Đề xuất giải pháp cho sụt lún và xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long

Tiến sĩ Laurent Umans, Bí thư thứ Nhất, Nước và Biến đổi Khí hậu, Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan phát biểu khai mạc Tọa đàm

Tiến sĩ Laurent Umans, Bí thư thứ Nhất, Nước và Biến đổi Khí hậu, Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan cho rằng: Tài nguyên thiên nhiên của dòng sông Mê Công đóng vai trò quan trọng trong nguồn sinh kế của hàng chục triệu người. Nhiều dòng chảy chính và phụ lưu, khai thác tài nguyên nước ngầm cũng như khai thác cát quá mức là biểu tượng gắn liền với sự phát triển kinh tế nhanh chóng trong khu vực sông Mê Công. Mực nước biển dâng toàn cầu, dòng chảy bất thường, sụt lún đất, xói lở bờ biển và xâm nhập mặn là một trong những thách thức cấp bách nhất.

Điển hình là Đồng bằng sông Cửu Long chịu tác động của cả yếu tố khí hậu và con người; trong số đó, xâm nhập mặn gia tăng, không chỉ khiến vùng đồng bằng này thiệt hại hàng triệu đô la hàng năm trong tình trạng thiếu nước ngọt và mất mùa mà còn được xác định là điểm mấu chốt trong quy hoạch sử dụng đất. Do đó, tọa đàm này sẽ đưa ra các khuyến nghị về những giải pháp phù hợp cho sụt lún và xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Chia sẻ về nguồn gốc vấn đề xâm nhập mặn khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, Giáo sư Sepehr Eslami Arab, chuyên gia về nước Hà Lan cho rằng, nguyên nhân lớn nhất gây ra tình trạng xâm nhập mặn ở vùng châu thổ sông Mê Công hiện nay là do tác động của con người (xây đập chặn dòng nước, khai thác cát quá mức), nhưng đến năm 2050 biến đổi khí hậu sẽ đóng vai trò chính.

Hiện nay, dòng chính sông Mê Công đang gánh 11 đập thủy điện ở Trung Quốc, 2 đập ở Lào và ít nhất 300 đập nhỏ trên các phụ lưu. Những đập này chia dòng sông thành những hồ chứa nước, chặn phù sa chảy ra biển và thay đổi hình dạng, độ sâu của lòng sông.

Giáo sư Sepehr Eslami Arab, chuyên gia về nước Hà Lan phát biểu trực tuyến tại Tọa đàm

Để xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững, ông Sepehr Eslami cho rằng, Việt Nam cần phải hạn chế việc khai thác cát, nước ngầm, khai thác tầng trữ nước trong lòng đất, ngăn cản xu hướng hiện nay dẫn tới tăng nhanh việc xâm nhập mặn, thay đổi phương thức canh tác giúp thích ứng với xâm nhập măn và sụt lún đất; áp dụng giải pháp công nghệ như lọc nước nano, tưới tiết kiệm. Đặc biệt, Việt Nam nên triển khai nhiều giải pháp tích hợp để giải quyết các thách thức trong tương lai.

Đánh giá về quá trình sụt lún đất ở tỉnh Cà Mau, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Định, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường khẳng định, hiện Chính phủ Việt Nam đã nhận thức được và có những chính sách phù hợp cho vấn đề sụt lún ở Đồng bằng Sông Cửu Long, cụ thể là ở tỉnh Cà Mau. Theo các nhà khoa học, có 4 nguyên nhân chính gây ra vấn đề sụt lún ở tỉnh Cà Mau gồm: bơm hút nước ngầm; cố kết tự nhiên; thiếu hụt trầm tích do các đập thượng nguồn; việc xây dựng đô thị dẫn đến tăng tải trọng tĩnh, dễ gây sụt lún.

Tiến sĩ Nguyễn Quốc Định, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường phát biểu tại tọa đàm

Ông Nguyễn Quốc Định khuyến nghị, Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu để xác định nguyên nhân chính và có những biện pháp can thiệp hiệu quả. Cụ thể, cần giảm bơm hút nước ngầm, tìm các nguồn nước thay thế phục vụ sinh hoạt cho người dân; đối với phát triển đô thị, cần có giải pháp quy hoạch, phân bố dân cư hợp lý để tránh tình trạng quá tải đô thị. Đối với các giải pháp thích ứng, về nông nghiệp, cần chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.

Toàn cảnh Tọa đàm

Tại Tọa đàm, các chuyên gia cũng thảo luận đến các vấn đề như: Rạch sông và giải pháp cho những thách thức; đồng thời, đề xuất việc xây dựng chính sách chiến lược nhằm giải quyết các vấn đề trên như: Giảm thiểu khai thác nước ngầm, khai thác cát; tiếp cận công nghệ mới như tiết kiệm nước; áp dụng các biện pháp tích hợp với tiềm năng mở rộng quy mô.