Chờ… mưa giải hạn

Lúa “khát”, hoa màu khô héo

Hòa Vang hiện có hơn 2.600ha đất trồng lúa và hơn 800ha đất trồng hoa màu. Tuy nhiên, có không ít diện tích chỉ canh tác vụ Đông Xuân do lượng nước tưới không bảo đảm trong những ngày nắng hạn. Do không chủ động được nguồn nước, nên xã miền núi Hòa Phú chỉ gieo sạ 85ha lúa vụ Hè Thu 2016, nhưng đến nay, ngoài 10ha lúa tại cánh đồng Bàu Tong (giáp ranh với xã Hòa Khương) tươi tốt vì được hưởng lợi từ nguồn nước hồ Đồng Nghệ thì các cánh đồng còn lại đang trong tình trạng khan hiếm nước.

Hòa Vang hiện có hơn 2.600ha đất trồng lúa và hơn 800ha đất trồng hoa màu. Tuy nhiên, có không ít diện tích chỉ canh tác vụ Đông Xuân, còn vụ Hè Thu bỏ hoang vì thiếu nước

Các hồ đập Đồng Tréo (thôn An Châu), Hố Cau (thôn Hòa Phát), Hố Trảy (thôn Hòa Phước), Hố Chình (thôn Phú Túc) đều trơ đáy, nông dân ra sức tận dụng nước còn "đọng" ở các ao để cứu lúa... "Nhiều tháng nay, cả vùng đất này chưa có cơn mưa nào ra trò, bà con nông dân lo nhất bây giờ là nhiều diện tích lúa đang trong giai đoạn làm đòng, ngậm sữa nếu không có đủ nước hạt sẽ bị lép, gây thiệt hại lớn. “Cả đêm đi "bắt" nước, máy bơm suốt đêm ngày, ao cũng cạn mà nước về 3ha ruộng thấp chưa đủ ngấm đất; huống chi 6ha ruộng trên cao; kênh mương thủy lợi phơi nắng, đợi nước trời", ông Trần Văn Lai - Trưởng thôn Hòa Phước ngậm ngùi nói với chúng tôi.

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Văn Lai - Trưởng thôn Hòa Phước (xã Hòa Phú) cho biết thêm: “Đã nhiều năm nay, đa số các hộ trong thôn chỉ sản xuất vụ Đông Xuân còn Hè Thu thì “chịu chết”. Trời nắng nóng liên tục, có khi cả tháng không xuất hiện trận mưa nào khiến nước trong hồ dân sinh Phú Túc có những thời điểm cạn trơ đáy. Dù không thể trồng lúa nhưng đa số các hộ nhất quyết không chuyển sang trồng hoa màu vì đất ở đây nắng thì thiếu nước nhưng chỉ cần một trận mưa lớn là ngập nước, nếu trồng hoa màu sẽ hư hại liền”.

Được biết, xã Hòa Phú có 95ha đất trồng lúa nhưng chỉ sản xuất thường xuyên 85ha, còn 10ha không thể xuống giống vụ Hè Thu vì nguồn nước tưới không đảm bảo. Trong khi đó, một số hồ đập khác nằm trên địa bàn xã như Hố Cau, Hố Trẩy, Đồng Tréo trữ lượng nước hiện nay chỉ tạm đủ cho việc xuống giống, nếu tình hình nắng nóng kéo dài sẽ gây khó khăn cho lịch trình tưới nước, bón phân, chăm sóc cây trồng của bà con nông dân.

Ngoài các trạm bơm điện, công ty Khai thác thủy lợi Đà Nẵng sẽ triển khai gần 20 máy bơm dầu loại D18, D20, hút nước tại các sông suối, ao hồ hoặc bơm chuyển nhưng xem chừng vẫn không tránh khỏi việc thiếu nước

Không chỉ Hòa Phú mà rất nhiều xã khác như Hòa Ninh, Hòa Nhơn, Hòa Sơn… đều có những khu vực chỉ sản xuất được vụ Đông Xuân. Kết quả quan trắc tại các trạm thủy nông ở Hòa Vang mới đây cho thấy mực nước không đạt lượng nước lưu trữ trong năm như mực nước trên các sông Túy Loan tại trạm Túy Loan, sông Yên tại trạm An Trạch, sông Quá Giáng tại trạm Bích Bắc đều thấp.

Chờ những cơn mưa

Đứng trước tình hình khô hạn kéo dài, nguồn nước các hồ Đồng Nghệ và Hòa Trung được dự báo sẽ thiếu hụt từ 30% đến 50%. Ông Trần Quốc Nhung, Trưởng phòng Quản lý nước, Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng cho biết, hiện công ty đang quản lý, vận hành hệ thống các công trình thủy lợi gồm Trạm thủy nông An Trạch phục vụ cấp nước cho 524ha đất sản xuất; Trạm thủy nông Bích Bắc cấp nước cho 423ha cho 2 xã Hòa Khương và xã Điện Hòa (Quảng Nam); Trạm thủy nông Túy Loan và Trạm thủy nông Đồng Nghệ cung cấp nước tưới cho 930ha đất sản xuất ở Hòa Vang và xã Đại Hiệp (Quảng Nam)… Từ đầu năm 2016, công ty đã lên phương án chống hạn nhằm đảm bảo nước tưới theo lịch trình cho bà con nông dân nhưng đến nay nắng hạn kéo dài, việc tưới tiêu gặp rất nhiều khó khăn.

Nông dân ở các xã miền núi của huyện Hòa Vang đã cố gắng chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhưng tình trạng thiếu nước vào những ngày hè vẫn "hành hạ" họ

Như đã được dự báo, mưa lụt ít xuất hiện trong những năm gần đây, thì nguy cơ hồ chứa khô nước và nhiễm mặn là không thể tránh khỏi. Ông Trương Văn Lân, Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng cho biết, ở Hòa Vang, một số xã như Hòa Tiến, Hòa Liên, Hòa Sơn, Hòa Khương, Hòa Phong nằm trong diện “cảnh báo” thiếu nước do nằm gần sông dẫn đến việc giữ nước rất khó, nước dễ ngấm theo mạch nước ngầm về sông khi sông cạn kiệt. Chưa kể, một số nơi nằm trên vùng cát nên việc giữ nước càng khó.

“Thời gian tới dự báo nắng nóng sẽ diễn biến hết sức phức tạp, một số khu vực sẽ bị khô hạn cục bộ. Ngoài các trạm bơm điện, công ty sẽ triển khai gần 20 máy bơm dầu loại D18, D20, hút nước tại các sông suối, ao hồ hoặc bơm chuyển, phấn đấu hạn chế đến mức tối đa việc thiếu nước sản xuất”, ông Lân nói thêm.

Ông Nguyễn Văn Lý, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Hòa Vang cho biết, thời gian qua huyện đã tăng cường vận động, tuyên truyền và hỗ trợ nông dân thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đặc biệt chú trọng chuyển đổi những diện tích đất lúa ở những khu vực không chủ động nước sang các loại cây trồng cạn có khả năng chống hạn như đậu xanh, bắp lai, mè, dưa hấu; vận động bà con nông dân chuyển đổi sử dụng giống lúa dài ngày sang sử dụng giống trung, ngắn ngày như HT1, OM6976,  BT7… nhằm rút ngắn thời gian sinh trưởng, tiết kiệm lượng nước tưới và hạn chế thiệt hại do mưa lũ cuối vụ.

Hiện mực nước ở các hồ đập đã cạn kiệt và nguy cơ hạn hán càng diễn ra trên diện rộng

Tuy nhiên, dù chính quyền và người dân đã “xắn tay” hết mình cứu lúa, nhưng xem chừng nắng hạn còn tiếp tục kéo dài và nguy cơ mất mùa rất cao. Hàng ngàn nông dân các xã miền núi như Hòa Phú, Hòa Sơn, Hòa Ninh… của huyện Hòa Vang vẫn mong chờ một cơ mưa lớn để giải hạn.

Bài & ảnh: Xuân Lam