Làng chài vẫn vươn khơi

Nhìn khung cảnh bình yên trước mặt, chẳng ai nghĩ, vùng biển trời này vừa trải qua trận siêu bão 30 năm mới có một lần.

Từ đống hoang tàn, đổ nát do thiên tai, ngư dân vẫn bền lòng vươn khơi, bám biển để “làm lại” theo tinh thần “còn da lông mọc, còn chồi nảy cây”. Họ, với nghị lực và niềm tin, không chỉ nuôi dưỡng ước mộng làm giàu, chinh phục sóng gió, những ngư trường lớn, mà còn góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng quốc gia.

Bão về…

Trung tuần tháng 9/2024.

Lão ngư Nguyễn Đăng Sinh như ngồi trên lửa. Vài ngày qua, chiếc đài nhỏ ông hay mang theo bên mình liên tục phát đi cảnh báo bão cực lớn sắp đổ vào Bái Tử Long. Dù đã gắng neo buộc lại hệ thống lồng bẻ ngoài vịnh, nhưng ông vẫn cứ bồn chồn.

Ngó ra ngoài cửa, trời xám đặc một màu. Mây xà sát xuống rặng núi đá vôi ngoài cửa biển, đã nặng trĩu nước. Gió ban đầu hiu hiu, nhưng càng về trưa lại càng dữ dội. Sóng lừng lên, gầm rú và đục ngầu đập vào chân cát, đẩy dãy lồng chao đảo như chiếc lá giữa cuồng phong.

Bão vào rồi! Ông Sinh giật thót khi nghe tiếng răng rắc, loảng xoảng lúc hàng chục mảng tôn bay phấp phới trong mưa ngoài trời. Rồi mảng bè ông và gia đình đã mất cả 2 ngày neo buộc bất ngờ bật tung.

Gió lồng lên, như một con ngựa hoang, đẩy tất cả trôi vù vù ra phía biển…

Đến giờ này, khi ngồi kể lại với tôi, lão ngư tráng kiện một màu da sóng gió vẫn thất thần. Bão số 3 (Yagi) mạnh hơn nhiều so với ông tưởng tượng. Các con số thống kê sau này chỉ ra, đây là cơn bão mạnh nhất suốt 30 năm qua tại Quảng Ninh, với sức gió mạnh nhất lên tới 149km/giờ, giật cấp 16 – sức mạnh đủ để tạo nên những bức tường sóng cao tới chục mét và cũng đủ để cướp khỏi tay ngư dân mọi thứ họ đã cố gắng gom góp, tích cóp nửa đời người.

Thảm họa tháng 9 may mắn không khiến ai trong gia đình ông thương vong. Nhưng hậu quả của nó là tất cả “công sức, tiền của đầu tư vào lồng cá, bè hàu chỉ qua một đêm đều… biệt tích”.

Sáng hôm bão vào, ông Sinh chỉ biết “nhìn bè cá nổi lềnh bềnh, chao đảo; nhìn lồng hàu vỡ nát mà rấm rứt khóc”.

Cùng với ông, hàng trăm hộ dân khác sống dọc vịnh Bái Tử Long – vốn là một vùng biển hiền hòa được bao bọc, che chắn bởi những rặng đảo san sát đều gần như… trắng tay. Cả vạn chài, vốn chẳng mấy khi… biết mặt bão gió, tan tác và xác xơ theo cách họ chẳng thể ngờ.

Những mái nhà xiêu vẹo, cây cối ngả rạp, và quan trọng hơn là những hy vọng của bà con về một mùa vụ bội thu đã bị bão cuốn đi. Người dân làng chài trắng tay, nỗi buồn và sự mất mát hiện rõ trên từng gương mặt sạm đen vì nắng gió.

Trong ánh nắng dịu dàng của buổi sớm trên vịnh Bái Tử Long (Cẩm Phả, Quảng Ninh), bà Nguyễn Thị Cài, một người phụ nữ đã dành gần cả cuộc đời gắn bó với biển, chỉ tay về phía những chiếc lồng bè còn sót lại sau cơn bão Yagi. Ánh mắt bà thoáng buồn nhưng lại đầy quyết tâm: "Nhà tôi mất hết. Lúc ra được bè thì chỉ còn lại chân đế."

Bà Cài kể lại, gia đình bà có ba thế hệ gắn bó với biển, từ ông bà, cha mẹ cho đến các con, ai cũng xem biển là nguồn sống, là hơi thở. Trước khi bão Yagi ập đến, gia đình bà đã đầu tư hơn 3 tỷ đồng vay ngân hàng để dựng hai lồng bè nuôi cá song và ngao hai cùi. Lứa cá đang vào thời kỳ thu hoạch, hứa hẹn một mùa bội thu. Thế nhưng, trận bão dữ đã cuốn trôi tất cả.

Còn da lông mọc, còn chồi nảy cây

Nỗi đau mất trắng tài sản như nhát dao cứa vào trái tim những người làm nghề biển. Nhưng điều khiến chúng tôi khâm phục là sự gan dạ và lòng dũng cảm của người dân miền biển. Bà Cài mỉm cười, giọng trầm tĩnh: "Chúng tôi lại làm chứ, nghề biển cả ba đời rồi, sao bỏ được. Biển lúc hiền hòa, lúc giận dữ cũng như con người thôi. Mình phải lựa để chung sống cùng."

Thế nhưng, không chấp nhận đầu hàng số phận, những người con của biển Bái Tử Long nhanh chóng bắt tay vào công cuộc tái thiết, vớt vát những gì còn lại sau bão, dồn những đồng tiền cuối cùng của gia đình, huy động thêm bạn bè hỗ trợ để bắt đầu lại mùa vụ mới. “Tin rằng mất từ biển sẽ lấy lại được từ biển” – Ông Sinh nói với tôi trong niềm hy vọng mới.

Xa xa nhà bè nổi bên cạnh nhà ông Sinh là của vợ chồng anh Mạnh và chị Dung. Anh chị đang thoăn thoắt chằng buộc lại những lồng nuôi ngao, cột chặt vào dây thả xuống biển. Cái bận bịu, tất bật làm anh chị không còn thời gian mà tiếc nuối hơn 10ha nuôi hàu và ngao gần đến kỳ thu hoạch của mình đã trôi theo bão, thay vào đó, anh chị đã nhặt nhạnh những mảnh vụn, dọn dẹp lại từ đống đổ nát, sửa chữa lại bè nuôi, chạy đua để thả giống hàu, ngao. Bởi theo kinh nghiệm nhiều năm nuôi trồng thuỷ sản trên biển của anh Mạnh, nếu bây giờ không thả giống ngay thì hết cơ hội. Hiện nhiệt độ dòng nước vẫn mát, con giống thả xuống dễ thích nghi, khoẻ mạnh và phát triển được, chứ chỉ khoảng tháng sau, nước lạnh dần theo mùa thì không giống nào sống được, thả giống là thất bại.

Những kết quả tái sản xuất trong thời gian rất ngắn vừa qua của người dân nuôi trồng thuỷ hải sản ở vịnh Bái Tử Long cho thấy tình yêu, niềm tin ở biển, quyết tâm và khát vọng làm lại, lấy lại những gì đã mất từ biển là rất lớn. Tuy nhiên người ta lo rằng nếu vẫn cứ làm lại theo lối cũ, nuôi trồng thuỷ hải sản ở đây vẫn cứ “hở sườn”, người nuôi trồng thuỷ hải sản sẽ vẫn gặp những khó khăn không tháo gỡ nổi như trong cơn bão số 3 vừa qua.

Hành trình dựng lại lồng bè: Bền vững từ gốc rễ

Học từ bài học đau thương sau bão, ngư dân vịnh Bái Tử Long đã thay đổi tư duy trong việc thiết kế và xây dựng lồng bè. Thay vì sử dụng vật liệu truyền thống dễ bị hư hại, họ đã chuyển sang các vật liệu bền vững, thân thiện với môi trường như nhựa HDPE, thép không gỉ và lưới sợi carbon. Những lồng bè mới này không chỉ chịu được sóng gió lớn mà còn có tuổi thọ dài hơn, giảm thiểu chi phí bảo dưỡng.

Ông Sinh chia sẻ: "Giờ đây, với lồng bè làm từ vật liệu mới, tôi yên tâm hơn rất nhiều. Chúng tôi không còn phải chạy đua với thiên tai nữa mà đã chủ động phòng tránh từ sớm."

Không chỉ cải tiến về vật liệu, ngư dân còn áp dụng công nghệ giám sát hiện đại để bảo vệ lồng bè và theo dõi sức khỏe hải sản. Các thiết bị cảm biến giám sát chất lượng nước như độ PH, nhiệt độ, độ mặn được lắp đặt khắp các lồng bè. Dữ liệu được truyền trực tiếp về điện thoại của ngư dân, giúp họ kịp thời phát hiện và xử lý các bất thường. Anh Mạnh nói: "Chỉ cần mở ứng dụng trên điện thoại, tôi có thể biết được nước trong lồng có đủ oxy hay không, nhiệt độ có ổn định không. Điều này giúp tôi tiết kiệm được rất nhiều thời gian và công sức."

Bên cạnh đó, hệ thống phao nổi thông minh và camera giám sát từ xa cũng được lắp đặt rộng rãi. Các camera có khả năng quay 360 độ, hoạt động liên tục 24/7, giúp ngư dân giám sát lồng bè từ xa. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường như lưới rách hay dòng nước xoáy mạnh, ngư dân có thể can thiệp kịp thời.

Câu chuyện tái thiết sau bão của ông Sinh, bà Cài, vợ chồng anh Mạnh chị Dung và của những ngư dân vùng biển vịnh Bái Tử Long không chỉ là câu chuyện về sự hồi sinh sau cơn bão Yagi mà còn là câu chuyện về tinh thần kiên cường, gan dạ và tình yêu biển cả mãnh liệt. Vượt qua mất mát, họ đã đứng lên, xây dựng lại từ đầu, với niềm tin rằng “sóng dữ rồi sẽ qua, bình minh sẽ lại đến”. Chính quyền địa phương cũng đã hỗ trợ tích cực về vốn, kỹ thuật và tạo điều kiện thuận lợi để bà con tiếp cận công nghệ mới.

Những chiếc lồng bè vững chãi giữa biển khơi là minh chứng rõ nét cho tinh thần kiên cường của người dân nơi đây. Họ không chỉ xây dựng lại sau bão mà còn đang chuẩn bị tốt hơn cho những thử thách phía trước, chuyển mình mạnh mẽ, hướng tới một ngành nuôi trồng thủy hải sản bền vững và hiện đại hơn.

"Biển bao la lắm, nhưng tình yêu của chúng tôi dành cho biển còn bao la hơn. Chúng tôi sẽ bám biển, giữ biển và làm giàu từ biển, như cách ông bà chúng tôi đã làm từ bao đời nay." – Bà Cài vui vẻ nói với tôi.

Mùa xuân gõ cửa Bái Tử Long, mang theo hơi thở ấm áp và hy vọng. Sóng biển nhẹ nhàng vỗ về bờ cát, gió biển mang theo hương vị mặn mòi của sự sống. Những con thuyền căng buồm nhộn nhịp ra khơi, mang theo hy vọng và ước mơ của những con người kiên cường, tiếng cười vang khắp bến bờ. Anh Mạnh khoác vai vợ, nở nụ cười tươi rói: “Năm nay chắc chắn sẽ bội thu. Em yên tâm, mọi thứ sẽ ổn thôi.”

Mùa xuân đến, biển thôi những con sóng bạc đầu. Đó cũng là lúc những ngư dân xốn xang cho chuyến “mở biển” đầu năm, mang theo niềm tin và khát vọng về một tương lai đủ đầy.