“Kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững”: Nỗ lực của Việt Nam

Tại Phiên họp toàn thể lần thứ nhất, trong khuôn khổ Đại hội Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao châu Á (ASOSAI) lần thứ 15 diễn ra mới đây, Việt Nam và các nước đã cùng nhau đánh giá những thành tựu, kết quả đạt được của ASOSAI và các Cơ quan Kiểm toán tối cao (SAI) thành viên trong việc thực hiện những khuyến nghị về Kiểm toán môi trường và Chương trình nghị sự 2030 về các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.

Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Việt Nam Hà Thị Mỹ Dung cho biết, Đại hội ASOSAI lần thứ 14 năm 2018 do SAI Việt Nam đăng cai, Tuyên bố Hà Nội ra đời với thông điệp “Kiểm toán môi trường vì sự phát triển bền vững” đã trở thành văn kiện quan trọng của ASOSAI về tầm nhìn chiến lược cho giai đoạn phát triển tiếp theo, nhằm theo đuổi và hiện thực hóa Chương trình Nghị sự 2030 về các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.

Ngay sau khi Tuyên bố được thông qua, Kiểm toán Nhà nước Việt Nam đã chủ động cùng với SAI Trung Quốc (Tổng Thư ký ASOSAI) xây dựng Chương trình hành động của ASOSAI nhiệm kỳ 2018 - 2021, với 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm kiểm toán các vấn đề mới nổi; ứng phó biến đổi khí hậu, thách thức ô nhiễm môi trường trên phạm vi khu vực và toàn cầu; cách mạng công nghiệp lần thứ tư và chuyển đổi số; vai trò của SAI đối với thực hiện thành công các chương trình, mục tiêu quốc gia; tăng cường chia sẻ kiến thức, nâng cao năng lực kiểm toán của SAI.

Từ đó cho đến nay, Việt Nam và các nước đã tổ chức 84 cuộc kiểm toán môi trường thực hiện chủ yếu dưới loại hình kiểm toán hoạt động, với chủ đề đa dạng và bao trùm lên hầu hết tất cả các lĩnh vực môi trường, như quản lý chất lượng không khí, biển, tài nguyên nước, xử lý chất thải, quản lý chất thải y tế, phế liệu nhập khẩu, năng lượng tái tạo, bảo tồn thiên nhiên, chống tình trạng sa mạc hóa, biến đổi khí hậu, đa dạng sinh học và suy thoái đất.

Kiểm toán môi trường để đáp ứng sự phát triển bền vững. Ảnh minh họa

Tổng Kiểm toán Nhà nước Việt Nam Trần Sỹ Thanh cho biết, với vai trò Chủ tịch ASOSAI, Kiểm toán Nhà nước Việt Nam đã khởi xướng thành lập Ủy ban đặc biệt nghiên cứu việc thành lập Nhóm làm việc của ASOSAI về thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững tại Cuộc họp Ban Điều hành lần thứ 54 vào tháng 7/2019. Thông qua Nhóm công tác về Kiểm toán môi trường của ASOSAI, ASOSAI đã nỗ lực thúc đẩy các cuộc kiểm toán hợp tác và đề án nghiên cứu. Nổi bật trong đó là cuộc kiểm toán hợp tác về bảo vệ môi trường nước và 2 đề án nghiên cứu về ứng dụng dữ liệu lớn trong kiểm toán môi trường và kiểm toán giảm nghèo, cải thiện môi trường sống vùng nông thôn đã thực hiện thành công. Năm 2020, Nhóm triển khai 2 cuộc kiểm toán hợp tác với chủ đề Kiểm toán quản lý tài nguyên nước lưu vực sông Mekong (do Kiểm toán Nhà nước Việt Nam chủ trì) và Kiểm toán giao thông bền vững; đồng thời bắt đầu Đề án nghiên cứu về chủ đề Kiểm toán tài chính xanh. Bên cạnh đó, ASOSAI WGEA tích cực, chủ động trong nhiều dự án của INTOSAI WGEA, trong đó 9 SAI thành viên của Nhóm tham dự vào 3 Chương trình hoạt động của INTOSAI WGEA 2020 - 2022 với chủ đề Vận tải bền vững, Chất thải nhựa và Tài chính xanh. Vào tháng 5/2019, SAI Trung Quốc đăng cai tổ chức Cuộc họp lần thứ 6 trong khuôn khổ Diễn đàn Lãnh đạo Kiểm toán toàn cầu, trong đó có chủ đề "Cải thiện trách nhiệm giải trình ở khu vực công thông qua kiểm toán môi trường.”

Đặc biệt, trước nguy cơ mất an ninh nguồn nước, tình trạng nước biển dâng cao và xâm nhập mặn đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến lưu vực sông Mekong nói chung và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam nói riêng, Kiểm toán Nhà nước đã tích cực nghiên cứu, trình Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ chủ trương cho phép Kiểm toán Nhà nước Việt Nam chủ trì thực hiện cuộc kiểm toán hợp tác với chủ đề “Kiểm toán việc quản lý nguồn nước lưu vực sông Mekong gắn với thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững”. Với quyết tâm cao độ, Kiểm toán Nhà nước Việt Nam nhận được sự đồng thuận, tham gia tích cực của Kiểm toán Nhà nước Thái Lan, Kiểm toán Nhà nước Myanmar ủng hộ, hỗ trợ kỹ thuật của các chuyên gia quốc tế uy tín, Ngân hàng Thế giới, Kiểm toán Nhà nước Indonesia, Kiểm toán Nhà nước Malaysia.

Đánh giá về các cuộc kiểm toán môi trường trong thời gian qua, tại Cuộc họp Ban Điều hành Tổ chức các Cơ quan Kiểm toán tối cao châu Á (ASOSAI) lần thứ 56 diễn ra gần đây, các đại biểu cho rằng, sau các cuộc kiểm toán môi trường, nhiều Chính phủ đã áp dụng các biện pháp ngày càng mạnh mẽ, kịp thời để bảo vệ hệ môi trường sinh thái, đồng thời nâng cao nhận thức của các cơ quan hữu quan trong việc khắc phục các vấn đề một cách nghiêm túc, chủ động hơn; thiết lập cơ chế dài hạn và tạo điều kiện cho việc ban hành, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp lý, khung chính sách về môi trường quốc gia.