Để hiểu thời tiết và khí hậu, phải hiểu được đại dương bao la

GS. Petteri Taalas cho rằng chủ đề "Đại dương, thời tiết và khí hậu của chúng ta" được lựa chọn cho Ngày Khí tượng Thế giới 2021 nhằm nhấn mạnh việc kết nối Đại dương, Khí hậu và Thời tiết trong hệ thống Trái đất.

Biến đổi khí hậu đang làm cho đại dương ấm lên, ảnh hưởng đến thời tiết của chúng ta. Báo cáo khí hậu toàn cầu thường niên của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đã chỉ ra năm 2020 là một trong 3 năm nóng nhất lịch sử, mặc dù La Nina đang hoạt động khiến khu vực Thái Bình Dương trở nên mát mẻ hơn. Thập kỷ 2011-2020 cũng được ghi nhận là thập kỷ nóng nhất trong lịch sử.

Nhiệt độ đại dương đang ở mức kỷ lục, quá trình đại dương bị acid hóa đang tiếp diễn. Băng trên biển vẫn đang tan. Tốc độ gia tăng mực nước biển ngày càng mạnh.

Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới Petteri Taalas trong cuộc họp báo về khí thải gây hiệu ứng nhà kính tại Geneva, Thụy Sĩ năm 2019. Ảnh: AFP/TTXVN

Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng thế giới nhấn mạnh, trong năm vừa qua, chúng ta đã chứng kiến những đợt hạn hán dài, khiến cho mùa khô nóng và các đợt cháy rừng bị kéo dài ở nhiều nơi trên toàn thế giới. Một ví dụ điển hình là đợt cháy rừng nghiêm trọng ở Úc có liên quan đến nhiệt độ đại dương do bị ảnh hưởng bởi hình thái khí hậu mùa khô nóng hơn.

Nhiệt độ đại dương ấm lên đã thúc đẩy một mùa bão kỷ lục ở Đại Tây Dương và các cơn lốc xoáy nhiệt đới dữ dội bất thường ở Ấn Độ Dương và Nam Thái Bình Dương. Thiệt hại từ ảnh hưởng của nước dâng do bão ở những khu vực này đã chứng tỏ sức mạnh của đại dương và tác động tàn phá của nó đối với các cộng đồng dân cư ven biển.

Các cơn bão ngoại nhiệt đới trên biển tiếp tục gây ảnh hưởng đến vận tải hàng hải quốc tế, gây thêm thiệt hại về tính mạng và tài sản trên biển.

Thể tích băng tối thiểu trên khu vực Bắc Cực năm 2020 được ghi nhận nằm trong các năm có mức thấp nhất. Các cộng đồng ở vùng cực đã phải hứng chịu lũ lụt bất thường ở ven biển cũng như các hiểm họa trên biển do băng tan.

Theo đó, cộng đồng WMO có vai trò chính trong việc hỗ trợ nghiên cứu, quan trắc, dự báo và cung cấp dịch vụ thông tin về đại dương, cũng như khí quyển, địa quyển và băng quyển.

GS. Petteri Taalas cho rằng, sự thiếu hụt lớn trong cơ sở dữ liệu quan trắc trên đại dương đang cản trở khả năng dự báo chính xác thời tiết và xa hơn nữa, là các biến động thời tiết và khí hậu ở quy mô mùa và nội mùa. Hội nghị Dữ liệu của WMO vào tháng 11/2020 đã ghi nhận những khoảng trống lớn trong cơ sở dữ liệu, đặc biệt ở các khu vực đại dương. Điều này một lần nữa khẳng định sự cần thiết của việc xây dựng hệ thống dữ liệu về Trái đất ở dạng mở, có thể truy cập tự do, để khai thác những dữ liệu này một cách hiệu quả nhất.

WMO có rất nhiều đối tác hợp tác, bao gồm cả với Ủy ban Hải dương học Liên chính phủ của UNESCO, nhằm hiểu, quan trắc và dự báo đại dương một cách tốt hơn, như thể đó là một phần của Hệ thống Trái đất của chúng ta.

Với hơn 40% dân số toàn cầu sống cách bờ biển chỉ 100km, chúng ta có thể thấy rõ nhu cầu cấp thiết phải bảo vệ an toàn cộng đồng dân cư trước tác động của các thiên tai ven biển. WMO và các Thành viên đã và đang thực hiện nhiệm vụ của mình, nhằm hỗ trợ cho công tác quản lý, tăng cường khả năng phục hồi vùng ven biển và củng cố các Hệ thống Cảnh báo sớm Đa thiên tai MHEWS.

Gần 90% hoạt động thương mại trên thế giới được thực hiện qua vận tải hàng hải quốc tế và phải đối mặt với những điều kiện thời tiết hàng hải khắc nghiệt. WMO hợp tác với Tổ chức Hàng hải Quốc tế và Tổ chức Thủy văn Quốc tế để cung cấp thông tin, dự báo và cảnh báo đã được chuẩn hóa, nhằm đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản trên biển.

Thập kỷ tới sẽ là thời gian quan trọng trong việc đưa ra các giải pháp thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Với tư cách là Ứng cử viên cho Giải thưởng Sáng kiến Trái đất (giai đoạn 2021 - 2030), WMO đang cố gắng đóng góp cho nỗ lực này, nhằm tìm kiếm các giải pháp đối với những thách thức môi trường cấp bách đến từ cả đại dương và khí hậu.

Theo GS. Petteri Taalas, năm nay cũng là một năm rất quan trọng đối với WMO để đánh dấu sự khởi đầu của Thập kỷ Khoa học Đại dương vì sự Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc (giai đoạn 2021-2030). WMO cam kết sẽ tập trung phần lớn các hoạt động của mình để hướng tới các mục tiêu của Thập kỷ, vì một “safe ocean - đại dương an toàn”, “predicted ocean - đại dương thấu hiểu” và “transparent ocean - đại dương tường minh”.

Cùng với các đối tác của mình, WMO đang nỗ lực tăng cường nền tảng và hiểu biết khoa học về Hệ thống Trái đất cho các hoạt động cung cấp dịch vụ.

GS. Petteri Taalas nhấn mạnh, để hiểu thời tiết và khí hậu, chúng ta phải hiểu được đại dương bao la. “Chúng tôi sẽ tiếp tục cố gắng theo đuổi mục tiêu này, nhằm bảo vệ những cộng đồng dễ bị tổn thương và hỗ trợ Khung Sendai về giảm thiểu rủi ro thiên tai, hướng tới Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc (SDGs), Thỏa thuận Biến đổi Khí hậu Pa-ri và Con đường SAMOA”, Thông điệp khẳng định.

Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng thế giới cũng cho biết, WMO đang tiên phong trong việc phát triển các sáng kiến quan trọng mang tính toàn cầu vào những năm tới để hướng đến những vấn đề mà các Thành viên đang ưu tiên như: Tầm quan trọng của việc tăng cường mạng lưới quan trắc toàn cầu và thiết lập một sáng kiến hỗ trợ tài chính đổi mới SOFF (Systematic Observations Financing Facility) để đảm bảo hoạt động quan trắc thời tiết và khí hậu được thực hiện một cách có hệ thống, đặc biệt là đối với các nước kém phát triển và các quốc đảo nhỏ.

Đồng thời, WMO đang tạo ra sự kết nối giữa nguồn nước và khí hậu, thúc đẩy thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 6, liên quan đến nguồn nước; đảm bảo tăng cường dịch vụ và hệ thống cảnh báo sớm đa thiên tai cho tất cả các quốc gia Thành viên.