Cao nguyên đá Đồng Văn, "xứ sở" của hang, động

(TN&MT) - Theo khảo sát của Ban quản lí Công viên địa chất Toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn (CNĐĐV), tỉnh Hà Giang và Viện Khoa học địa chất và khoáng sản, bước đầu xác định trên địa bàn 4 huyện thuộc CNĐĐV có đến 65 hang, động (HĐ).

Hang Khố Mỷ, Quản Bạ.

Trong đó, địa bàn huyện Yên Minh ghi nhận có đến 29 HĐ; địa bàn huyện Đồng Văn có 16 HĐ; địa bàn Mèo Vạc ghi nhận 18 HĐ, địa bàn Quản Bạ có 2 hang động… Một số xã có lượng HĐ nhiều như xã Ngọc Long, Yên Minh với 9 hang; thị trấn Phó Bảng, Đồng Văn, có đến 5 HĐ. Theo anh Vương Vĩnh Thái, Trưởng Phòng quản lý Di sản và dịch vụ cho biết: Cấu tạo địa chất và lịch sử hình thành của vùng CNĐĐV sẽ cho chúng ta cơ hội thấy thêm những HĐ mới. Và biết đâu, sẽ có những HĐ to, đẹp như hang Sơn Đòng ở Quảng Bình.

Với đặc thù núi đá, nơi nhiều triệu năm trước từng là biển, cùng với sự vận động, kiến tạo của trái đất đã tạo nên một vùng độc nhất vô nhị ở Việt Nam. CNĐĐV có lẽ vì thế trở thành nơi có nhiều HĐ nhất cả nước. Theo thống kê, các HĐ được phát hiện trên CNĐĐV có độ dài từ vài chục mét đến gần 2.000m, độ sâu từ vài chục mét đến hàng trăm mét. Đến thời điểm hiện tại, hang Xả Lũng 2, xã Lũng Táo, Đồng Văn là hang dài nhất trên CNĐĐV với 1.951m, độ sâu lên đến 340m; hang Ong ở Phó Bảng có độ dài tới 1.679m, độ sâu 368m; hang Lũng Hồ, Yên Minh, có độ dài 1.200m, độ sâu 50m. Hay đặc biệt quý như hang Rồng ở thôn Lùng Thàng, xã Sảng Tủng, Đồng Văn, bên trong có cả một hồ nước, cung cấp nước cho các xã Sảng Tủng và Hố Quáng Phìn.

Hang Rồng, Mèo Vạc.

Với hệ thống HĐ dày đặc như vậy, CNĐĐV từng đón những nhà thám hiểm HĐ đến từ Hoàng gia Anh. Họ cũng là những người từng khám phá HĐ lớn nhất thế giới, hang Sơn Đòng, Quảng Bình. Bên cạnh đó, không chỉ dừng lại ở các phát hiện địa chất, ở một số HĐ trên vùng Đá, người dân và các nhà khảo cổ còn phát hiện dấu tích của thời kỳ đồ đá và kim khí của người cổ, như ở hang Khố Mỷ, Quản Bạ hay hang Phó Bảng, Đồng Văn…

Trải qua dòng chảy thời gian, đã để lại một “Vịnh Hạ Long trên cạn” với những dấu ấn cực kỳ rõ nét không chỉ trên bề mặt mà còn cả trong lòng CNĐĐV. Trong khi sự phát hiện của người dân, của các nhà khoa học mới chỉ dừng lại ở địa điểm, độ dài, độ sâu thông qua sự trợ giúp của phần nhiều là hệ thống máy móc, thì sự huyền bí bên trong những HĐ vẫn đang chờ đợi chúng ta khám phá.

Kể từ khi CNĐĐV được công nhận là thành viên Mạng lưới Công viên địa chất Toàn cầu, các HĐ đã và đang có cơ hội được đánh thức sau giấc ngủ triệu năm. Bà Triệu Thị Tình, Phó giám đốc Sở VHTT&DL cho biết: “Trước tiềm năng về HĐ trên CNĐĐV, Sở VHTT&DL đang có hướng xây dựng hệ thống HĐ nơi đây trở thành một sản phẩm du lịch. Cùng với việc tiếp tục giới thiệu tiềm năng này đến với du khách, ngành cũng sẽ tham mưu cho tỉnh xúc tiến đầu tư, khai thác giá trị các HĐ theo hướng xã hội hóa. Qua đó, nhằm “đánh thức” tiềm năng HĐ phục vụ du lịch gắn với việc bảo tồn, phát huy các giá trị của Công viên địa chất Toàn cầu CNĐĐV”.                             

          Bài & ảnh: Huy Toán