Độc đáo Lễ hội Hết Chá của người Thái Mộc Châu

Hết Chá có lẽ vẫn là cái tên xa lạ với nhiều người. Song, đây lại là một lễ hội thường niên của người Thái, xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, được tổ chức vào tháng 3 hằng năm, khi hoa mạ nở vàng sắc nắng, hoa ban nở trắng núi rừng.

Nguồn gốc của Lễ hội Hết Chá được truyền lại rằng: Xưa kia, người Thái rất nghèo, không có tiền mua thuốc chữa bệnh, thường nhờ đến thầy mo (thầy cúng). Thầy mo dùng mẹo và nhờ thần linh nên đã chữa được bệnh cho dân làng. Để tỏ lòng biết ơn, nhiều người xin được làm con nuôi của ông. Và rồi, mỗi dịp 29, 30 Tết, con cháu lại cùng nhau đến tạ ơn thầy mo.

Nhưng thời điểm đó, thầy mo đang bận rộn chuẩn bị Tết, nên lễ tạ ơn được ấn định tổ chức vào tháng 3 hàng năm, khi hoa ban vào mùa nở rộ nhất. Lễ hội Hết Chá được hình thành từ đó, trở thành nét sinh hoạt văn hóa tâm linh sâu sắc, mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng, cũng là dịp cầu an năm mới và  thể hiện lòng biết ơn giữa người với người.

Đồng thời, đây cũng là dịp để người Thái cầu chúc cho vạn vật hòa hợp, sinh sôi nảy nở, mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình ấm no, hạnh phúc.

Cây nêu trong Lễ hội Hết Chá

Thông thường, Lễ hội Hết Chá gồm phần lễ và phần hội. Phần lễ diễn ra xung quanh một cây nêu được treo hoa ban, hình con chim, con thú, ve sầu, ong bướm, trống chiêng… đủ màu sắc tượng trưng cho sự sống, mùa xuân của đất trời. Dưới gốc cây là những chum rượu cần để mời khách cùng chơi hội. Trong phần lễ, các thầy mo sẽ cùng thực hiện nghi lễ để cúng các vị thần, cầu mong cho dân làng một cuộc sống bình yên.

Phần hội mỗi năm mỗi khác, gồm các hoạt động nhằm mô phỏng lại cuộc sống bình dị thường ngày của đồng bào dân tộc Thái trong quá trình dựng bản, dựng mường, xây dựng đời sống mới. Bên cạnh đó, đến với Lễ hội, du khách còn được tham những hoạt động thể thao, vui chơi giải trí mang đậm bản sắc dân tộc như trình diễn xòe chá, thi nấu cơm, ẩm thực, thi bắn nỏ, đánh tulu, thi đi cầu kiều…

Nguyễn Nga