộc phải cầu cứu cấp trên. Tiến hành kiểm tra và phát hiện những dấu hiệu bất thường, ngày 7/5/2021, UBND huyện Bố Trạch đã có Quyết định số 1566/QĐ - UBND về việc thu hồi GCNQSDĐ số CB157102 được cấp cho vợ chồng ông Lưu Trọng Nghĩa.

Theo nội dung quyết định của UBND huyện Bố Trạch, gia đình ông Lưu Trọng Nghĩa có trách nhiệm trả lại diện tích đất “nhận nhầm” của gia đình ông Khánh để cơ quan có thẩm quyền cấp GCNQSDĐ. Vậy nhưng, ông Nghĩa cố tình không trả lại đất, tiếp tục xâm phạm vào đất của gia đình ông Khánh.

Ông Lê Chiêu Khánh đã làm đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân huyện Bố Trạch giải quyết. Ngày 30/6/2022, Tòa án nhân dân huyện Bố Trạch đã đưa vụ việc tranh chấp đất đai ra xét xử sơ thẩm và ban hành bản án số 17/2022/DSST ngày 30/6/2022.

Trong bản án này, qua xem xét các tài liệu, chứng cứ, Tòa án nhân dân huyện Bố Trạch nhận định: Thửa đất số 71, tờ bản đồ số 15 xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch hiện đang tranh chấp giữa gia đình ông Khánh với ông Nghĩa có nguồn gốc là của bố mẹ ông Khánh khai phá, sử dụng; sau khi bố mẹ mất thì ông Khánh được anh em trong gia đình giao cho sử dụng và trong thực tế ông Khánh, bà Xuyến đã sử dụng ổn định từ đó cho đến nay, thửa đất được ghi trong Sổ mục kê đứng tên ông Khánh.

Cũng trên cơ sở đó, Tòa quyết định gia đình ông Lưu Trọng Nghĩa phải trả lại cho ông Lê Chiêu Khánh thửa đất số 71, tờ bản đồ số 15 xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch (Quảng Bình), theo ranh giới, kích thước, diện tích như sau: Phía Đông giáp đất ông Nghĩa, bà Thương có kích thước 18,15 m. Phía Tây giáp đường giao thông, có kích thước 14,88 m. Phía Bắc giáp đất ông Nghĩa, bà Thương có kích thước 19,99 m. Phía Nam giáp hành lang bảo vệ mương thủy lợi, có kích thước 23,70 m với tổng diện tích 293 m².

Tình tiết bản án phúc thẩm gây tranh cãi

Không chấp nhận với nội dung phán quyết của Tòa án nhân dân huyện Bố Trạch, ngày 4/7/2022, ông Lê Trọng Nghĩa và bà Cao Thị Hải Thương đã kháng cáo bản án sơ thẩm lên Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình. Tiếp nhận vụ việc, ngày 17/11/2022, Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Bình đã đưa vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất ra xét xử.

Theo bản án bản án số 66/2022/DS-PT, ngày 17/11/2022, Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Bình quyết định: Không chấp nhận kháng cáo của bị đơn ông Lưu Trọng Nghĩa và bà Cao Thị Hải Thương. Giữ nguyên bản án sơ thẩm số 17/2022/DSST, ngày 30/6/2022, của Toà án Nhân dân huyện Bố Trạch.

Tuy nhiên, phán quyết giữ nguyên bản án sơ thẩm nhưng Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Bình lại chỉ buộc bị đơn Lưu Trọng Nghĩa, Cao Thị Hải Thương trả lại cho ông Lê Chiêu Khánh một phần diện tích là 229,7 m² (ít hơn 60,3m² so với bản sơ thẩm). Đồng thời, buộc ông Lưu Trọng Nghĩa và bà Cao Thị Hải Thương phải tháo dỡ, di dời hàng rào cột bê tông, xây trên mống, có giăng giây thép gai và các cây cối trên phần diện tích đất tranh chấp để trả lại nguyên trạng một phần thửa đất số 71, tờ bản đồ số 15 cho ông Khánh.

Trao đổi với phóng viên Báo Tài nguyên và Môi trường liên quan đến nội dung điều chỉnh trong bản án, Thẩm phán Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Bình Dương Viết Hải (Chủ tọa phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án), cho hay: “Trước khi xét xử, Hội đồng đã yêu cầu người trực tiếp sử dụng đất là ông Khánh và ông Nghĩa chỉ đạc thực tế diện tích đất của mình tại thửa đất số 71, tờ bản đồ số 15. Khi đó, cả hai ông cùng chỉ các vị trí khác nhau”.

“Tại biên bản thẩm định tại chỗ (có sơ đồ kèm theo), ông Nghĩa chỉ đạc thì phần diện tích đất ông Khánh trồng cây là 150 m², còn theo ông Khánh chỉ đạc thì diện tích gia đình ông Khánh trồng cây là 229,7 m². Do đó, Tòa có cơ sở khẳng định phần diện tích đất đang tranh chấp là 229,7 m², thuộc thửa đất số 71, tờ bản đồ số 15, tại xã Hạ Trạch là thuộc quyền sử dụng của bố mẹ ông Khánh”, ông Dương Viết Hải thông tin.

Mặc dù hồ sơ địa chính thể hiện rõ diện tích thửa đất đang xảy ra tranh chấp là 293 m², khẳng định giữ nguyên bản án sơ thẩm nhưng Toà án Nhân dân tỉnh Quảng Bình lại thay đổi ranh giới và kích thước cụ thể tại bản án cấp phúc thẩm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích chính đáng của ông Khánh. Khiếu nại không thành, ông Lê Chiêu Khánh tiếp tục làm đơn đề nghị gửi Chánh án Tòa án Nhân dân Cấp cao tại thành phố Đà Nẵng xin xem xét theo thủ tục Giám đốc thẩm.

Theo đơn đề nghị này, ông Lê Chiêu Khánh cho rằng, là người sử dụng đất nhưng không biết rõ cụ thể phần diện tích đất gia đình ông trồng cây là bao nhiêu m². Vì vậy, đề nghị Tòa án căn cứ vào tài liệu hồ sơ địa chính để giải quyết theo quy định của pháp luật.

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục phản ánh.