Lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ lắng nghe đại diện doanh nghiệp góp ý vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Phạm Tấn Công; Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân chỉ trì Hội nghị.

Phó Thủ tướng cho biết, dự thảo luật lấy ý kiến lần này không chỉ là của cơ quan soạn thảo mà đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo rất sâu sát của lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ; các uỷ ban của Quốc hội, Hội đồng Dân tộc của Quốc hội; các bộ, ngành; chính quyền các cấp; Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức, đoàn thể chính trị-xã hội… Đây là sản phẩm tập hợp trí tuệ của hệ thống chính trị, trong đó có sự tham gia rất tích cực của cộng đồng doanh nghiệp.

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng mong muốn được lắng nghe các ý kiến đóng góp trực tiếp vào từng điều, khoản, mục trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), để giúp cơ quan soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện dự thảo được tốt hơn.

Tạo điều kiện thuận lợi để tất cả doanh nghiệp có thể tiếp cận đất đai công bằng

Theo Phó Thủ tướng, mọi doanh nghiệp, không phân biệt quy mô, loại hình, đều cần tiếp cận đất đai, khai thác, sử dụng nguồn lực đất đai cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

“Vậy dự thảo luật đã tạo điều kiện thuận lợi để tất cả doanh nghiệp có thể tiếp cận đất đai công bằng, sử dụng, khai thác hiệu quả đến đâu, nhất là đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ?”, Phó Thủ tướng nêu vấn đề.

Đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, Phó Thủ tướng nêu một số chính sách cần lấy ý kiến cụ thể như: Phương thức tạo quỹ đất, phát triển quỹ đất; các hình thức tiếp cận đất (đấu thầu, đấu giá, chỉ định, tự thoả thuận…), và phải bảo đảm cải cách thủ tục hành chính, minh bạch…

“Những nội dung này cần nghiên cứu rất kỹ trong từng trường hợp để không mang tính hình thức, chế tài, chế định được, triển khai rõ ràng, minh bạch, tránh hệ luỵ, rủi ro cho doanh nghiệp”, Phó Thủ tướng nói.

Trao đổi về vấn đề kinh tế đất đai, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng mấu chốt là phương pháp tính toán, định giá đất đai.

Phó Thủ tướng phân tích: Nếu định giá đất đai không chính xác sẽ dẫn đến nhiều hệ luỵ phức tạp do nguyên nhân chủ quan, duy ý chí. Hiện nay có 5 phương pháp định giá đất đai nhưng rất khó chính xác nếu không xây dựng được cơ sở dữ liệu rõ ràng, phản ánh, thống kê đầy đủ giá trị đất đai, hoạt động kinh doanh đất đai. Đây là cơ sở để xây dựng bảng giá đất sát với giá trị thị trường trong điều kiện bình thường, ổn định, có sự điều tiết của Nhà nước, được cập nhật khi có biến động.

Bảng giá đất là căn cứ thực hiện các hoạt động thu hồi, đền bù, sử dụng đất đai một cách công bằng, minh bạch. Đồng thời, điều hoà giá trị gia tăng từ đất đai, bảo đảm công bằng giữa người dân, nhà nước, doanh nghiệp; cũng như giữa các khu vực, vùng miền, địa phương, thậm chí giữa các dự án có tính chất khác nhau.

“Trong kinh tế đất đai, Nhà nước không chỉ điều tiết ở những khu vực phát sinh giá trị gia tăng từ đất đai mà còn cả cộng đồng ở đó, cũng như ở những khu vực, cộng đồng khác và những dự án không phát sinh giá trị gia tăng từ đất đai”, Phó Thủ tướng nói.

Chuyển dịch đất đai phải đảm bảo các bên đều có lợi

Đề cập đến các hình thức thu hồi đất đai hiện nay (doanh nghiệp tự thoả thuận với người dân sau đó Nhà nước thực hiện thu hồi hoặc Nhà nước thực hiện thu hồi và giao đất sạch cho doanh nghiệp), Phó Thủ tướng cho biết dự thảo luật dự kiến mở rộng thêm một số khái niệm như Nhà nước thu hồi đất để tạo quỹ đất phát triển cơ sở hạ tầng, chỉnh trang đô thị, bảo vệ môi trường,…

Phó Thủ tướng nêu nghịch lý “2 chính sách và 2 giá”, nếu doanh nghiệp tự thỏa thuận thì giá đền bù rất cao do doanh nghiệp thu lợi nhuận cao nhưng chỉ đối với những dự án quy mô nhỏ, trong khi đó, những dự án quy mô lớn do Nhà nước thực hiện thu hồi có giá đền bù thấp hơn do phải bảo đảm công bằng, hài hoà các mục tiêu, kể cả về lợi ích kinh tế, các vấn đề xã hội.

“Trên thực tế chưa có doanh nghiệp tự thoả thuận được giá đền bù thu hồi đất đối với dự án quy mô lớn. Đồng thời, trong tất cả các dự án, Nhà nước đều thực hiện thu hồi, quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng, tuy nhiên, việc tính toán, điều hoà giá trị gia tăng từ đất đai còn rất khó khăn. Đây là vấn đề các doanh nghiệp, chuyên gia kinh tế cần nhìn nhận, đóng góp ý kiến sát thực tiễn, bảo đảm hiệu quả sử dụng đất đai”, Phó Thủ tướng mong muốn.

Phó Thủ tướng cũng khẳng định: Nhà nước với tư cách là cơ quan quản lý, chịu trách nhiệm trước người dân, phải định giá, quyết định việc chuyển dịch đất đai, định hướng để trong quá trình chuyển dịch thì những doanh nghiệp phát triển dự án và những người dân bị thu hồi đất, đều có lợi. Vì vậy, phải lượng hoá, có tiêu chí cụ thể về cơ sở hạ tầng, chỗ ở, sinh kế, an sinh xã hội, thiết chế văn hoá… để người dân tái định cư có điều kiện sống tốt hơn nơi ở cũ”.

Trả tiền thuê đất hàng năm sẽ điều tiết thị trường đất đai ổn định

Đề cập đến điểm mới trong dự thảo luật là quyền của người thuê đất trả tiền hàng năm, Phó Thủ tướng cho biết quy định này nhằm khai thác, sử dụng đất một cách hiệu quả; kiểm soát, điều tiết thị trường đất đai ổn định, không lạm dụng tạo nguồn thu từ tài nguyên đất đai.

“Hiện nay, mọi đối tượng có thể thuê đất 50-60 năm nhưng trả tiền hàng năm nhằm khắc phục tư duy nhiệm kỳ trong quản lý, sử dụng đất đai; đồng thời tạo cơ sở pháp lý để thương mại hoá đất cho thuê hàng năm, hiện chiếm khoảng 40% nguồn lực đất đai.

“Tất nhiên, chúng ta phải tính toán, nghiên cứu rất kỹ để khuyến khích phương thức trả tiền thuê đất hàng năm, tạo sự yên tâm cho doanh nghiệp đầu tư dự án lớn; loại hình dự án thực hiện trả tiền thuê đất một lần, loại hình nào trả tiền thuê đất hàng năm”, Phó Thủ tướng nói và đề nghị các doanh nghiệp, chuyên gia cần góp ý cho cả hai nội dung này.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng mong muốn lắng nghe các ý kiến về quy hoạch sử dụng đất đai, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, giải quyết khiếu nại về đất đai…

Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét, cân nhắc, tiếp thu để hoàn thiện Dự thảo Luật

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về các vấn đề liên quan tới giá đất, thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và mong muốn các ý kiến đóng góp sẽ được Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét, cân nhắc, tiếp thu để hoàn thiện Dự thảo Luật một cách tốt nhất, góp phần đưa chính sách, pháp luật đất đai đi vào thực tiễn cuộc sống, nhất là trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của doanh nghiệp, người dân, phục vụ phát triển kinh tế xã hội.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng, Điểm c Khoản 1 Điều 153 quy định nguyên tắc, phương pháp định giá đất phải “Phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường”. Tại Khoản 2 Điều này có hướng dẫn cụ thể như thế nào là giá đất phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên, cần phải làm rõ hơn là chu kỳ xem xét đánh giá là thời gian bao lâu? Quy mô xem xét phải tương đồng; các điều kiện xã hội tương đương…nếu không luật hoá sẽ khó áp dụng sau này.

Dẫn kinh nghiệm ở một số quốc gia phát triển, ông Hiệp cho rằng, để xây dựng được giá đất, cần có phải có hệ thống dữ liệu chung, toàn bộ các giao dịch mua bán, chuyển nhượng trên thị trường phải được đăng tải và công bố trên hệ thống dữ liệu này thì mới có thể xác định được giá chuyển nhượng trên thị trường xuất hiện với tần xuất nhiều nhất. Do đó, ông Hiệp kiến nghị, quy định này phải có lộ trình cụ thể, từng bước một để phù hợp với điều kiện thực tế, ví dụ sau 3 năm.

Góp ý về nguyên tắc, phương pháp định giá đất, ông Đinh Dũng Sỹ, Nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho rằng Điều 153 quy định về nguyên tắc, phương pháp định giá đất, song tất cả các nguyên tắc, phương pháp, quy trình này mới chỉ là định tính và được giao cho Chính phủ quy định cụ thể, kể cả việc xây dựng cơ sở dữ liệu về giá đất, kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện.

Chẳng hạn dự thảo Luật quy định: việc định giá đất phải bảo đảm nguyên tắc là theo mục đích sử dụng đất. Nhưng mục đích sử dụng đất này cũng phải tùy từng trường hợp. Ví dụ như thu hồi đất nông nghiệp để làm dự án nhà ở thương mại thì giá đất trước dự án và sau dự án là khác nhau rất nhiều. Nếu chúng ta định giá đất để đền bù cho người dân theo giá đất nông nghiệp (giá trước dự án) mà không tính đến địa tô chênh lệch thì vẫn chưa thể xử lý hài hòa mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước, người dân và nhà đầu tư như đã được ghi trong Nghị quyết số 18 của BCH Trung ương.

Hoặc Điều 153 dự thảo Luật quy định việc định giá căn cứ vào thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất. Vậy các yếu tố khác là những yếu tố nào, cần phải được tiếp tục cụ thể hóa. Do vậy, để biết được toàn diện, cụ thể các quy định về giá đất trong dự thảo Luật Đất đai, cần phải có dự thảo Nghị định của Chính phủ, thậm chí kể cả dự thảo sửa đổi Thông tư 36 của Bộ Tài nguyên và Môi trường trình kèm dự thảo Luật mới có thể biết được các quy định về giá đất có khả thi hay không.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải hoan nghênh Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức hội thảo này; cảm ơn và trân trọng các ý kiến thẳng thắn, trách nhiệm, chất lượng của các doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học; rất nhiều ý kiến góp ý chuyên sâu, cụ thể, có tính thực tiễn và phản biện cao đặc biệt là các quy định của Luật Đất đai liên quan đến sản xuất, kinh doanh đến hoạt động của các doanh nghiệp; các ý kiến này là những đóng góp quan trọng để Chính phủ hoàn thiện dự thảo luật, các cơ quan của Quốc hội hoàn thiện báo cáo thẩm tra và các ĐBQH nghiên cứu để xây dựng và hoàn thiện dự thảo Luật.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý chỉ Luật hóa những vấn đề đã chín, đã đủ rõ. Những vấn đề trung ương đã thảo luận nhưng chưa có kết luận thì không đưa vào dự án Luật.

Ngoài ra, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu tham gia góp ý cần lưu ý kế thừa các quy định mang tính ổn định của pháp luật về đất đai qua các thời kỳ đã được thực tiễn kiểm nghiệm là đúng; luật hóa, cụ thể hóa tối đa những nội dung trong các văn bản quy định chi tiết đã được áp dụng hiệu quả qua các thời kỳ. Tuy nhiên, phải bảo đảm tính tổng thể, chiến lược, lâu dài; tuyệt đối không hợp thức hóa những vướng mắc có tính chất vi phạm; đề phòng cài cắm lợi ích nhóm.

Đối với Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI), Phó Chủ tịch đề nghị cần phát huy vai trò của VCCI trong việc tham gia vào dự án Luật, tổ chức lấy ý kiến nhân dân, tổ chức các Hội nghị, hội thảo, tọa đàm chuyên sâu về dự án Luật đặc biệt là các nội dung liên quan đến đấu giá đất, đấu thầu dự án sử dụng đất, khung giá đất, tài chính về đất đai, thu hồi, đền bù, hỗ trợ tái định cư, chuyển đổi mục đích sử dụng đất...

Bên cạnh đó, VCCI cần thực hiện tốt công tác truyền thông về dự án Luật này, bảo đảm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời, đầy đủ, trung thực về các nội dung, chính sách lớn trong dự án Luật, nhất là những vấn đề mới, vấn đề sửa đổi, bổ sung, nhằm tạo sự đồng thuận trong xã hội; đồng thời, tăng cường tiếp nhận các thông tin, ý kiến phản biện từ cộng đồng, xã hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị đại diện cơ quan soạn thảo hôm nay có mặt lắng nghe, báo cáo đầy đủ với cấp có thẩm quyền, nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật. Các bộ, ngành hữu quan, các đại biểu tiếp tục đồng hành với cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra để đóng góp ý kiến quý báu cho việc hoàn thiện dự thảo Luật.